خیلی‌ها به این باور هستند که مسعود بارزانی می‌خواهد با اعلان استقلال کُردستان از عراق، در وجدان تاریخ پُر فراز و فرود کُردها منحیث رهبر تاریخی حک شود و شرایط جدیدی را بر عراق، کشورهای همسایه و جامعۀ جهانی تحمیل کند. واقعاً بارزانی در پی ایجاد دولت مستقل کُردها در منطقه است؟ و یا می‌خواهد به کمک ایالات متحده و اسرایل به نوع حکومت‌داری کنفدرالی و آزادی‌های بیشتر از بغداد دست یابد.
باتوجه به واکنش‌های جامعۀ جهانی در پیوند به همه‌پرسی کُردستانِ عراق، می‌توان به این جمع‌بندی رسید که به استثنای اسرایل و امارات متحدۀ عربی، ظاهراً بقیه کشور‌های جهان به شمول ایالات متحدۀ امریکا، با اجرای طرح این همه‌پرسی راضی نبودند. البته ایالات متحده و کشورهای غربی مخالف تعین شرنوشت دولت مستقل کُردها در منطقه نیستند، اما در حال حاضر به دلیل این‌که این مسأله می‌تواند سرعت جنگ در برابر داعش را به کُندی مواجه سازد، نسبت به تاریخ اجرای آن با اربیل موافق نبودند.
ایالات متحدۀ امریکا و کشور‌های غربی، به جای تفکیک خاورمیانه به کشور‌های مختلف که در درازمدت مدیریت آن‌ها نظیر آنچه که در کشور‌های آسیای میانه پس از فروپاشی شوروی سابق اتفاق افتاد، چالش برانگیز شود، فدرالی‌سازی کشور‌های خاورمیانه را براساس ترکیب‌های مذهبی و قومی ترجیح می‌دهند. در طرح فدرالی‌سازی کشور‌های منطقه، غرب و ایالات متحده می‌توانند بدون مداخلۀ نظامی از طریق مکون‌های فدرالی، سلطۀ مرکزی را ضعیف کرده منظقه را مدیریت کنند.
مسعود بارزانی بدون فراهم‌سازی پیش‌زمینه‌های استقلال در یک محیط پُر تنش، با استناد به حوادث سال ۱۹۹۱ میلادی که کشور‌های ایتلاف به رهبری ایالات متحده امریکا با ایجاد مناطق «ممنوع پرواز» بر فراز عراق زمینۀ شبه‌خودمختاری به کُرد‌ها را مساعد ساخنتد، می‌گوید: «در نهایت، جامعۀ جهانی دولت مستقل کُرد‌ها را در شمال عراق می‌پذیرد.» در حالی که شرایط قبلی را کشور‌های ایتلاف و اشغال عراق رقم زد بود و شرایط پس از همه‌پرسی کُردستان قابل مقایسه با انگیزۀ ایجاد ایتلاف بین‌المللی در برابر صدام حسین نیست، ممکن است نتیجۀ این همه‌پرسی پیامد خلاف آنچه را که بارزانی انتظار دارد، به دنبال داشته باشد. به این دلیل که کتله‌های سیاسی کُرد‌ها دچار اختلاف عمیق و دارای شاخه‌های نظامی نیز هستند، زمانی که دریابند سیاست‌های بارزانی آنان را در یک جنگ نابرابر در مقابل ایران، ترکیه، سوریه و بغداد قرار داده است، احتمال این می‌رود همان‌طور که بارزانی سال ۱۹۹۱ میلادی در برابر جلال طالبانی کنار صدام حسین ایستاد، در برابر او دست به کار شوند.
برای مسعود بارزانی که مسألۀ انتقال زعامت سیاسی از اهمیت بالای برخوردار است، بعید به نظر می‌رسد که کارت اعلان استقلال کُردستان از عراق را به بهای زعامت سیاسی خانوادۀ خویش روی میز گذارد و از خط و نشان کشور‌های غربی و ایالات متحدۀ امریکا در مسالۀ استقلال کُردستان عبور کند. بارزانی به گمان اغلب، کارت همه‌پرسی استقلال را در راستای شرایط گفت‌وگوی بهتر با دولت مرکزی عراق به خاطر دست‌یابی به نظام کنفدرالی که از اختیارات بیشتر امنیتی، اقتصادی و سیاسی بر خوردار است، هزینه کند. موضوعی که از سویی، نه خط قرمز اعلان استقلال را زیر پا می‌گذارد، و نه می‌تواند آزادی‌های بیشتر، در عرصه‌های سلطۀ داخلی و سیاست خارجی بدون عبور از دهلیز حکومت مرکزی بغداد را به کُرد‌های عراق تضمین کند.
مدتی را که بارزانی برای گفت‌وگوی رأی‌زنی با بغداد تعین کرده است، از سرِ تصادف نیست؛ زیرا بارزانی در انتظار پایان جنگ علیه داعش و روشن شدن جغرافیای پساداعش در منطقه است؛ تا بتواند در جنگ امنیتی و استخباراتی علیه ایران به نیابت از ایالات متحدۀ امریکا و اسرائیل، وارد عمل شود. به همین منظور، طبق گزارش‌های وزارت دفاع روسیه، بارزانی جنگجویان کُردتبارِ ایرانی را در کرکوک و دسته‌های فراریِ جنگجویان داعش از شهر‌های موصل، تلعفر و حویجۀ عراق را در اربیل پناه داده است.
همچنان بارزانی امیدوار است که می‌تواند در صورت دست نیافتن ترکیه، ایران و روسیه به اتخاذ سیاست مشترک علیه همه‌پرسی استقلال کُردستان، با دولت ترکیه وارد معامله شود. دولت ترکیه نگران بالا گرفتن موج خشونت‌ها و همه‌پرسی مشابه در شرق ترکیه پس از همه‌پرسی استقلال در کُردستان عراق است. بارزانی که در حال رقابت بر سر زعامت کُرد‌های منطقه با رهبران کُرد ترکیه قرار دارد، می‌تواند دست دولت ترکیه را در زمینه بگیرد. اما کرکوک شهر انرژی و نفت که توجۀ قدرت‌های منطقه و فرامنطقه را به خود معطوف داشته است و بارزانی که آرمان تجارت و انتقال انرژی این شهر را به اسرائیل در سر می‌پروراند، ممکن است تحقیق آرزو‌های استقلال‌گرایانۀ او را به رویای شب‌های زمستانی مبدل سازد.