خشکسالی و برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی از طریق چا های عمیق، در سال های اخیر مشکلات بی آبی برای سال های پیش رو در کابل فراهم می آورد. از جمله می توان به افت سطح آب های زیرزمینی، نشست سطح زمین حاصل از این افت، تحت تاثیر قرار گرفتن کیفیت آب و مواردی همچون مهاجرت روستاییان به شهرها، حاشیه نشینی، بیکاری و معضلات اجتماعی دیگر اشاره داشت.
به طور کلی خشکسالی به نبود یا اندک بودن باران در یک دوره طولانی گفته می شود که باعث عدم توارن در میزان آب و در نتیجه آن، کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدت جریان آب، کاهش عمق آب های سطحی و خاک مرطوب، فرسایش خاک می شود. به عبارتی دیگر خشکسالی زمانی رخ می دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر باشد. جهان در حال تجربه بحران آب می باشد. در واقع خشکسالی نیز به عنوان یک پدیده طبیعی همچون سایر پدیده های طبیعی به مدد دانش، آگاهی، برنامه ریزی و مدیریت صحیح قابل پیش بینی و کنترل می باشد و با مدیریت صحیح می توان خسارات ناشی از آن را به حداقل رساند. بنابراین مسئولین و دست اندر کاران باید در کشور فعال شوند و آماده گی هایی برای حل این بحران که در آینده پیش روی ماست داشته باشند. بایستی بر مبنای مقابله اضطراری و تدوین یک برنامه بلند مدت منظم و مداوم جهت آمادگی و پیشگیری، از گسترش بحران خشکسالی های دوام دار احتمالی در سال های پیش رو، جلوگیری کنند.
تعریف خشکسالی
خشکسالی عبارت است از کمبود بارش در دوره ای بلند مدت، به نحوی که باعث کمبود رطوبت در خاک، کاهش آب های جاری و مختل شدن روند طبیعی فعالیت های انسانی، حیات گیاهی و زندگی جانوری می شود.
علل اصلی کمبود آب در جهان:
• افزایش جمعیت.
• هدر رفتن آب در بخش کشاورزی و غیره
• آلوده شدن آب های قابل شرب.
• تغییرات آب و هوایی.
• توزیع نامتناسب زمانی و مکانی باران.
پیامد های مهم کم آبی:
سه پیامد اصلی کم آبی که هر روز در حال گسترش است:
• مرگ و بیماری انسان ها و حیوانات
• وقوع جنگ آب میان کشورها.
• نابودی زیست بوم ها (مناطق زندگی گیاهان و جانوران) و کاهش تنوع زیستی.
نتایج کمبود آب
۱٫ عدم دسترسی مردم به آب.
۲٫ تخریب محیط زیست.
۳٫ کاهش آب های سطحی.
۴٫ مرگ گونه های جانوری و گیاهی.
۵٫ کاهش محصولات.

اثرات خشکسالی بر روی منابع آبی:
• کاهش شدید سطح آب سفره های آب زیر زمینی.
• از بین رفتن سفره های آب زیر زمینی.
• به خطر افتادن اوضاع چاه های منطقه.
• هجوم آفات و بیماری های گیاهی.
• شوری آب و اراضی زراعی.

اثرات منفی پدیده خشکسالی بر روی منابع آبی، اشتغال و مهاجرت روستاییان:
خشکسالی اثرات مستقیم و غیر مستقیم متفاوتی دارد. اثر مستقیم آن شامل کاهش تولید کشاورزی و کاهش آب زیر زمینی، کاهش جریان آب در رودخانه ها و جویبارها، در معرض خطر قرار گرفتن اکوسیستم های طبیعی یا انسانی، فرسایش خاک، از بین رفتن احشام و حیات وحش. اثر غیر مستقیم شامل کاهش درآمد کشاورزان، کاهش درآمد مالیاتی دولت، افزایش هزینه آب و حمل و نقل، افزایش مهاجرت کشاورزان به شهرهای کوچک و بزرگ، کاهش تولید و کاهش کیفیت غلات می گردد.
تحلیلی بر راهکارهای مقابله با خشکسالی
الف) راهکارهای پیش از خشکسالی:
۱. پیش بینی خشکسالی: قبل از هر گونه اقدام عملی برای کاهش خسارت های خشکسالی اتخاذ سیاست های راهبردی می تواند مشکل گشا باشد. این سیاست ها باید بر مبنای باور داشتن واقعیت کم آبی در منطقه باشد به طور مسلم این دیدگاه می تواند در سیاست گذاری ایجاد صنایع با مصرف آب کم و کشت های مناسب با وضعیت کم آبی کار آمد باشد. همچنین اتخاذ روش هایی جهت بهره گیری حداکثر ممکن از نزولات جوی (برف و باران) نیز می تواند در جلوگیری از بحران خشکسالی پیش از وقوع آن بسیار مهم تلقی شود. نقشه های پیش بینی هواشناسی قابلیت های مناسبی را برای ارائه آگاهی لازم در خصوص رخداد بارندگی را دارا می باشد. تا به عنوان یک الگوی کلی در اختیار برنامه ریزان قرار گیرد که بر مبنای آن پیش بینی ها صورت گرفته و هشدارهای لازم به بهره برداران داده شود. ۲. کشت گیاهان مقاوم به خشکی: یکی از روش های کاهش اثر خشک سالی کشت گیاهان مقاوم به خشکی و در مورد درختان میوه استفاده از پایه های مقاوم به خشکی و یا کشت دیم برخی از درختان، در مکان های مناسب می باشد.
۳- کشت گیاهان با نیاز آبی کم: بایستی به گونه ای برنامه ریزی شود تا هم در بخش زراعی و هم در بخش باغی گیاهان با نیاز آبی کم جایگزین گیاهان با نیاز آبی بالا شوند.
ب) راهکارهای حین بحران خشکسالی:
در کل به منظور مدیریت بحران خشکسالی لازم است طرح مدیریت جامع تهیه گردد که در هنگام وقوع خشکسالی به مورد اجرا گذاشته شود. در طرح مذکور بایستی مطالعات مختلفی صورت گیرد که طی آن ضمن بررسی جوانب مختلف موضوع، وظایف افراد و سازمان های مسئول برای حل معضل مشخص و ارایه می شود. از بهترین مواردی که در طرح جامع خشکسالی باید مورد توجه قرار گیرد می توان به موارد زیر اشاره کرد. ۱. شناسایی ظرفیت های مقابله با ضایعات ناشی از خشکسالی: یکی از بهترین موضوعات پس از مشخص شدن شدت خشکسالی در یک منطقه بررسی ظرفیت ها و امکانات در منطقه وقوع برای کاهش خسارت های خشکسالی است. از جمله این موارد بررسی درآمد ها، سرمایه گذاری ها، اعتبارات و تسهیلات مالی می باشد. وجود تأسیسات نگهداری میوه، سبزیجات، گوشت و علوفه از مهمترین مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. ۲. تشکیل جلسات مشورتی با کارشناسان و بهره برداران: یکی از مهمترین مواردی که در مدیریت بحران نقش اساسی دارد اطلاع رسانی شرایط و ایجاد فضای مقابله در میان مردم است. به همین منظور با تشکیل جلسات و توجیه شرایط، بایستی نسبت به ایجاد فضای مقابله در مردم اقدام کرد و با مشارکت مردم در طرح های صرفه جویی در مصرف آب، حذف فعالیت های پر مصرف آب می توان موفقیت برنامه های جامع مهار خشکسالی را افزایش داد. ۳. تهیه برنامه تامین کمبود آب: تامین اضطراری آب می تواند از چند طریق مختلف صورت گیرد که از جمله مهمترین موارد آن از طریق بطری های آب و یا تانکرهای آب رسانی است. در افق های بلند مدت می توان از طریق لوله های انتقال آب این مسئله مهم را انجام داد.
بعد از سپری شدن دوره بحران خشکسالی، بایستی تجدید حیات منابع در منطقه به عنوان استراتژی کلی مد نظر قرار گیرد. باز ساخت نظام تولیدات زراعی و باغی از مهمترین موارد مورد توجه برنامه ریزی محسوب می شود. تجربه وقوع خشکسالی در این زمینه می تواند راهبرد های خوبی را برای انتخاب روش های کشت ارائه دهد تا از این طریق تجربه خاطرات تلخ خشکسالی مجدداً تکرار نشود. عملاً ملاحظه می شود که وقوع بارش نسبتا خوب بعد از وقوع خشکسالی شرایط سخت را از یاد برده و دوباره روش های غلط پیشین مورد استفاده قرار می گیرد.