دیروز در افغانستان از روز خبرنگار تجلیل شد. این نام در سال‌های اخیر و به ویژه پس از تحولات یازده سپتمبر به‌صورتِ کم‌پیشینه وارد ادبیات سیاسیِ ما شده و با توجه به این‌که دولت در قانون اساسی کشور حق آزادی بیان را به رسمیت شناخته و در این سال‌ها تعداد کثیری رسانه‌های آزاد در کشور فعال شده اند، نقش خبرنگار و رسانه نیز بالا رفته است. همین اکنون صدها رسانۀ تصویری، شنیداری و نوشتاری در کشور به‌صورتِ بیست‌وچهارساعته فعالیت دارند و در کنار آن، فضای مجازی نیز چیزی به نام شهروندخبرنگار را به‌جود آورده است؛ خبرنگارانی که بدون فهمِ حرفه‌یی مسایل خبرنگاری، به گونۀ خود جوش به اطلاع‌رسانی می‌پردازند.
در گذشته ما با چنین انبوهی از اطلاعات روبه‌رو نبوده ایم. اما امروز به برکت فناوری‌های مدرن، در کمترین زمان از رویدادهای جهان و کشور در هر سطح و مقداری که باشند، باخبر می‌شویم. در گذشته باید منتظر می‌ماندی تا رادیو و یا تلویزیون رسمیِ افغانستان خبری را نشر کند و یا از طریق رادیوهای بین‌المللی به خبرهای جهـان دست پیدا کنی؛ ولی حالا به محض این‌که اتفاقی در هر گوشۀ جهان می‌افتد، به برکت حضور خبرنگارانِ حرفه‌یی و غیرحرفه‌یی از جزییات رویداد باخبر هستی. به همین دلیل، جهان امروز را جهان اطلاعات نام گذاشته‌اند و به رسانه به عنوان «قوۀ چهـارم» می‌نگرند.
در کنار قوۀ مجریه، قضاییه و مقننه بدون شک رسانه می‌تواند نقشِ قوۀ چهارم را در جهانِ امروز بازی کند. افشاگری‌های رسانه‌های جهان از فساد در حکومت‌ها حتا به شرح و تفصیل نیاز ندارد. در کجای جهان بوده که حکومتی خلافی انجام داده باشد و آن دولت از سوی رسانه‌های خودش و یا کشورهای دیگر افشا نشده باشد؟… امروزه سیاست‌مداران به همان میزانی که از رسانه‌ها می‌توانند به نفعِ خود استفاده کنند، به همان میزان نیز از رسانه‌ها هراس دارند. رسانه‌ها حتا روابط شخصیِ سیاست‌مداران را زیر ذره‌بین دارند و به محض این‌که خطایی از آن‌ها سر بزند، فوراً به اطلاع عموم می‌رسانند.
دولت‌های فعلی بیش از هر زمانِ دیگری، به برکتِ رسانه به شهروندانِ خود پاسخ‌گو شده‌اند و تعهد بیشتری در ارایۀ خدمات احساس می‌کنند. رسانه‌ها در جنگ‌ها حضور دارند و آنانی را که مرتکب جنایاتِ ضد بشری می‌شوند و یا از قوانین جنگی سرمی‌پیچند، به جهـان معرفی می‌کنند تا در قبال آن‌ها تصمیم گرفته شود. مگر ما برای نخستین بار از طریق رسانه‌ها از وضعیت آواره‌گان فلسـطین، سوریه و یمن خبر نشـدیم؟ مگر رسانه‌های غربی جنایاتی را که امریکا در عراق، افغانستان و دیگر کشورها صورت داده، به صورت واضح بازتاب نداده‌اند؟… به همین دلیل می‌توان از روی دیگرِ سکۀ خبرنگاری پرده برداشت و آن این‌که: خبرنگاری، حرفه‌یی خطرناک در جهان معاصر شناخته می‌شود.
به همان میزانی که نظامیان می‌توانند با تهدید و خطر روبه‌رو باشند، به همان اندازه خبرنگاران نیز خطر را احساس می‌کنند. هر سال ده‌ها خبرنگار جان‌های خود را برای روشن‌گری از دست می‌دهند. تعداد بیشتری زخمی و تهدید می‌شوند. خودکامه‌گان هنوز مترصدِ فرصت اند که چگونه بتوانند خلافکاری‌های‌شان را پنهان سازند. آن‌ها تلاش می‌کنند خبرنگاران را بخرند و یا بکشـند تا جلو افشای فسادشان را بگیرند ولی با آن‌هم موفق نمی‌شوند.
شرایط خبرنگاران در کشورهای جنگ‌زده به مراتب وخیم‌تر و خطرناک‌تر از مناطق غیرجنگی است. در این مناطق هر روز خبرنگاران مجبور اند با ده‌ها تهـدید پیدا و پنهان مبارزه کنند. نگاهی به کشورِ ما نشان می‌دهد که چگونه خبرنگاران مجبور اند برای گزارش یک رویداد ساده، جان‌های خود را به خطر بیندازند. سازمان‌های مدافع حقوق خبرنگاران، افغانستان را یکی از کشورهای بد برای خبرنگاران می‌دانند. روزی نیست که به شکلی خبرنگاری جانِ خود را با تهدید مرگ مواجه احساس نکند. این تهـدید تنها از سوی مخالفان مسلح و کسانی نیست که به آزادی بیان و رسـانه باور ندارند؛ بل بعضاً حکومت و قدرتمندانی که در درون ساختارهای حکومتی نفوذ دارند نیز بلای جانِ خبرنگاران کشور اند.
دولت هرچند که قانون دسترسی به اطلاعات را امضا کرده و به گونۀ قانونی خبرنگاران آزادی‌های لازم را باید داشته باشند، ولی دیده شده که در برخی مواقع اطلاعات در اختیار خبرنگاران قرار نمی‌گیرد و یا با تهدید و شکنجه روبه‌رو می‌شوند. از جانب دیگر، نهادهای رسانه‌یی نیز به نحوی که لازم است به حقوقِ خبرنگاران توجه نمی‌کنند. کمتر رسانه‌یی در افغانستان فعالیت دارد که حقوق و امتیازهای خبرنگاران را به گونۀ قانونی و عادلانه بپردازد. هنوز خبرنگارانِ افغانستان در بسیاری از نهادهای رسانه‌یی با مشکل حقوقِ ماهوار و حقوق بازنشسته‌گی روبه‌رو هستند. به این مشـکلات باید دولت رسیده‌گی کند، اما متأسفانه خود نیز همه‌روزه بر مشکلاتِ خبرنگاران می‌افزاید.
خبرنگاران در افغانستان قشرِ محکومی اند که همه‌روزه باید با تهدید و خشونت مقابله کننـد ولی از کمترین حقوقِ خود بهره نبرند. برخی رسانه‌ها با خبرنگاران‌شان برخوردی انسـانی و در خور ندارند و به محض این‎که اشتباهی از یک خبرنگار سر می‌زند، با هزاران مشکل از سوی رسانۀ خود روبه‌رو می‌شود. این وضعیت باید تغییر کند. خبرنگاران باید جایگاه اصلیِ خود را در جامعه به دست آورند. دوستی دارم که همیشه برایم می‌گوید: «ما و تو دو روپیه خبرنگار هستیم!» این واقعاً نگاه بسیاری از دولت‌مردان و سیاسیون به قشر خبرنگار است. در حال حاضر، هزاران خبرنگار در کشور مشغول اطلاع‌رسانی و روشن‌گری اند. آن‌ها تلاش می‌کنند که جامعه را از تاریکی بیرون آورند و متوجه پیرامون‌شان سازند. این وظیفۀ کوچکی نیست و باید به دیدۀ قدر نگریسته شود. حکومت وظیفه دارد که تدابیر جدی برای حال و آیندۀ روزنامه‌نگاری و خبرنگاران در کشور بسنجد.