بخش سوم/

حادثۀ شوم شرکت انرون و مضمحل شدن بزرگ‌ترین موسسۀ حسابرسی جهان (آرتورآندرسن)، تقلب در شرکت ورلدکام و افشای فساد مالی در شرکت پارمالات ایتالیایی، ورشکسته‌گی بانک‌های معروف هم‌چون لمان برادرز و سیتی بانک، پای حسابرسان را به این مهلکه باز کرده و برخی از مدیران ارشد حسابرسی موسسات بزرگ بین‌المللی، بازداشت و محاکمه شده اند.
از این‌رو، آشنایی جامعۀ حسابداران و کارکنان موسسات حسابرسی با پدیدۀ فساد مالی و راهکارهای مبارزه با آن الزامی است، به ویژه آن‌که قانون ضد پول‌شویی و آیین‌نامۀ اجرایی آن منتشر و لازم‌الاجرا شده و به یقین، عارضه‌های آن می‌تواند گریبان‌گیر حسابرسان شود. به عنوان کلام پایانی، مسوولیت حسابرسان در جهان کنونی بسی سنگین و التزام به آیین و رفتار حرفه‌یی به ویژه استقلال رای و بی‌طرفی از موارد موکدی است که باید به آن پای‌بند باشند تا بتوانند در مبارزه با فساد مالی و نقش و جایگاه مسوولیت اجتماعی خود، موفق شوند.
فساد بر همه‌چیز اثر منفی می‌گذارد؛ در نتیجۀ فساد است که توسعۀ اقتصادی مختل می‌شود، سرمایه‌گذاران اعتماد خود را از دست می‌دهند، کارآفرینان با هزینۀ بیشتر و مخاطرۀ بالاتری در کسب و کار روبه‌رو می‌شوند، رتبه‌بندی اعتباری تنزل می‌کند، اعتبار اشخاص حرفه‌یی، تجاری و دولتی به میزان زیادی از دست می‌رود، و جامعه در سطحی وسیع حرمت خود را از دست می‌دهد و به حاکمیت قانون و نهادها به طور کلی بی‌اعتمادی می‌شود. چنین وضعی موجب کاهش سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی داخلی و خارجی می‌شود و ممکن است آثار منفی شدیدی بر توسعۀ اقتصادی و در نتیجۀ آن، افزایش ناملایمات اجتماعی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، بگذارد.
مبارزه علیه فساد باید به صورت عمومی و در همۀ سطوح جامعه صورت گیرد و نیازمند تعهد دولت و وجود چهارچوبی استوار و یک‌پارچه شامل مجموعه‌یی از قوانین، مقررات، سیستم‌های کنترلی و معیارهای اخلاقی است که فساد را منع کند و جرایم سخت برای مرتکبان آن در نظر بگیرد. علاوه بر آن، قوانین باید از اشخاصی که به موجب وظیفه یا به حکم اخلاق با فساد مبارزه می‌کنند، حمایت کند.
حرفۀ حسابداری نمی‌تواند به تنهایی به این مبارزه بپردازد، اما به عنوان عضوی از اعضای کل جامعه و واحدی مهم، آماده است سهم خود را در این عرصه ادا کند. اگر زیرساخت‌های لازم و حمایت عمومیِ کافی وجود داشته باشد، حرفۀ حسابداری می‌تواند در کنار سایر حرفه‌ها و نهادهای تجاری، اعم از خصوصی و عمومی در مبارزه علیه فساد، مشارکت کند.
درک این نکته که فساد چه اقداماتی را در برمی‌گیرد، موضوعی مهم است؛ زیرا فساد اشکال متفاوتی دارد؛ از رشوه، تقلب، پرداخت‌های غیرقانونی تا پول‌شویی، قاچاق و اشکال متعدد دیگری که اندیشه‌های مجرمانه می‌تواند خلق کند. فساد لزوماً به‌وسیلۀ پول انجام نمی‌شود و ممکن است به شکل حمایت و طرفداری و اعمال نفوذ هم بروز کند.