چگونه رژیم داکتر نجیب مرز بین المللی میان افغانستان و پاکستان (خط دیورند) را به رسمیت شناخت؟

الکساندر موروزف می‌نویسد: «در ژنو بسته یی که در برگیرنده چهار سند (همه در باره حل و فصل مساله افغانستان) بود، به امضاء رسید. زیر این اسناد چهار نفر امضاء کردند: وکیل- وزیر خارجهء افغانستان، نورانی- وزیر خارجهء پاکستان، شواردنادزه- از سوی ما و وزیر خارجه امریکا- جورج شولتس.
افغان‌ها تا واپسین دم باور داشتند که ما اسناد را امضاء نخواهیم کرد و امیدوار بودند که در آخرین لحظات منصرف خواهیم شد و سپاهیان ما [در افغانستان] خواهند ماند. وکیل تاکتیک زرنگانه‌یی را به کار بست [و از امضای اسناد خودداری ورزید] . در سند در بارۀ عدم مداخله میان پاکستان و افغانستان سطری بود که در آن نوشته «مرزهای شناخته شدۀ بین‌المللی میان دو کشور» آمده بود.
مرز نام‌نهاد دیورند در سدۀ نزدهم از سوی انگلیسی‌ها هنگامی که پاکستان [(هندوستان)] هنوز مستعمره انگلیس بود، تعیین گردیده بود. افغان‌ها تا همین اکنون هم با این خط موافق نیستند. چون قبایل پشتون را به دو بخش تقسیم می‌کند بخشی در افغانستان و بخش دیگر در پاکستان.
وکیل اعلام داشت که «نه، من امضای خود را زیر چنین سندی نمی‌گذارم». این در حالی بود که به امضای اسناد یک یا دو روز نمانده بود. در این هنگام، در تاشکنت، گورباچف، شواردنادزه و نجیب‌الله در آستانه امضای توافقات ژنو به رایزنی نشسته بودند. از ژنو ما با نجیب تماس گرفتیم. او به وکیل زنگ زد و گفت :«رفیق وکیل، جلسهء بیروی سیاسی برگزار گردیده و فیصله صورت گرفته است. با این متن توافق نمایید.» اما وکیل به هیچ رو حاضر نمی‌شد.
این بود که یولی ورونتسوف- معاون اول وزارت خارجه، بی درنگ از مسکو به ژنو پرواز کرد. برای حفظ ماتقدم، در صورت خودداری وکیل از امضای اسناد، در نظر گرفته شده بود تا به جای او کشتنمد- صدر اعظم تازۀ نجیب توافقنامه ها را امضاء نماید. ورونتسوف هفت تا هشت ساعت با وکیل خلوت کرد و کوشید تا او را متقاعد سازد. مگر سرانجام با نومیدی بیرون شد و اعلام کرد : «خلاص! فردا کشتمند را می آورم و وکیل را به مسکو مِی بریم.»
شب هنگام، ورونتسوف بار دیگر با وکیل دیدار کرد. این بار وکیل با رنگ پریده بیرون آمد. توافقنامه‌ها روشن است امضاء گردیده بود.
یادداشت:
روزی با دوست عزیزم آقای شایان دربارۀ توافقات ژنو صحبت می‌کردیم. گفت که در آغاز نجیب با فرمول بندی «مرزهای شناخته شده بین المللی میان دو کشور» مخالف بود و به وکیل هدایت داده بود تا هر طور که شده این جمله را از متن توافقات بکشد. صرف در آن صورت می‌تواند اسناد توافقات را امضاء کند. وکیل هم بنا به هدایت نجیب در ژنو بر حذف آن از متن توافقات پافشاری داشت. همین بود که موضوع به درازا کشید. اما چون روس ها با امریکایی ها در زمینه به توافق رسیده بودند، مساله از پیش حل شده بود. روس ها نیک می دانستند که تا افغانستان از ادعای ارضی بر پاکستان دست نکشد، محال است پاکستان دست از سر افغانستان بردارد، از این رو، نمی خواستند بهانه یی برای پاکستانی ها بگذارند. این بود که در زمینه گذاشتن مهر صحه بر «مرزهای بین المللی دو کشور» از سوی افغانستان تاکید داشتند.
سر انجام، شخص گرباچف در آستانه امضای اسناد ژنو، نجیب را به تاشکنت فرا خواند و همزمان فشار بر وکیل را در ژنو افزایش دادند. این بود که نجیب ناگزیر گردید تیلفونی به وکیل هدایت بدهد تا وی متن توافقات را همان گونه که در پیش نویس تدوین یافته بود و نهایی شده بود، امضاء نماید.
روشن است وارنتسف در ژنو به وکیل روشن ساخته بود که سرپیچی از فیصله‌های دفتر سیاسی پیامدهای ناگواری برای وی خواهد داشت که کمترین آن کنار گذاشتن از کرسی وزارت خارجه و اخراج از حزب خواهد بود.
روشن بود نجیب هم نمی توانست از گفته های گرباچف سرپیچی نماید چون در صورت قطع کمک های شوروی کارش تمام بود.
به هر رو، رژیم داکتر نجیب ناگزیر این گونه بر مرزهای بین المللی با پاکستان در یک سند بین المللی صحه گذاشت.