نواز شریف، نخست وزیر سرنگون شده پاکستان واگذاری رهبری کشور به برادرش را توصیه کرده تا بدین وسیله تداوم یک به اصطلاح نظام سیاسی خاندانی را در کشوری که در آن دولت شبیه به یک شرکت خانگی است تضمین کند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، در جامعه دسته بندی شده و نیمه فئودال پاکستان، خویشاوندی و توصیه و سفارش نقش بزرگی در عرصه سیاست ایفا می‌کند و اغلب بر ایدئولوژی نیز حاکم است.
برخی تحلیلگران می‌گویند که بیش از نیمی از کرسی‌های مجالس پاکستان چه در سطح ملی و چه در سطح استانی به نوعی از پدر به پسر و یا از برادر به برادر انتقال پیدا می‌کند تا تعاملات سیاسی را به شکلی سفت و سخت در داخل یک خانواده حفظ کند.
نواز شریف برادر کوچکترش شهباز را به عنوان جانشینش در نخست وزیری یک روز پس از آنکه از جانب دادگاه عالی به اتهام فساد سلب صلاحیت شد معرفی کرد. این اقدام او سبب شد که تسلط حزب مسلم لیگ نواز متعلق به نواز شریف در قدرت ادامه پیدا کند و همچنان نواز شریف در نقش یک ارباب عروسک خیمه شب بازی از موضع رهبری حزب به کارش ادامه دهد.
امیر جواد، تحلیلگر سیاسی می گوید: پیش زمینه همه این اتفاقات این است که نواز شریف همچنان دست‌کم تا انتخابات بعدی و چه بسا بعد از آن نفوذش بر اداره امور را حفظ کند. او به این شکل حزبش را قانع کرد که نام این خانواده هنوز به عنوان یک برند موجودیت دارد.
از طرفی دیگر شهباز نیز که در سمت سروزیر استان پنجاب، پایگاه قدرت این خانواده منصوب است؛ قرار است پیش از آنکه به نخست وزیری در یک رای گیری پارلمانی گماشته شود کرسی خالی شده برادرش در مجلس ملی را تصاحب کند.
در عین حال رسانه‌های محلی گزارش دادند که شهباز قصد دارد به نوبه خود پسرش حمزه را به عنوان جانشینش در سروزیری استان پنجاب منصوب کند. هر چند که او نیز باید اول در یک انتخابات میان دوره‌ای به کرسی پدرش در مجلس استانی انتخاب شود.
بدر عالم، دبیر مجله هرالد می‌گوید: این اطمینان یک خاندان سیاسی به قدرتش است که به آن اجازه می‌دهد همه این اقدامات را اتخاذ کند. آنها احساس می‌کنند بر برخی نقاط کشور تسلط خاندانی آنها به قدری قدرتمند است که هیچ چالشی نمی‌تواند آنها را تضعیف کند.
با این حال عده‌ای هشدار می‌دهند که حزب مسلم لیگ نواز پشت سر شهباز متحد نخواهد شد چراکه او به اندازه برادرش نواز شریف کاریزماتیک نیست و احتمالا باعث انشقاق در حزب خواهد شد.
عمر وارایش، مفسر و خبرنگار معتقد است: نواز شریف دارای یک جذبه سیاسی شخصی است که برادرش آن را ندارد. من فکر می‌کنم که این خاندان تحت دولت برادر او دچار تزلزل خواهد شد.
پیش از این خانواده بوتو و حزب مردم پاکستان متعلق به این خانواده یکی از قدرتمندترین خاندان‌های سیاسی در پاکستان بود که بعد از کشته شدن رهبرش بی نظیر بوتو در سال ۲۰۰۷ جایگاه خود را از دست داد. حزب مردم پاکستان که از سوی ذوالفقار علی بوتو، پدر بی نظیر بوتو پایه گذاری شد زمانی یک نیروی سیاسی قدرتمند در پاکستان بود که برای حدود چهار دهه بر سیاست این کشور مسلط بود. اما حزب مردم پاکستان از زمان ترور بی نظیر بوتو با وجود آنکه تحت رهبری پسرش بیلاوال قرار داشت تبدیل به شبحی از چیزی که قبلا بود شد و ۷۶ کرسی در مجلس پاکستان را در انتخابات سال ۲۰۱۳ از دست داد.
وارایش می‌گوید: در پاکستان رهبران به نسبت احزاب برند قدرتمندتری محسوب می‌شوند. بی نظیر بوتو یک برند خیلی قدرتمندتر از حزب مردم پاکستان محسوب می‌شد و نواز شریف نیز یک برند بسیار قدرتمندتر از حزب مسلم لیگ نواز است. به طرزی مشابه حزب مخالف اصلی در پاکستان یعنی حزب تحریک انصاف که نیز خود را یک جنبش مردمی نشان می‌دهد حول شخصیت رهبرش یعنی عمران خان، بازیکن سابق کریکت که تبدیل به سیاستمدار شد، عمل می‌کند. یکی از جذابیت‌های عمران خان این است که می‌تواند این تسلط خاندانی را درهم بشکند اما او نیز می‌تواند تنها این کار را با استفاده از یک به اصطلاح “کیش شخصیت” انجام دهد.
عمران خان از زمان تاسیس حزب تحریک انصاف در حدود دو دهه پیش تاکنون رهبر این حزب بوده و همواره تلاش می‌کرده تا رای جوانان و طبقه متوسط شهری را با وعده ریشه کنی فساد به خود جلب کند. با این وجود ناظران می‌گویند او هنوز نتوانسته حزب تحریک انصاف را تبدیل به یک حزب ملی واقعی و چالشی برای تسلط حزب مسلم لیگ نواز کند.
اواخر روز یکشنبه عمران خان یک تجمع با حضور هزاران هواداری که مشغول جشن و بعضاً رقصیدن بودند برگزار کرده و درآن از ماهیت خاندانی انتقال قدرت از سوی نواز شریف انتقاد کرد. او خطاب به شرکت کنندگان این جشن گفت: آیا واقعا هیچ کس در حزب شما نیست که نخست وزیر شود؟ این دموکراسی نیست بلکه پادشاهی است. نواز شریف اکنون باید با اتهامات فسادی که سه تن از فرزندان او را هم درگیر کرده مواجه شود. این فرزندان شامل مریم نواز، دختر او که مدت‌هاست با عنوان وارث سیاسی مفروض پدرش تلقی می‌شود، هستند. احتمالا در طول شش ماه آینده این خانواده مکررا در محل دادگاه مشاهده خواهند شد تا بازرسان کوچکترین جزئیات ثروت بزرگ و سبک زندگی مجلل آنها را مشخص کند.
زاهد حسین، مفسر سیاسی در مطلب اخیرش در روزنامه داون پاکستان با اشاره به قاضی دادگاه عالی که نواز شریف را سرنگون کرد گفت: این یک ضربه جدی به سیاست خاندانی است که تبدیل به بزرگترین مانع برای توسعه ارزش‌ها و نهادهای دموکراتیک در کشور شده است. او با این حال گفت هنوز نمی‌توان اطمینان داشت که حکومت این خانواده به پایان رسیده باشد.