ناوقت پنج‌شنبه شبِ هفتۀ گذشته، وزارت دفاع ایالات متحدۀ امریکا اعلام کرد که نیروهای این کشور، بزرگ‌ترین بم غیرهسته‌یی خود را بالای گروه داعش در ولسوالی اچین ولایت ننگرهار پرتاپ کرده‌اند.
به گفتۀ مقام‌های وزارت دفاع امریکا، بمب «GBU-34» که به «مادر همه بمب‌ها» معروف است‌، برای هدف گرفتن غارها و تونل‌هایی استفاده شده که اعضای گروه داعش در آن‌ها پنهان شده بودند.
امریکا می‌گوید که این بمب، با ۹ متر طول و حدود ۱۰ تن وزن، برای آن طراحی شده که منطقۀ وسیعی از اهداف دشمن را تخریب کند و اثر روانی وحشت‌ناکی بر نیروهای دشمن بگذارد.
بنابر بیانیۀ پنتاگون، هدف از استفادۀ این بمبِ عظیم، «به حداقل رساندن خطر برای نیروهای افغانستانی و امریکایی» بوده که در این منطقه در حال عملیات «پاک‌سازی» بوده‌اند.
مسوولان در ارگ نیز حملۀ هوایی و پرتاپ بمب نیروهای امریکایی در ولسوالی اچین را تایید کرده اند.
ارگ هم‌چنان استفادۀ بزرگ‌ترین بم غیر هسته‌یی امریکا را «حملۀ طرح‌ریزی شده به منظور حمایت از تلاش‌های نیروهای امنیتی افغانستان و امریکایی» عنوان کرده و در صفحۀ تویتر ارگ نگاشته شده است: هدف آن حمله «کاهش خطرات از جانب گروه داعش علیه نیروهای افغانستانی و ایتلاف می‌باشد.»
مسوولان در ارگ در واکنش به استفادۀ این بم گفته اند: «به تعقیب تلاش‌ها برای شکست داعش-خراسان در ننگرهار، نیروهای نظامی ایالات متحده، حملۀ هوایی را بر محوطۀ تونل‌های (تحت کنترل داعش) در ولسوالی اچین انجام داد.”
ارگ در تویت خود اشاره کرده که عملیات تصفیه‌یی در منطقه جریان دارد و به منظور جلوگیری از تلفات غیرنظامیان در ساحه، احتیاط لازم به خرج داده شده بود، اما به گفتۀ مسوولان در ارگ: «بررسی تلفات جنگ‌جویان داعش ادامه دارد.»
از سویی هم، شاه‌حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگوی ارگ در پیوند به جزئیات این حمله در صفحۀ رسمی فیسبوکش نوشته است: تونل‌ها با طول ٣٠٠ متر و عمق زیاد در ساحه حفر شده بود و داعشیانی که از پاکستان به افغانستان آمده بودند، مردم را آزار می‌دادند، به همین دلیل مردم ساحه را ترک کرده بودند.
به گفتۀ آقای مرتضوی، داعش از این تونل‌ها به حیث قوی‌ترین مرکز نظامی استفاده می‌کرد و دولت با این عملیات‌ها، در صدد تصفیۀ داعش از ولسوالی‌های ننگرهار است.
آقای مرتضوی گفته است: «حملۀ هوایی به منظور جلوگیری از تلفات سربازان ما صورت گرفته است که در آن، بیش از ٣۵ داعشی به شمول صدیق‌یار، فرمانده این گروه کشته شده است».
آقای مرتضوی با اشاره به این‌که سیستم مکمل تونل‌ها از بین رفته و اکنون نیروهای امنیتی به آسانی می‌توانند به منطقه وارد شوند، تصریح کرد: بمب‌ قوی، بالای دشمن استعمال شده، نه مردم ملکی. این حمله پیام واضح برای تمام تروریستان دارد.
حملۀ وحشیانه
استفاده از بزرگ‌ترین بم غیر هسته‌یی امریکا در کشور، با واکنش‌های فراوان و گوناگونِ سیاست‌مداران و آگاهان سیاسی در دو روز گذشته همراه بوده است. عده‌یی این حمله را وحشیانه توصیف کرده‌اند و عده‌یی نیز از آن به دلیل این‌که در برابر مخالفان دولت استفاده شده است، استقبال می‌کنند.
از این میان، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین کشور که در دوران ریاست‌جمهوری خود از مخالفان شدید حملات هوایی نیروهای خارجی بر مواضع گروه‌های مسلح مانند طالبان بود، در تویتر رسمی خود از این حمله به عنوان «وحشیانه‌ترین سوءاستفادۀ خاک افغانستان برای آزمایش سلاح‌های خطرناک و جدید» یاد کرده نگاشته است: «من با شدت و قوی‌ترین الفاظ، پرتاب بزرگ‌ترین بم غیر اتمی بر افغانستان توسط نیروهای امریکایی را محکوم می‌کنم.»
آقای کرزی در این پیام تویتر خود، جنگ روان در افغانستان را «جنگ در برابر دهشت‌افگنی» نخوانده و گفته است: به ما افغانستانی‌ها تعلق دارد که جلو ایالات متحده را بگیریم.»
در حین حال، رستم‌شاه مهمند، سفیر پیشین پاکستان در افغانستان به رسانه‌ها گفته است، اقدام امریکا در استفاده از بزرگ‌ترین بم غیرهسته‌یی جهان برای از بین بردن عوامل داعش در افغانستان نمی‌تواند اقدامی موثر در مبارزه با تروریسم باشد.
آقای مهمند گفتنه است که تروریستان در ننگرهار افغانستان به صورت کاملاً پراکنده حضور دارند و استفاده از بمب‌های بزرگ نمی‌تواند در از بین بردن آنان موثر باشد.
سفیر پیشین پاکستان در افغانستان معتقد است که بسیاری از مردم عادی افغانستان ارتباط نزدیک و یا خانواده‌گی با افراد منتسب به عوامل داعش در افغانستان دارند و بمباران‌هایی می‌تواند موجب کشته شدن مردم عادی افغانستان شود.
رستم‌شاه مهمند هم‌چنین تأکید کرده که مقامات دولت افغانستان سعی خواهند کرد تا میزان خسارات و تلفات این نوع بمباران‌ها را مخفی نگه‌دارند و ممکن است مدت‌ها طول بکشد تا آثار و عواقب واقعی این اقدام امریکایی مشخص شود.
او گفت: «در اثر استفاده از چنین بمب‌هایی در افغانستان، احتمال کشته شدن مردم عادی بسیار بیشتر از کشته شدن تروریستان است.»
از سویی هم، فرید مزدک، یکی از آگاهان سیاسی می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین مرکزهای داعش‌پروری جهان در ولایت ننگرهار توسط دولت عربستان سعودی ساخته می‌شود، اما بزرگ‌ترین بمب غیر اتمی جهان، داعش را در جای دیگری آن ولایت هدف قرار می‌دهد.
در عین حال، جنرال جان نیکلسون، فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان در مورد استفاده از «مادر بم‌ها» در افغانستان می‌گوید: «ما از سلاح مناسب برای هدف مناسب استفاده کردیم.»
جنرال نیکلسون دیروز جمعه/۲۵ حمل در یک نشست خبری در کابل گفت: منطقه‌یی که به آن حمله شد، مین‌گذاری شده بود و جنگ‌جویان داعش در آنجا در تونل‌های طویل پنهان شده بودند.
او با اشاره به شماری از جنایات داعش در افغانستان اشاره کرد که نیروهای بین‌المللی اجازه نمی‌دهند افغانستان به پناهگاه امن برای همچو گروه‌ها تبدیل شود.
فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان تصریح کرد که پرتاب بمب به ولسوالی «اچین» ننگرهار در هم‌آهنگی با دولت افغانستان در جریان عملیاتی که اوایل ماه اپریل آغاز شده بود، صورت گرفته و آنان متعهد به ادامۀ عملیات مشترک با نیروهای امنیتی افغانستان هستند.
در عین حال، جاوید کوهستانی، آگاه مسایل نظامی و سیاسی بر این باور است که حملۀ هوایی امریکا بر مواضع داعش در ننگرهار، عصبیت امریکا در رقابت‌های منطقه‌یی است و این اقدام امریکا، به منظور نابودی داعش نبوده، بلکه پیامی برای روابط روسیه و پاکستان و تنش‌های اخیر در سوریه بوده است.
آقای کوهستانی با بیان این‌که کشور ما دارد قربانی رقابت‌های جدید مانند دوران جنگ سرد می‌شود، اما رهبران وابسته چک‌چک می‌کنند، اظهار داشته است: “اگر اراده‌یی برای نابودی داعش و طالب وجود داشته باشد، رهکارهای بی‌شمار، کم‌هزینه و موثری برای آن وجود دارد. امریکا در اوج خشم و عصبیت سیاسی تصمیم می‌گیرد و جهان شاهد فاجعۀ عمیق و تراژیدی‌های انسانی بیشتری خواهد شد.”
GBU-43 چگونه بمی ا‌ست؟
بم «GBU-43»، بیشتر از ده تن وزن دارد. این بم در اصطلاح نظامی به‌نام «MOAB» یا «مادر همه بم‌ها» نیز یاد می‌شود. طراحی و توسعۀ جی‌بی‌یو ۴۳، از سال ۲۰۰۳ و جنگ عراق آغاز شد، اما این بمب تا به حال در میدان نبرد به کار نرفته بود.
ظاهراً این بمب را با هل‌دادن از عقب یک هواپیمای ترابری، روی هدف می‌اندازند و گفته شده که حدود ۱۶ میلیون دالر هزینه هرکدام از این بمب‌ها است. این نخستین‌بار است که هم‌چو یک بم نیرومند در عملیات نظامی در افغانستان و در برابر گروه داعش استفاده می‌شود.
این در حالی است که بعد از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ رییس‌جمهور تازۀ امریکا، سیاست و موضع‌گیری ایالات متحده در قبال افغانستان اعلان‌ناشده باقی مانده است و گفته می‌شود، پس از سفر مشاور شورای امنیت امریکا به افغانستان، دیدگاه آن کشور نسبت به افغانستان روشن خواهد شد.