گزارشگر:احمد عمران/ دوشنبه 29 جوزا 1396 - ۲۸ جوزا ۱۳۹۶
امریکا در حال بررسی طرحی است که بر اساسِ آن بتواند شمار سربازانِ خود در افغانستان را افزایش دهد. رییس جمهور ترامپ به وزیر دفاع این کشور صلاحیت داده که در مورد افزایش سربازانِ امریکایی در افغانستان تصمیم بگیرد. از سخنان وزیر دفاع امریکا چنین برمیآید که احتمالاً این کشور تعداد سربازانِ خود در افغانستان را افزایش داده و حدود چهارهزار سربازِ دیگر را وارد میدان جنگ کند؛ جنگی طولانی که بیشتر از ۱۵ سال امریکا را بدون آنکه واقعاً تصوری از پایانِ آن داشته باشد، درگیرِ خود کرده است.
باراک اوباما رییس جمهوری پیشینِ امریکا، نخستین مقام بلندپایۀ این کشور بود که به وخامتِ جنگِ افغانستان پی برد و تلاشهایی را برای نجاتِ کشورش از آن روی دست گرفت. آقای اوباما به مقدار زیاد موفق شد که نقش امریکا را در جنگ افغانستان کمرنگ سازد. او شمار زیادی از سربازانِ امریکایی را دوباره به کشورشان بازگرداند و نقش جنگیِ سربازان امریکایی را به نقش آموزشی و تمویلکننـده تقلیل داد.
دونالد ترامپ رییس جمهوری فعلیِ امریکا نیز در دوران مبارزاتِ انتخاباتیاش بارها از حضور سربازان امریکایی در افغانستان انتقاد کرد و گفت که آنها در یک جنگِ بیهوده درگیر شده اند. آقای ترامپ وعده سپرده بوده که پس از رسیدن به کرسی ریاست جمهوری امریکا شرایطی را فراهم سازد که تمام سربازانِ امریکا به کشورِ خود برگردند. اما حالا پس از چند ماه از رفتن آقای ترامپ به کاخ سفید، نه تنها بحث پایان مأموریتِ سربازان امریکایی در افغانستان مطرح نیست، بل این کشور تصمیم گرفته که نفراتِ بیشتری را به این جنگ گسیل دارد.
بر اساسِ گفتههای تحلیلگران و نظامیان امریکایی، دلیل این امر، بدتر شدنِ اوضاع امنیتی افغانستان و در خطر قرار گرفتنِ دستاوردهای یکونیم دهۀ این کشور است. شاید این دلیل به اندازۀ کافی قناعتبخش باشد که بتواند مالیهدهندهگانِ امریکایی را متقاعد سازد که نسبت به حضور نظامیانِ آن کشـور هزاران کیلومتر دورتر از خاکِ آن انتقاد نکنند. اما آیا برای مردم افغانستان نیز میتواند به همین مقدار قابل پذیرش باشد؟
برای این سوال، پاسخِ یکسانی نمیتوان جستوجو کرد. برخیها که حضور نظامیانِ خارجی را اصلیترین دلیل ادامۀ جنگ میدانند، فکر میکنند که افزایش سربازانِ امریکایی نمیتواند به نفع امنیت تمام شود. تعدادی از این افراد مثل حامد کرزی رییس جمهوری پیشین و حواریونش خواهان حضور مشروط سربازان امریکایی در افغانستان اند. آنها می گویند حالا که قرار است سربازان امریکایی در افغانستان باقی بمانند، باید این کشور اقدامهای جدی برای تشویق مخالفان برای پیوستن به روند صلح انجام دهد. به گفتۀ این افراد، کلید صلح در دستِ امریکاییهاست و اگر این کشور از زیادهخواهیهایش دست بردارد، میتواند شرایطی را فراهم سازد که مردم افغانستان پس از دههها جنگ و ویرانی، به فضای صلح و سازندهگی برسند.
عدهیی دیگر اما به این باور اند که اصلاً حضور سربازان امریکایی قابل تحمل نیست و این کشور هرچه زودتر باید افغانستان را ترک کند. این افراد که شاید بارزترین نمونۀ آن، گلبدین حکمتیار رهبر شاخۀ حزب اسلامی باشد (هرچند که او نیز در این روزها برخلاف مواضع سابقش در برابر احتمال افزایش سربازان امریکایی خاموش است) به این نظر اند که اصلیترین دلیل جنگ و خونریزی در افغانستان طالبان و گروههای شورشی نیستند، بل نیروهای خارجی اند. به گفتۀ این افراد، اگر نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند، آنوقت دلیل جنگ از بین میرود و دیگر کسی از جنگ حمایت نخواهد کرد. این افراد جنگِ فعلی را به نوعی یک جنگِ مقدس همچون جنگ مردم افغانستان علیه شوروی میدانند و باور دارند که مردم افغانستان از شورشیان ضد دولتی حمایت میکنند.
طیفِ دیگر اما حضور سربازان خارجی را به نفع تأمین صلح و امنیت میدانند و فکر میکنند که هنوز افغانستان به آن مرحله از خودبسندهگی نرسیده که بتواند از خود دفاع کند. این گروه البته یکدست و همسان نیستند. عدهیی مثل تکنوکراتهای دولتی که ادامۀ وضعیت نیمبندِ فعلی را به نفع خود میدانند و از پایگاههای مردمی نیز برخوردار نیستند، باور دارند که حضور سربازانِ خارجی نه تنها جلو پیشرویهای مخالفان را میگیرد، بل به حفظ دستاوردهای پانزدهساله نیز کمک میکند. این عده پیش از اینکه نگران وضعیت کشور و مردم باشند، نگران وضعیت خود و امکاناتی اند که شرایط فعلی برایشان مهیا کرده است.
با این همه، برای اکثریت مردم افغانستان حضور نیروهای خارجی همواره یک سوال بوده است. سوال در این مورد که نقش این نیروها در تأمین صلح و امنیت چقدر هست؟ چرا پس از پانزده سال حضور ممتدِ نیروهای خارجی در افغانستان، نه تنها سطح تهدیدها و ناامنیها کاهش نیافته، بل ما هر روز شاهد افزایش و گستردهگی این جنگ هستیم؟ آیا برای جنگ افغانستان پایانی وجود دارد و امریکاییها میدانند که این جنگ چه زمانی و چگونه پایان خواهد یافت؟
بسیاریها در افغانستان به این نظر اند که جنگ افغانستان برای امریکا بیشتر از آنکه یک مأموریتِ نظامی باشد، رقابتِ سیاسی با قدرتهای منطقهیی است. این کشور از همان آغاز، تمایلی به پایان جنگ و تحکیم ارزشهای دموکراتیک نداشت و بیشتر نگران منافع و رویاروییهای سیاسیِ خود با رقبای سابق و تازهاش بوده است. در چنین شرایطی، افزایش نیروهای نظامی چه دردی را دوا میکنـد؟
امریکا حداقل باید همزمان با افزایش شمار سربازانِ خود، دورنمایی از صلح و امنیت در افغانستان و منطقه نیز ترسیم کند. روابط این کشور با پاکستان به عنوان حامی تروریسم هنوز در هالهیی از ابهام قرار دارد و مشخص نیست که واقعاً امریکا چه انتظاری از این کشـور دارد. در همین حال، امریکاییها در به وجود آوردن دولتی پاسخگو و متکی به ارزشهای مردمسالارانه در افغانستان چندان موفق نبوده اند. به میزانی که دولت افغانستان نمیتواند آیینهدار خواستها و مطالباتِ مردم باشد، به همان میزان جنگ و ناامنی در کشور گسترش مییابد. دولت افغانستان در سه سال گذشته ثابت کرد که دولتی ناکارآمد و بهشدت مردمگریز است. حمایت از چنین حکومتی با افزایش سربازان، بیشتر میتواند به گذاشتن کلوخ در آب و گذشتن از آن شبیه باشد تا یک اقدامِ موثر برای بهتر شدنِ وضعیت.
Comments are closed.