دو روز پیش، مسوولان شبکۀ «بی‌بی‌سی» بخش افغانستان، تارنمایی تازه‌یی را به نام «BBC Dari» ایجاد کردند و گفتند که این بخش را جایگزینِ بخش «بی‌بی‌سی افغانستان» کرده‌اند. اما در دو روز گذشته، این اقدام مسوولان بی‌بی‌سی بخش افغانستان، موجی از انتقادهای تندِ شاعران، تاریخ‌نگاران و در کُل، نویسنده‌گان فارسی‌زبانِ افغانستان را در پی داشته است.
بسیاری از نویسنده‌گان کشور به این باور اند که این تارنما به این قصدِ ساخته شده است تا نشان دهند که زبان «دری» غیر و جدا از زبان «فارسی» است، درحالی‌که به لحاظ علمی، تاریخی، ادبی و از منظرِ زبان‌شناسی، فارسی، دری و تاجیکی یک زبان است.
آنان مسوولانِ این شبکه را متهم به اشاعۀ بی‌اعتمادی و ایجاد تفرقه میان شهروندان افغانستان کرده و از شهروندان خواستند تا از این پس این شبکه را دنبال نکنند. آنان هم‌چنان کارزاری را راه اندختند و از شهروندان خواستند تا به بخش جهانی این شبکه شکایت‌نامه بفرستند و خواهان بسته شدن بخش «بی‌بی‌سی دری» شوند.
محمد اکرام اندیشمند، از نویسنده‌گان و تاریخ‌نگارانِ کشور در واکنش به ایجاد این تارنما، در صفحۀ رسمی فیسبوکش با این عنوان «تفرقه بینداز، حکومت کن»، نوشته است: “ایجادِ صفحۀ «بی‌بی‌سی دری» تنها در همین سیاست «تفرقه بینداز، حکومت کنِ» انگریزی دوران استعمار بریتانیا قابل توجیه و تفسیر است”.
آقای اندیشمند می‌افزاید که این تقسیم‌بندی برای زبان فارسی به مثابۀ یک زبان واحد، از نظر علمی، منطقی و حتا اخلاقی غیر موجه و غلط است. بی‌بی‌سی با این عمل تفرقه‌انگیزِ انگریزی، خود را بی‌اعتبار و شرمنده می‌سازد.
در سوی دیگر، عزیز آریان‌فر، تاریخ‌نگار و پژوهشگرِ ارشد در دانشگاه «سانکت پتربورگ» نگاشته است که «پارسی» بار بسیار جامع و گسترده و چند بعدی دارد، اما «دری» تنها دارای یک مفهوم مشخص و معین است و چیزی همانند نام خاص تنها برای یک زبان یعنی پارسیِ نو.
آقای آریان‌فر افزوده است: “هنگامی که می‌گوییم زبان پارسی، در واقع، این اصطلاح چند موضوع را در بر می‌گیرد:
۱٫ زبان مردم سرزمین پارس (پشتۀ ایران، سرزمین عجم) ۲٫ در بُعد تاریخی، زبان پارسی در برگیرندۀ همه زبان‌های پارسی اعم از باستانی و میانه و نو می‌گردد. ۳٫ زبان علمی-اکادمیک (علم زبان‌شناسی). در همه پژوهشگاه و پژوهشکده‌های جهان زبان ما را به نام زبان پارسی می‌شناسند. ۴٫ در بعد بین‌المللی و جهانی: در همه کشورهای جهان از روزگار باستان تا کنون، زبان ما را زیر نام پارسی می‌شناسند. برای مثال، در آثار چینِ باستان این زبان را به نام «پوسو» خوانده اند. در زبان یونانی همین‌گونه زبان پرسی خوانده شده است. در زبان انگلیسی پرزین یا پرشین و در آلمانی پرزش و در روسی پرسیدسکی. در زبان عربی فرسی یا فارسی و در زبان‌های عربی و هندی، فارسی. در یک سخن، در همه کشورهای جهان در همه ادوار تاریخی و در همه آثار مکتوب، این زبان تنها یک نام دارد: زبان پارسی. ۵٫ نام داخلی و عامیانه: روشن است مردم عام، زبانی به نام دری را نمی‌شناسند. عوام اعم از باشنده‌گان هند و پاکستان و افغانستان و کشورهای آسیای میانه و کشورهای عربی و ترکیه و سرتاسر جهان این زبان را تنها با یک نام می‌شناسند: پارسی”.
همزمان با این، عبدالحی خراسانی، نویسنده و دیپلمات برجستۀ کشور به این باور است که ما زبانى به نام زبان درى نداریم، درى صفت زبان فارسى است.
آقای خراسانی در صفحۀ فیسبوکش می‌نگارد: “مى‌توان زبان فارسى را به نام‌هاى پارسى، فارسى میانه، فارسى-درى در نظم و نثر استعمال کرد، اما این‌که در راستاى استراتیژى مشخص سیاسى تک‌هویتى فاشیسم، زبان فارسى را به زبان‌هاى (درى، تاجیکى و فارسى) تقسیم کنیم، این خیانت به سپهر بلند و گسترده‌یى فرهنگ و تمدن زبان فارسى مى‌باشد”.
در حین حال، کاظم کاظمی، یکی از شاعران برجستۀ کشور در صفحه‌اش نوشته است: “ما فارسی‌زبانیم. بی‌بی‌سی، در صفحۀ فیس‌بوک خود «فارسی» و «دری» را از هم جدا کرده است و البته این از ترفندهای دیرین فارسی‌ستیزان و حامیان آنان برای جداساختن فارسی‌زبانان از هم‌دیگر است که البته کم‌ترین ثمرۀ آن، کوتاه کردن دست فارسی‌زبانان افغانستان از میراث و مفاخر کهن فارسی است”.
امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی کشور می‌نگارد: بی‌بی‌سی را تحریم کنید. مصاحبه ندهید، برایش مقاله ننویسید و هرجا نمادی از بی‌بی‌سی را دیدید، لعنت بفرستید تا بدانند فقر مادی ما معنای فقر فرهنگی و معنوی را نمی‌دهد و «ملت با شرفی در دل کهساری هست».
آقای صالح در ادامۀ یاداشتش آورده است: “روایت‌های استوار و محکم تاریخ، گواه آن است که حنظلۀ بادغیسی، از نخستین شاعران پارسی‌زبان است. بادغیس اکنون نیز ولایت پُر افتخار افغانستان است. شاهنامه در کشور من یعنی در غزنه نوشته شده است و به فرمایش شاهان سرزمین من نوشته شده است. یعنی بنام خداوند جان و خرد، کزین برتر اندیشه برنگذرد. رودکی شعر معروف‌اش «بوی جوی مولیان آید همی» را در سرزمین من سروده است. قرن‌ها است که به من «فارسی‌وان» می‌گویند و من به خاطر حرف زدن با یک ایرانی، تاجیکی، فارسی زبان کاشغری با یک بخارایی و سمرقندی به ترجمان نیاز ندارم. احمدشاه بابا امپراطور پشتون تبار ولی فارسی زبان افغانستان بود که دیوان‌اش به فارسی نوشته شده و مقبره‌اش با فارسی مزین است. زبان دربار شاهان سوات تا بیست سال قبل نیز فارسی بود. مالکیت معنوی پشتون‌تبارهای افغانستان بر فارسی گاهی بیشتر از دیگران است، حتا ایرانیان. پس با این بنیاد محکم و استوار که هیچ باد و باران در طول قرن‌ها آن را صدمه نزده است، چند تا آدم معاش‌بگیر و آلۀ دست به دستور استعمار کهن که همه نیرنگ‌هایش افشا است، نمی‌تواند به من مرز فرهنگی و زبانی ایجاد کند، چون «جغرافیای معنوی ماست فارسی»، نگران نباشید”.
اما مبنه بکتاش، مسوولِ بخش افغانستانِ شبکۀ جهانی بی‌بی‌سی در واکنش به انتقادهای نویسنده‌گان و شهروندان می‌گوید: بی‌بی‌سی به این باور است که برای نزدیک شدن بیشتر به مخاطبان، باید به شیوه و لهجۀ خودشان حرف بزند. همزمان، دری به عنوان یکی از زبان‌های رسمی افغانستان در قانون اساسی آن کشور درج است. بنابر این، این یک تصمیم تازه نیست که بی‌بی‌سی به دری برنامه و نشرات داشته باشد”.
بانو بکتاش افزود است: ما نام صفحۀ «بی‌بی‌سی افغانستان» را به این دلیل تغییر دادیم که این صفحه عمدتاً مطالب برنامه‌های رادیویی دری ما را بازتاب می‌دهد. ما برای کمک به مخاطبان، می‌خواهیم که رابطه بین رادیو و صفحۀ فیسبوک ما هرچه روشن‌تر باشد. هیچ انگیزۀ سیاسی و فرهنگی در پشت این تصمیم وجود ندارد. در ماه‌های آینده تغییرات بیشتری به وجود خواهد آمد و عنوان صفحه ما نام «بی‌بی‌سی نیوز دری» خواهد گرفت تا با سایر سرویس‌ها در بی‌بی‌سی یکسان شود. یعنی به تدریج نام حساب این سرویس‌ها در شبکه‌های اجتماعی، بی‌بی‌سی نیوز به علاوه زبان مربوطه خواهد بود”.