«مسعودِ سپه‌سالار»، رمان تاریخی در پیوند به زنده‌گی و کارنامه‌های قهرمان ملی کشور، شهید احمدشاه مسعود است که در کابل نشر شده است. «مسعود سپه‌سالار»، روایت داستانی از زنده‌گی و مقاومت احمدشاه مسعود، فرمانده برجستۀ جهادی افغانستان است که در قالب یک رمانِ تاریخی نوشته شده است.
این رمانِ تاریخی اثر شاعر و رمان‌نویس معروف تاجیکستان، سیدرحمان سعید است که در هزار نسخه و ۵۵۷ برگ توسط نشر زریاب به بازار عرضه شده است.
رمان تاریخی مسعودِ سپه‌سالار سال‌ها پیش از این به خط سیریلیک در تاجیکستان به نشر رسیده که بعداً سیدمراد اسماعیل‌زاده آن را به خط فارسی برگردان و به کوشش عبدالطیف پدرام و کام‌بخش نیکویی نشر شده است. آرش شرر به رمانِ مسعود سپه‌سالار طرح جلد ریخته و امید اندرابی آن را برگ‌آرایی کرده است.
منوچهر فرادیس، مدیر نشر زریاب در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار، هدف از نشر رمان تاریخی «مسعودِ سپه‌سالار» را چنین بیان کرد: در تاریخ معاصر کشور، مسعود بزرگ اسطورۀ درخشان و مهمی است که به صراحت گفته می‌توانم، از نگاه سجایای اخلاقی و انسانی در تاریخ مبارزات مردمی ما بی‌بدیل است. این کتاب شرح کارنامۀ مسعود بزرگ است و طبعاً چاپ و نشر چنین آثاری برای ما و در واقع شناساندن این «شیر آهن‌کوه» مهم است.
آقای فرادیس می‌افزاید: مسعود سپه‌سالار در واقع شرح زنده‌گی و مبارزات و مقاومت مسعود بزرگ از کودکی تا زمان شهادتش است که در قالب رمان تاریخی به نگارش آمده است.
نویسنده در این اثر با استفاده از منابع تاریخی و هم‌چنان تخیل و شگردهای داستانی، زنده‌گی احمدشاه مسعود را در دوران کودکی، جوانی و سپس دوران مقاومت او با روس‌ها و طالبان و سپس کشته شدن او را در قالب رمان بیان کرده است.
مدیر نشر زریاب تصریح می‌کند: “در کنار ده‌ها رویدادی که در زنده‌گی و مبارزات آزادی‌خواهانۀ مسعود بزرگ در این کتاب شرح داده شده است، نگارش دو رویداد در این کتاب شگفتی‌انگیز است: یکی شرح جریان آتش‌بسِ مسعود با روس‌ها و دومی، سفر احمدشاه مسعود به تاجیکستان. در این سفر مسعود بزرگ از سید میر ظهور می‌خواهد تا دربارۀ کارنامه او و گذشته‌اش ابراز نظر کرده و از نقایص و اشتباهات او یادآوری کند. این بخشی از رمان بسیار خواندنی و دوست‌داشتنی است”.
عبدالطیف پدرام در درآمدی که بر این رمان نوشته است، می‌گوید: مسعود سپه‌سالار، نام رمان بلندی است از نویسندۀ برجستۀ تاجیک سیدرحمان سعید. نام رمان مأنوس است که نویسنده این رمان را در روزگار جدید نوشته است.
او در ادامه در پیوند به نویسنده و خودِ رمان چنین نوشته است: سیدرحمان سعید، نویسندۀ تاجیک کولاب‌نشین است. «مسعود سپه‌سالار» اثر حجیم و پُر صفحه است. نویسنده قطعاً برای نوشتن این رمان زحمات زیادی کشیده و از جان مایه گذاشته است. احمدشاه نام‌آشنا، قهرمان شناخته شده در سراسر تاجیکستان است. او را از قهرمانان برجستۀ جوزۀ تمدنی خود می‌دانند.
در ادامۀ این یادداشت آمده است: رمان مسعود سپه‌سالار، با اسلوب رمان‌های تاریخی نوشته شده است و رمان جالب و خواندنیِ است. عزیزانی که حوصلۀ تحقیق در بارۀ مصایب جنگ‌های افغانستان را ندارند، به آسانی می‌توانند این رمان را بخوانند و از دریچۀ دیگر به وقایع نظر اندازند.
نویسنده در این اثر با استفاده از منابع تاریخی و هم‌چنین تخیل و شگردهای داستانی، زنده‌گی احمدشاه مسعود را در دوران کودکی، جوانی و سپس دوران مقاومت او با روس‌ها و طالبان و سپس شهید شدن قهرمان ملی کشور را در قالبِ رمان بیان کرده است.
سیدرحمان سعید، شاعر و نویسندۀ تاجیکستانی در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، در روستای تیحیان خاولنگ به دنیا آمده است. پس از فراغت از دانشگاه، آموزگار در شهر کولاب بوده و از سال ۱۳۴۹ خورشیدی به عنوان معلم مکتب میانه بعد از آن خبرنگار روزنامه، رادیو و تلویزیون فعالیت کرده است.
«دنیای بی‌وفا»، «زنده جدا» و «سوز دل» از کتاب‌های معروف سیدرحمان سعید است.
رمان تاریخی مسعود سپه‌سالار که در ۲۲ فصل ارایه شده است، از هفت ساله‌گی تا زمان شهادت قهرمان ملی کشور را روایت می‌کند. این رمان نثر روان دارد و به گویش رایج در تاجیکستان روایت شده است.
در مورد زنده‌گی و مقاومت احمدشاه مسعود تاکنون آثار فراوانی منتشر شده است، ولی این برای نخستین‌بار است که زنده‌گی و مقاومت احمدشاه مسعود در قالب رمان روایت می‌شود. پیش از این نیز رمان تاریخی «عقاب‌های پامیر» از احمدشاه فرزان به نشر رسیده که بخش‌های از زنده‌گی قهرمان ملی افغانستان را روایت می‌کند.