از چهارمین سال‌یادِ درگذشت مارشال محمدقسیم فهیم، از فرماندهان جهادی و معاون ریاست جمهوری حکومت پیشین در یک مراسم ویژه با حضور سران جهادی، سیاست‌مدارن حکومت وحدت ملی و حکومت پیشین، مقام‌های بلندپایۀ حکومتی و هزاران تن از شهروندان در کابل گرامی‌داشت شد.
سخنرانان این مراسم از مارشال محمدقسیم فهیم به عنوان چهره‌یی یاد کردند که همواره در کنار مردم بود و تا آخر عمر در مسیر دین و وطن گام گذاشت.
محمداشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی در پیامی که به این مراسم فرستاده بود، گفت مارشال فهیم یکی از چهره‌های نامداری است که نام و یادش در تاریخ معاصر کشور ما به جاودانه‌گی ثبت شده است.
تعهد بزرگان عامل ماندگاری‌شان است
محمداشرف غنی با بیان این‌که «میزانِ تعهد بزرگان» سبب ماندگاری‌شان می‌شود، می‌گوید: «مرحوم مارشال فهیم یکی از این شخصیت‌های عیار و نامدار این سرزمین بود که در روزهای سخت در کنار مردمش قرار داشت، در جهت همدلی اقشار مختلف ملت ما تلاش ورزید، برای استقرار نظام و دولت‌داری در افغانستان جد و جهد نشان داد و تا آخرین روزهای حیاتش با احساس مسوولیتی که درخور یک شخصیت ملی است، رفتار کرد».
رییس حکومت وحدت ملی در قسمتی از پیامش گفته است، کشورهایی که گرفتار «مصیبت تهاجم خارجی و بحران‌های داخلی» می‌شوند، در معرض آسیب‌های شدیدی قرار می‌گیرند و یکی از آسیب‌هایی که همه هستی آن را به چالش مواجه می‌سازد، پیدایش «شکاف‌های داخلی و سست شدن شیرازۀ انسجام و وحدت ملی» است.
در بخش دیگر پیام محمداشرف غنی گفته شده است که آباد کردن ویرانی‌های به‌جا مانده از جنگ، سروسامان دادن به شرایط اقتصادی، غلبه بر فقر و بیکاری، به کار انداختن چرخ صنعت و ده‌ها کار دیگر امکان‌پذیر می‌شود، «به شرط آنکه نیروهای ملت در مسیر منافع علیای کشور متحدانه به کار بیفتند، وحدت صف محفوظ بماند، تشتُّت و پراکنده‌گی از میان رخت بربندد و جایی برای نزاع‌های بیهوده و کمشک‌های زیان‌بار نماند».
در بدترین حالت قرار داریم
همزمان با این، داکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی در این مراسم گفت که مارشال فهیم زنده‌گی‌اش را وقفِ خدمت به مردم کرده بود و با تمسک به آیۀ قرآن کریم و حکم خداوند، گفته می‌توان که مارشال فهیم زنده است.
داکتر عبدالله می‌گوید که مارشال محمدقسیم فهیم عطف توجه به وحدت و جلوگیری از بازگشتِ افغانستان به گذشته‌های خون‌بار داشت و تلاش می‌ورزید میان مردم تفرقه به میان نیاید.
رییس اجرایی حکومت وحدت ملی، کشور را آبستنِ تفرقه می‌داند و می‌گوید که بیشتر شدن عصبیت‌های قومی در میان مردم، نشانگرِ «ناآگاهی از وضعیت و عدم تعهد واقعی به آرمان‌ها مردم و عدالت» است.
داکتر عبدالله می‌گوید که فرصت‌های زیادی از کنفرانس بن تا کنون از دستِ سیاست‌مدارن رفته است و هنوز هم سیاست‌مدارن فرصت‌سوزی می‌کنند. او می‌گوید: «در حالی که دستاورها و پیشرفت‌هایی است، اما کشور ما در خطرناک‌ترین حالت قرار دارد؛ اگر یک غفلت دیگر صورت بگیرد و ما به طرف تفرقۀ قومی و بی‌عدالتی برویم، چیزی که دوباره سبب وحدت ما شود، وجود نخواهد داشت».
رییس اجرایی حکومت وحدت ملی اظهار امیدواری کرد که جنگ کنونی کشور پایان پیدا کند. او گفت که باید پیام‌های سیاسی به طالبان واضح باشد تا در آینده سبب ایجاد مخالفت و تشویش برای طرف‌ها نشود.
به گفتۀ داکتر عبداالله، هیچ راهِ دیگر برای تعدیل قانون اساسی به جز برگزاری «لویه جرگه» که تعریف شده می‌باشد، وجود ندارد. او می‌گوید: انتخابات یک «اصل» است که با قربانی‌های فراوان مردم به دست آمده و نباید آن را بی‌اعتبار بسازیم.
داکتر عبدالله با بیان این‌که حکومت وحدت ملی اعتماد مردم را به برگزاری انتخابات ایجاد کرده نتوانسته است، اظهار داشت: مردم نگران اند که اگر انتخابات پیشِرو مانند انتخابات گذشته باشد، کشور به بحران می‌رود.
کشور همیشه با دسیسه روبرو است
در سوی دیگر، حامد کرزی، رییس جمهور پیشین کشور می‌گوید که رابطۀ خوب کاری و دوستی با مارشالِ افغانستان داشت و باور دارد که مارشال فهیم پیوند «ریشه‌یی» با مردم و خاکِ کشورش داشت.
آقای کرزی می‌افزاید که افغانستان همیشه موردِ دسیسه و توطیه‌های کشورهای بیرونی قرار داشته است، اما شخصیت‌هایی مانند مارشال فهیم بودند که این دسیسه‌ها و توطیه را دفع کرده اند.
تا زنده هستیم اجازۀ تجزیه نمی‌دهیم
از سویی هم، استاد عبدرب الرسول سیاف، رهبر جهادی و رییس شورای حراست و ثبات می‌گوید که در مورد مجاهدین، قول حضرت پیامبر (ص) برای ما سند است که می‌گوید: پاهایی که در راه خدا گردآلود شده باشد، آتش جهنم به آن نمی‌رسد. مارشال فهیم یک مجاهد و پاهایش همیشه گردآلود بود.
آقای سیاف بیان می‌دارد که مارشال فهیم بازوی راست و امینِ قهرمان ملی کشور بود و برای رسیده‌گی به بسیار مسایل خطیر و مهم، شهید احمدشاه مسعود او را می‌فرستاد.
او با بیان این‌که «قوم ما را به جنت نمی‌برد»، اظهار داشت که مسلمان به تفرقه و حساسیت‌های قومی دامن نمی‌زند. آقای سیاف می‌گوید: «اتحاد شمال، نام مجاهدین نبود، بلکه این نام بالای مجاهدین تحمیل شده بود؛ دشمن می‌خواست زمینۀ تفرقه را با این نام فراهم کند که به هدف نرسید».
آقای سیاف به این باور است که طرح «ولایت‌های خودمختار» به طالبان یا طرح «ولایت صلح» که از سوی گلبدین حکمتیار، رییس شاخۀ حزب اسلامی مطرح شده است، طرح ناکام است.
این رهبر جهادی، طرح آقای حکمتیار را «میخِ ملا نصرالدین» می‌خواند و می‌گوید: «منطقه‌یی اگر به طالبان واگذار شود، آن منطقۀ امن نام نمی‌گیرد، منطقۀ فساد نام می‌گیرد، آن منطقه خطرناک می‌شود. از جیب ملت کسی کته‌بخشی نکند، این‌که باید فلان ولایت به طالبان واگذار شود. تا زمانی که ما زنده هستیم، کسی این کشور را تجزیه کرده نمی‌تواند».
رییس شورای حراست و ثبات از طالبان می‌خواهد تا «با مردم کنار بیایند» تا با این کار، زمینه برای‌شان فراهم شود که «صاحب تمام افغانستان» شوند. او هم‌چنان از سیاست‌مداران می‌خواهد تا «سلیقه‌های‌شان را بالای دین و مذهب» تحمیل نکنند. آقای سیاف به این باور است که حلال و حرام دین مشخص است و نباید برداشت شخصی افراد به دین برچسپ زده شود.
نبود مارشال محسوس است
در عین حال، عبدالرووف ابراهیمی، رییس مجلس نماینده‌گان می‌گوید که مارشال فهیم به سبب درایت و فهمیده‌گی‌اش، هم در دوران جهاد و مقاومت و هم در نظام جدیدِ پساطالبان، در محور تصمیم‌گیری‌های قرار داشت.
آقای ابراهیمی می‌افزاید که نبود مارشال فهیم در تمام عرصه‌های دولت‌داری کشور محسوس است و در فقدانِ حضور او، شرایط سیاسی کشور مسیرهای پیچیده‌یی را پیمود و امنیت برهم خورد.
در سوی دیگر، فضل‌هادی مسلمیار، رییس مجلس سنا به این باور است که امنیت نسبی و نظام جدید و این‌که هزاران تن در مراسم گرامی‌داشت از سال‌یادِ مارشال فهیم گردهم آمده اند، همه از برکت مارشال فهیم و چهره‌های مانند او است.
سلیقه‌های شخصی کنار گذاشته شود
همچنان، عبدالهادی ارغندیوال، رییس حزب اسلامی در این مراسم گفت که مردم افغانستان نیازمند وحدت اند و کسانی که صدای اختلاف را بلند می‌کند، «آب به آسیابِ دشمن» می‌اندازند و خواهان «دوام اشغالِ» افغانستاسن هستند.
آقای ارغندیوال به مردم افغانستان «التماس» می‌کند تا در کنار هم قرار گیرند و جلو حاکمیت «ملوک‌التوایفی» در کشور را بگیرند. او می‌گوید: «افغانستان در شرایط حساسی قرار دارد. جامعۀ جهانی می‌خواهد افغانستان شاهد صلح باشد، اما به هیچ صورت نمی‌خواهد نظامِ مبتنی بر ارادۀ مردم، حامی حاکمیت ملی و حافظ منافع ملی این کشور حاکم باشد. آنان می‌خواهند هرچه را دوست دارند، از این کشور ببرند و هرگونه که بخواهند، حاکمیت کنند».
رییس حزب اسلامی در حالی که از گروه و یا کشوری نام نمی‌برد، اما می‌گوید آنانی که جنگ را در افغانستان شعله‌ور ساخته اند، در پی کسپ سرمایه هستند و تا کنون میلیاردهای دالر سرمایه از این درک به جیب زده اند.
او تأکید دارد که در امر حکومت‌داری و نظام‌داری باید سلیقه‌های شخصی کنار گذاشته شده و منافع عمومی مردم در نظر گرفته شود.
مارشال به همدیگرپذیری باور داشت
ادیب فهیم، پسر ارشدِ مارشال فهیم در این مراسم گفت که مارشال فهیم به صلح و مصاله به عنوان یک «اصل» باور داشت. آقای فهیم می‌افزاید که مارشالِ افغانستان معتقد بود که برای رسیدن به یک افغانستان آباد، آزاد و مرفع راهی جز مصاله وجود ندارد.
پسر ارشد مارشال فهیم تأکید دارد که مارشال فهیم به این باور بود که باید مذاکره و مصالحه از موضع قدرت صورت بگیرد و مردم هم در این ارتباط اجماع داشته باشند.
به گفتۀ رییس عمومی بنیاد مارشال فهیم، مارشال افغانستان اعتقادِ راسخ به حمایت از نظامی داشت که خود یکی از بنیان‌گذاران آن بود.
ادیب فهیم می‌گوید: «مارشالِ کشور به هم‌دیگرپذیری به عنوان مهم‌ترین مسأله برای گذار از بحرانِ کشور باورِ راسخ داشت. در شرایط امروز که ما با بحران‌های سیاسی، امنیتی و اجتماعی روبه‌رو هستیم، بیشتر از هر زمان دیگر، نیاز به هم‌دیگرپذیری داریم، اما هم‌دیگرپذیری زمانی مفهوم پیدا می‌کند، همه‌شمول باشد، هم‌دیگرپذیری یعنی عبور از حالتی که طرف قربانی دهد و طرف دیگر عقده‌گشایی کند».