پس از مشروطه‌خواهی، تظاهراتِ دهۀ دموکراسی و راهپیماییِ بزرگِ دانش‌آموزان و دانشجویانِ کابل، با جنبش مدنیِ تبسم و روشنایی، آغازِ دیگری در تاریخ تظاهرات کشور داشتیم. آغازی که بسیار خونین‌تر از گذشته‌ها و وحشیانه‌تر از هرزمانِ دیگری سرکوب شد. اما جمعۀ سیاه دوازدهم جوزا پس از انفجارِ بزرگِ چهارشنبۀ خونینِ دهم جوزا که هزارتن از شهروندان کابل را به خاک و خون غلتانده‌بود، دورانِ دیگری از مبارزات مدنی مردم افغانستان را رقم زد. دورانی که دموکراسی متقلب و دربندِ غرب در برابرِ انسانِ مدنی، دادخواه و معترض بر پلشتی و فریبِ حاکم در زمینِ طولانی‌ترین جنگِ تاریخ معاصرِ جهان، دژخیمانه ایستاد و به روی دادخواهانِ جوانی که نمادِ انسانِ مدنی امروز اند، گلوله‌باری کرد. پیکرِ سالم ایزدیار و دیگر شهدای آن روز، روی دست‌های دادخواهان و معترضان، تجسمِ مظلومیتِ مدنیت در برابرِ جهلِ حاکم شد. جهلی که جانِ هزاران انسانِ بی‌گناهِ کشور را طعمۀ دهانِ باز و تشنه‌به‌خونِ اژدهای آدمخوارِ طالب و ترور کرده‌است. جاهلانِ حاکمِ سدۀ بیست‌ویکم، تاریخِ یک سدۀ پسین را سرچپه می‌خوانند و گمان می‌کنند که بازی عبدالرحمان‌خانی را در برابرِ چشمِ روشنِ هزاران کاتبِ کنونی می‌توانند ادامه‌بدهند. انسانِ مدنی و دادخواهِ افغانستانِ امروز سر از کوه و کویرِ آزمایشِ بزرگ‌ترین بمب‌های جهان بلندکرده‌است، سر از خاکِ پشته‌ها کشته، سر از تاکستان‌ها و باغستان‌های سوخته و سر از خاکسترِ مقاومت و ایستاده‌گی برافراشته‌است. انسانِ مدنی و دادخواه افغانستانِ امروز می‌داند که در کجای جهان ایستاده‌است. او تاریخِ تقسیمِ جهان را می‌داند و معنای جهانگشایی قدیم و جدید را. تاریخِ ترورِ سرکاریِ انسانِ مدنی و دادخواهِ افغانستانِ جدید از پراندن در دمِ نخستین توپ‌های انگلیسی آغاز می‌شود، از ترکِ جان و رفتن بر دارهای مشروطه‌خواهی، از خطِ خونِ خانوادۀ مظلومِ عبدالخالق، از چندواری، از پلیگونِ پلچرخی و از سنگسارِ زنانِ آزاده به دستِ ریشداران و بدکارانِ دین‌ابزار. بگذار قاتلانِ دل و دستار سیاه شعار تازه سردهند، بگذار خاینانِ زراندوزِ رسمی و غیررسمی رنگ رنگ جلوه‌کنند، بگذار فرمانروایانِ مزدور با خرپولیِ قدرت‌های جهان، گروهِ محرمِ حاکم بسازند و دست به سرکوبِ من و تو بزنند! انسانِ مدنی و دادخواهِ افغانستان راهِ به پیش را برگزیده‌است. انسان مدنی و دادخواهِ افغانستان پل‌های پسگشت را ویران کرده‌است. انسان مدنی و دادخواهِ افغانستان پیروز میدان و معرکۀ امروز است، حتا اگر چیزی سوای برگ و درفشِ دادخواهی در دست نداشته‌باشد.