احمد ولی مسعود رییس عمومی بنیاد شهید مسعود و رییس جریان آجندای ملی، در برنامۀ مناظرۀ تلویزیون خصوصی آریانانیوز که در رابطه به بن بست حکومت وحدت ملی و جریان‌های سیاسی برگزار شده بود، از برنامه قومی آقای غنی و نیز از متمرکز شدن فساد در ارگ، به شدت انتقاد کرد.
در این برنامه، هارون چخان سوری به نماینده‌گی از رییس جمهورغنی، و ستار مراد به نماینده‌گی از حزب جمعیت اسلامی حضور داشتند.
آقای مسعود در این برنامه گفت: بدون تردید که کشورهای بیرونی با در نظرداشت منافع خود با افغانستان روابط خود را ایجاد کرده‌اند و رابطه خارجی، هنر حکومت افغانستان نبوده است؛ افغانستان سیاست خارجی مدون به اساس اصول ندارد تا دوست دشمن را تفکیک کند و دستگاه دیپلوماسی در بیرون از کشور به اساس آن عمل کند. چون افغانستان فاقد یک سیاست خارجی مدون است و کثرت رابطه‌ها با آن‌که از یک طرف خوب است، از طرفی سبب جنگ‌های نیابتی در کشور شده است. همه روزه گروه‌های داعش و طالب مردم را می‌کشند که از طرف همین‌ کشورها حمایت می‌شوند. چون حکومت افغانستان فاقد تعادل در سیاست خارجی است به همین سبب همه روزه این جنگ‌ها شدید‌تر می‌شوند. سران حکومت یک‌مرتبه از پاکستان مژدۀ صلح را می‌دهند و روز دیگر از هندوستان، از این پالسی چه توقع دارید که پاکستان چه باید بکند، مطمیناَ که طالبان را تقویت می‌کند. سیاست خارجی شباهت به شمشیر دولبه دارد، اگر توانستیم در چارچوب مدون آن را تنظیم کنیم بهتر، اما اگر نتوانستیم به عنوان یک وعده باقی می‌ماند.
رییس جریان آجندای ملی با اشاره به چالش‌های کنونی حکومت وحدت ملی گفت: در سه سال اخیر عمر حکومت وحدت ملی قطب‌بندی‌های زبانی، قومی و فساد به اوج رسیده‌ است. در این ‌شکی نیست که در حکومت کرزی فساد به شکل پراکنده وجود داشت، اما در حکومت کنونی فساد به شکل متمرکز در ارگ جمع شده است و از طرف رییس جمهور و تیم‌اش صورت می‌گیرد. در ارگ ثروت جمع می‌کنند، قدرت را انحصار می‌کنند و تمامیت خواهی دارند. مگر این طور نیست؟ شما می‌بینید که معاون رییس جمهور در تبعید به‌سر می‌برد، رییس اجرایی می‌گفت که سه ماه شده است که رییس جمهور را ندیده است ؛ هنوز هم صلاحیت ندارد. وزارت خارجه نمی‌تواند دستگاه دیپلوماسی را فعال داشته باشد و از منبع دیگری یعنی ارگ تنظیم می‌شود.
آقای مسعود با اشاره به گسترش فساد در کشور می‌گوید که در افغانستان فساد ساختاری وجود دارد. قدرت مطلق فساد مطلق می‌آفریند. در افغانستان یک ‌نفر قدرت را در قبضه گرفته است و همه‌روزه فساد از این مجرا جوانه می‌زند. اگر حکومت تصمیم مبارزه با فساد را داشت، چرا مفسدان کلان حکومت حامدکرزی را محاکمه نکرد؟ نه‌تنها که محاکمه نشدند، بلکه آمدند در سمت‌های مشاوریت جابجا گردیدند. کسانی که در انتخابات تقلب کردند، فساد کردند. از این فساد کلان‌تر کجاست که به ‌سرنوشت مردم شما خیانت بکنید. اما تقلب کارها به عنوان مشاور، رییس و سفیر و …، گماشته شدند. حکومت در مورد مبارزه با فساد و سیاست خارجی دروغ می‌گوید. اگر حکومت از دست‌آورد سخن می‌زند نتیجۀ آن باید سر دسترخوان مردم نان می‌بود، ده‌ها هزار جوانان فرار نمی‌کردند و آموزگاران که بیشترشان بانوان هستند بی‌معاش نمی‌بودند.
او خاطر نشان ساخت: اگر مسایل را ریشه‌یی بحث کنیم، می‌بینیم که این حکومت بحران مشروعیت، بحران اشتراک، بحران هویت، بحران قانونیت و رهبری دارد، بناَ تمام این چالش‌ها زیربنایی هستند تا زمانی این چالش‌ها و گرهِ‌ها را حل نکنیم، ممکن نیست که به چالش‌های پیش‌رو بپردازیم.
احمد ولی مسعود در پاسخ به هارون چخانسوری نمایندۀ ویژۀ ریاست جمهوری در این بحث، گفت: ماهیت جنگ تعییر کرده است، افزود: این تغییر ماهیت درست است که جنگ از جنوب به شمال رفته است، اکنون تمام داعش و طالب در شمال هستند. این دست آورد نیست. انتحاری بیشتر شده است که اخیراَ در یک محفل ۷۰ تن از برادران اهل تشیع شهید شدند. در ۵ کیلومتری ارگ هم نمی‌توانید امنیت بگبرید، در فساد اسناد می‌خواهید، تقلب کار، فاسد است، چرا با تقلب‌کاران انتخابات برخورد قانونی صورت نگرفت؟ وزرایی که در حکومت پیشین به گفتۀ خود اشرف غنی فاسد بودند، در حکومت فعلی در جایگاه‌های بلند قرار قرار گرفتند و «مخکش»‌ها از داخل دولت به موضوعات قومی دامن‌می‌زنند.
رییس عمومی بنیاد شهید مسعود در پاسخ به این پرشس که چند تن را نام‌ببرید که در ارگ با ابراز قومی قدرت را در دست‌شان‌گرفته‌اند، توضیح داد: داکتر اشرف غنی مثال زنده است. کی‌ در افغانستان انکار می‌کند که داکتر اشرف غنی در مقام ریاست جمهوری ذهنیت قومی ندارد؟ او خطاب به چخانسوری، نمایندۀ رییس‌جمهور گفت: شما این پرسش را از رییس جمهور مطرح کنید که چرا به بحث‌های قومی را ‌دامن‌ می‌زند و افزود: زمانی‌که لویه‌جرگه به درازا کشید، اشرف غنی در محضر ۲۰ تن مرا خطاب قرار داده، گفت: « جناب سفیر صاحب! یاد‌تان باشد هر زمانی‌که من به قدرت برسم، توسط قوم یا شمشیر یا توسط خارجی‌ها شما مردم را از این کشور بیرون می‌کنم». همان روز کرزی صاحب مرا دعوت کرد از سخنان غنی از من پوزش خواست و گفت «معذرت می‌خواهیم بسیار معضرت می خواهیم…، او (اشرف غنی) اعصابش به‌جای نبوده‌است». شاید اعصابش به‌جای نبوده، اما مکنونات قلبی‌اش بیرون شد. امروز به اساس همان اندیشه‌ها سیاست تک‌قومی در افغانستان پیاده شده است.
آقای مسعود، با اشاره به سخنانش نمایندۀ ویژۀ رییس‌جمهور در این مناظره گفت: اگر می‌گویید که «جنرال دوستم، معاون اول رییس جمهور، مشکل قضایی دارد؛ اگر می‌گویید که همایون همایون و ظاهر قدیر طوری دیگری هستند؛ عطا محمد نور محترم است؛ اما کنار برود؛ جوانانی که در جنبش روشنایی و رستاخیز شهید شدند از احساسات شان استفاده شده بود،» پس مردم افغانستان کیستند؟ پرسش من این است که اگر می‌خواهید به اساس قانون تعیین تکلیف کنید، حکومت ‌شما چرا تعیین تکلیف خود را روشن نمی‌کند تا منبع مشروعیت خود را پیدا کنند. دو سال وقت داشتند تا توافق‌نامۀ حکومت وحدت ملی را عملی کنند. چرا نکردند و حالا منبع مشروعیت‌شان کجاست؟ حکومت وحدت ملی به اساس قانون اساسی نیامده، قانونیت و مشروعیت ندارند. ۸۰ درصد مردم از این حکومت ناراض هستند و کارایی‌شان نیز به اندازۀ نیست مردم دلخوشی داشته باشند. اما من دقیق نمی‌دانم که می‌گویند که ما به نیابت از مردم افغانستان، یعنی چه؟ مردم افغانستان! شما از کجا آمدید که از مردم افغانستان نماینده‌گی‌ می‌کنید! مردم افغانستان آن‌هایی هستند که فریادشان از شمال جنوب، شرق و غرب بلند شده است.
آقای مسعود با اشاره به سیاست خارجی کشور گفت: یک سیاست خارجی موفق‌ به اساس استراتژی ملی به میان می‌آید، اما همان استراتژی ملی که همۀ مردم افغانستان از آن خبر باشد کجاست؟ آقای مسعود در ادامه به پاسخ نمایندۀ ویژۀ رییس جمهور که حکومت قومی نیست، گفت: صدایی که از قندهار، شمال، جنوب و غرب کشور بلند شده می‌گویند که حکومت قومی است و از قوم به عنوان ایزار استفاده می‌شود.
او گفت: وقتی حکومت ادعا می‌کند که استراتژی ملی دارد، کجاست که هیچ کسی خبر ندارد، وقتی استراتژی ملی را تعریف می‌کنید باید مولفه‌های ملی را در آن باشد. حکومت در توزیع شناس‌نامه‌های برقی بیش از دو سال می‌شود که نمی‌تواند مسألۀ افغان و غیر افغان را فیصله کند، چگونه استراتژی ملی دارد که هیچ فردی از آن آگاهی ندارد.
آقای مسعود گفت: جنگ از جنوب به شمال انتقال یافته، اما تمام افغانستان در جنگ می‌سوزد. طوری ما که در۱۴ سال تحت برنامۀ آجندای ملی، دولت وحدت ملی و برنامۀ وفاق ملی به‌خاطر مسألۀ ملی تلاش کردیم، فکر کنم کمتر کسی باشد که چنین کاری کرده باشد. بناَ هیچ نوع مسألۀ قومی را نداریم. اما در سه سال از عمر حکومت وحدت ملی این‌ها(رهبران حکومت وحدت ملی) طوری به وحدت ملی ضربه زدند که بی‌اعتمادی تمام در میان مردم ایجاد شده است و یک گسست اجتماعی کلان صورت گرفته که در تاریخ افغانستان بی‌پیشنه است.
آقای مسعود، در رابطه به راه‌حل چالش‌های کنونی گفت: حکومت می‌گوید برویم به طرف انتخابات، کرزی به برگزاری لویه‌ جرگه تأکید دارد، کسی طرف‌دار حکومت موقت است و کسی می‌گوید که اجماع جهانی و برخی طرف‌دار انتخابات زودهنگام تحت نظر ملل متحد هستند؛ اما ما برنامۀ «وفاق ملی» را داریم و در چند ولایت هم رفتیم مورد استقبال مردم قرار گرفته است. می‌گوییم که تمام راه‌کارها روی میز گذاشته شوند تا به یک وفاق‌ملی برسیم و برنامه‌یی را درست کنیم که همۀ مردم افغانستان خود را در آینۀ قدرت ببینند، از نظام آینده یک تصویر روشن داشته باشند و قدرت با قدرت مهار شود. زمانی روی این موضوعات به توافق‌رسیدیم این تنش‌ها و بحران‌ها فروکش می‌کند. اما تا زمانی روی یک برنامۀ کلان ملی به توافق نرسیم موضوعات روی کاغذ برای مردم جواب گو نیست.
آقای مسعود هم‌چنان، با انتقاد از این سخن نمایندۀ رییس‌جمهور در این مناظره که گفت: «رییس جمهور میخواهد که افغانستان در گرو پنجصد-ششصد نفر نباشد و می خواهد با سی میلیون نفوس افغانستان رابطه داشته باشد»، گفت: در گرو پنجصد- شش صد نفر بودن خوب است تا اینکه مردم افغانستان فعلاَ گروگان ۵ – ۶ نفر در داخل ارگ هستند.
مسعود گفت: اگر مسألۀ ملی به حکومت مهم است چرا روی آن صحبت نمی‌کند، کمیسیون را ملی نمی‌سازد، انتخابات را ملی نمی‌سازد و با تمام طرف‌ها صحبت نمی‌کند. تنها به برکناری عطا محمد نور به عنوان والی پافشاری دارد. در حالی آقای نور و دیگران حاصل میلیون‌ها رای هستند.