بخش سوم و پایانی/

شورای نظار از زمان تأسیس خود تا سقوط رژیم کابل در سال ۱۳۷۱، عملیات‌های جنگی بزرگی را در سطح منطقه به راه انداخت و دست‌آوردهای مهم نظامی در کارنامۀ خود اضافه کرد، از جمله: عملیات گارنیزیون پشغور پنجشیر (جوزای ۱۳۶۴) گارنیزیون کرانی فرخار (اسد ۱۳۶۵) گارنیزیون فرقۀ ۲۰ نهرین (عقرب ۱۳۶۵) گارنیزیون کلفگان (سرطان ۱۳۶۶) گارنیزیون کران و منجان (عقرب ۱۳۶۶) گارنیزیون باغ ذخیرۀ تالقان (سنبله ۱۳۶۷) شهر بزرگ بدخشان (۱۳۶۸) خواجه غار تخار (۱۳۶۸) و غیره.
یکی از ابتکارات آمرصاحب در جبهۀ پنجشیر و بعد از آن در صفحات شمال کشور، آموزش نظامی افراد داوطلب و تنظیم آنان در گروپ‌های مختلف بود. آغاز این پروسۀ زمانی بود که جبهۀ پنجشیر در سنبلۀ ۱۳۵۸ شکست خورد و مجاهدان به اهالی درۀ پنجشیر (پریان) عقب‌نشینی کردند. آمرصاحب بعد از بررسی عوامل شکست جبهه، در صدد تشکیل یک گروپ سی نفری منظم متشکل از مجاهدان فدایی شد. اولین گروپ فدایی تحت تعلیمات نظامی خاص و فشرده قرار گرفت و بعداً در سال ۱۳۵۹ به تشکیل قطعات متحرک صد نفری توسعه یافت که تا پایان سال ۱۳۶۰ چهار قطعه متحرک در پنجشیر تشکیل گردید.
قوماندانی قطعۀ اول متحرک را گلزار خان شهید، دوم را غلام علی شهید، سوم را عبدالعزیز مجروح به دوش داشتند. در کنار قطعات متحرک، بعد از حملۀ پنجم قوای شوروی به پنجشیر، در هر قرارگاه پنجشیر گروپ‌های سی نفری تعلیم‌یافته به نام «قطعات ضربتی» ایجاد شد که بیشتر در داخل قرارگاه‌های پنجشیر وظیفه داشتند و احیاناً به خارج پنجشیر نیز اعزام می‌گردیدند.
بعد از تأسیس شورای نظار، تشکیل نظامی جدیدی به‌نام «قطعات مرکزی» اضافه شد. نخستین هستۀ این قطعات که در واقع پیش‌قراولان ارتش ملی بودند، در زمستان ۱۳۶۴ در سلطان شیره خیلاب (اشکمش) گذاشته شد. افراد شامل قطعات مرکزی را مجاهدان داوطلب از مناطق مختلف افغانستان تشکیل می‌دادند. برنامۀ آموزشی و تربیتی آن خیلی عالی، خاص و بی‌نظیر بود و شخصیت‌های شاخصی از این جمع به وجود آمدند.
شورای نظار طی تقریباً نُه سال عمر خود دست‌آوردهای بزرگی در عرصه‌های نظامی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، عمران و بازسازی، تعلیمی، بهداشتی داشت و از خود کارنامۀ خوبی در اکثر ولایات شمال افغانستان به‌جا گذاشت تا این‌که بالآخره در سال ۱۳۷۱ و به دنبال سقوط رژیم داکتر نجیب و تشکیل دولت اسلامی در اجتماعی که در تالار وزارت دفاع (ریاست ادارۀ امور فعلی) دایر گردیده بود، منحل اعلام شد.
در این نشست که اکثریت اعضای شورا حضور داشتند، آمرصاحب دلیل انحلال آن را چنین فشرد: شورای نظار به اساس یک ضرورت مبرم نظامی و سیاسی که شرایط جهاد و مراحل جنگ ایجاب می‌کرد، به وجود آمد که منظور از تأسیس آن، هم‌آهنگ‌سازی فعالیت‌های مجاهدان و تنظیم جبهات بود که دیگر این نیازمندی بعد از تشکیل دولت اسلامی وجود ندارد؛ زیرا ما از مرحلۀ جنگی و عملیاتی به مرحله حکومت‌داری و دولت‌سازی رسیده‌ایم. اگر ما می‌خواهیم از ناحیۀ حزبی اصلاحاتی به وجود آوریم، باید آن را در چارچوب جمعیت اسلامی انجام دهیم، نه این‌که از جمعیت جدا شویم. جمعیت خانۀ بزرگ ما و هویت تاریخی ما است. اگر تأسیس حزب جدید مشکل افغانستان را حل می‌کرد، تأسیس احزاب هفتگانۀ پشاور و هشتگانۀ ایران برای حل مشکلات افغانستان کافی بود!
روی همین مفکوره بود که در تمام مکاتیب رسمی لوگوی «جمعیت اسلامی افغانستان-شورای نظار» در صدر مکتوب وجود داشت و یا نوشته می‌شد. با وجودی که آمرصاحب بارها گفته بود که شورای نظار بازوی نظامی جمعیت است، نه تنظیم مستقل از آن، با آن‌هم در موجودیت تشکیلاتی به نام «شورای نظار» نگرانی‌ها و وسوسه‌هایی وجود داشت که گویا احمدشاه مسعود حزب مستقلی را به نام «شورای نظار» از بدنۀ جمعیت اسلامی جدا کرده است که تحت رهبری او فعالیت دارد. در واقع، این واهمه وسیلۀ تبلیغات دشمنان و دغدغۀ ذهنی برخی از دوستان در جمعیت اسلامی شده بود، بنابرآن، آمرصاحب تصمیم به انحلال آن گرفت.
در پایان می‌توان گفت که شورای نظار حزب سیاسی مستقل از جمعیت نبوده، بلکه بازوی نظامی آن بود و در مشورت با استاد ربانی شهید و حمایت ایشان، ایجاد گردیده بود. شورای نظار در مدت نُه سال علاوه بر انجام عملیات‌های موفق نظامی، فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی، عمرانی، اجتماعی، صحی در بخش‌های بزرگی از افغانستان انجام داده است و تا هنوز به حیث میراث سیاسی و فکری شهید احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان شناخته می‌شود.
این نکته قابل ذکر است که احمدشاه مسعود (رح) تا آخرین روزهای حیات خود به استاد برهان‌الدین ربانی (رح) به عنوان رهبر جمعیت اسلامی حرمت فراوان قایل بود. از دوستان و علاقه‌مندان گرامی خواهشمندم تا برای غنامندی این معلومات که برهۀ مهمی از تاریخ جهاد افغانستان را به بررسی گرفته، از ابراز انتقادات سازنده و ارائه ملاحظات ارزندۀ خود دریغ نورزند.