بخش سوم و پایانی/

در قرن شانزدهم (۱۶۷۸-۱۵۱۴) منطقه یارکند در وادی زرافشان در سین کیانگ تأسیس و اوضاع سیاسی- اجتماعی و اقتصادی منطقه تثبیت شد و رو به رشد نهاد. وضعیت فرهنگی منطقه نیز همزمان توسعه یافت و با ورود تعدادی از مسلمانان از کشمیر و گلگیت که آن‌ها نیز به زبان فارسی تکلم می-‌کردند، موقعیت زبان فارسی مستحکم‌تر شده و نویسندگان بیشتری آثار خود را به زبان فارسی به وجود آوردند که اندیشمندانی همچون خالق، حنیفی، خراباتی، آخوند ملا خوجه، ملا فاضل شاه خوجه و شاعره‌هایی همچون نفیسی، زلیخا بیگم از جمله این شخصیت‌ها محسوب می‌شوند. در طول این دوران علاوه بر آثار ادبی که به فارسی ایجاد شد، تعدادی از مورخین همچون محمد جورس(۱۶۹۶-۱۶۲۹)، میرزا حیدر قل(۱۵۵۱-۱۵۰۰) کتاب‌های تاریخی مهمی همچون “تاریخ راشدی”، “منتخبات تاریخ” و “تواریخ” را به زبان فارسی نوشتند. از اواخر قرن ۱۷ تا اواسط قرن ۱۸ که مجددا اوضاع سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه به خاطر درگیری‌‌های مختلف بحرانی شد، نه تنها در ایجاد آثار فرهنگی و ادبی به زبان فارسی وقفه‌ای ایجاد نشد، بلکه آثار جدیدی به آنان افزوده و تعدادی از آثار گذشتگان نیز اصلاح و ویرایش گردید.
اگر چه یادگیری زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ ایران و ایجاد ارتباط با مراکز علمی ـ فرهنگی ایران در منطقه علاقمندان بسیاری دارد، ولی در حال حاضر آموزش زبان و ادبیات فارسی با همه سوابق درخشان و تأثیرگذاری در طول تاریخ، وضعیت مناسبی در این منطقه ندارد.
زبان فارسی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی:
دانشگاه‌‌ها و مراکز تحقیقاتی
دانشگاه پکن: این دانشگاه، یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های چین است که در شهر پکن در سال ۱۸۹۸ تأسیس شده است. رشته زبان فارسی در سال ۱۹۵۷ در این دانشگاه در دانشکده زبان‌‌های خارجی، گروه زبان‌‌های آسیای غربی ایجاد شد. این بخش در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا دانشجو می‌‌پذیرد و در مجموع به صورت میانگین۱۵ دانشجو دارد. دارای سه استاد زبان فارسی است. همچنین از سال ۲۰۱۵، با توجه به درخواست و علاقه دانشجویان، زبان فارسی به عنوان زبان دوم عمومی در همه رشته‌‌ها به صورت واحد انتخابی، ارائه می‌‌شود.
دانشگاه مطالعات زبان‌‌های خارجی پکن: این دانشگاه (BFS ) که مستقیما زیر نظر وزارت آموزش چین قرار دارد، در سال ۱۹۴۱ تاسیس شد و نسبت به دانشگاه‌‌های دیگر چین از قدمت بیشتری برخوردار است. کرسی زبان فارسی در این دانشگاه در سال ۲۰۱۲ به عنوان سومین کرسی زبان فارسی در شهر پکن، ایجاد شد.
دانشگاه اقتصاد و تجارت بین‌الملل: این دانشگاه در سال ۱۹۵۱ در شهر پکن تأسیس شد و جزو ده دانشگاهی است که بالاترین نمره و سخت‌‌ترین مراحل را برای پذیرش دانشجو اعمال می‌‌کند. این دانشگاه بر اساس نیاز کشور برای مبادلات اقتصادی با خارج طراحی شده و طی این سال‌ها نقش مهمی در اقتصاد خارجی چین ایفا کرده است. زبان فارسی یازدهمین زبانی است که در این دانشگاه راه‌اندازی شده است. زبان فارسی، به عنوان یک رشته تحصیلی از سال ۲۰۱۲ میلادی در آن، تدریس می‌شود.
دانشگاه لویانگ:این دانشگاه که یک دانشگاه نظامی است، از سال‌های دور دارای رشته زبان فارسی است و سه نفر استاد چینی به آموزش زبان فارسی، در مقطع کارشناسی می‌پردازند.
دانشگاه رادیو تلویزیون: این دانشگاه نیز از سال‌های دور(پیش از انقلاب اسلامی ایران) دارای رشته زبان فارسی است ولی به صورت مستمر دانشجو نمی‌گیرد، و هر زمان که بخشهای مریوطه نیاز پیدا می کنند اقدام به پذیرش دانشجو کرده است.

دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای(SISU)دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای (SISU) در ماه دسامبر سال ۱۹۴۹ میلادی تاسیس شد. این دانشگاه نخستین دانشگاه مطالعات خارجی پس از تاسیس جمهوری خلق چین به شمار می‌‌رود.دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای یکی از مراکز مهم آموزش زبان‌های خارجی در چین محسوب می‌‌شود. این دانشگاه دارای ۲۵ رشته زبان‌‌های خارجی و ۱۳ رشته غیر زبان در دوره لیسانس دارد. تا ماه اوت سال ۲۰۱۳، دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای با ۲۸۰ دانشگاه و سازمان بین المللی از ۵۴ کشور و منطقه جهان، روابط همکاری و تبادل برقرار کرده است. پس از بیش از ۶۰ سال توسعه، این دانشگاه به دانشگاه پیشرو در چین تبدیل شده است.
در سال ۱۹۹۷ میلادی گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای با همکاری دانشگاه شهید بهشتی ایران و کمک‌‌های سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شانگ‌های بنیان نهاده شد. دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی در سال۱۹۹۷، دوره کارشناسی ارشد در سال ۲۰۰۷ ایجاد شد. در طول بیش از ۱۵ سال تلاش مداوم، بیش از ۶۰ تن از فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات بین المللی شانگ‌های در سازمان‌‌ها و اداره‌‌های مختلف دولتی، شرکت‌‌های تجاری و مراکز رسانه‌‌ای اشتغال یافته‌‌اند.
در سال ۱۳۹۴، ۱۲ دانشجو در مقطع کارشناسی، یک دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد در این گروه آموزشی مشغول به تحصیل بودند. از فعالیت‌های مهم گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات بین‌‌المللی شانگهای، تأسیس اتاق ایرانشناسی در سال ۲۰۱۲ و بر گزاری نشست‌های بزرگداشت شاعران بزرگ فارسی از جمله سعدی، فردوسی، خیام، مولوی هستند. از دیگر کوشش‌های این گروه برگزاری همایش‌های ملی، تخصصی و بین‌المللی در حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات فارسی است که از آن جمله می‌توان به سمینار بررسی متون درسی زبان فارسی در چین اشاره کرد. امروزه، این گروه در کنار تدریس زبان و ادبیات فارسی، در زمینه مطالعات ایران‌شناسی نیز تحقیقات گسترده‌‌ای دارد.
دانشگاه مطالعات خارجی شهر شیان: یکی از سیاست‌‌های این دانشگاه در سال‌‌های اخیر ایجاد کرسی زبان کشورهایی بوده که در مسیر جاده ابریشم قرار دارند. بر اساس این سیاست، در سال ۲۰۱۲ رشته زبان فارسی در این دانشگاه تأسیس شد. این دانشگاه هر سال ۳۰ نفر را در رشته زبان فارسی پذیرفته است. در بخش فارسی این دانشگاه دو استاد زبان فارسی از چین و یک استاد ایرانی(دکترای تاریخ از چین) تدریس می‌کنند. این دانشگاه در ابتدای تأسیس یکی از ایرانیان دانشجوی شهر وو هان را برای تدریس انتخاب کرد.

مدارس
مدرسه مرکزی سوم چین ان(شانگهای): این مدرسه وابسته به کنسرواتوار شانگهای هست و بسیار مدرن و دارای امکانات خوب و فضای آموزشی بسیار بزرگ همچون محیط وفضای دانشگاهی هست. کلیه دانش آموزان در این مدرسه تا کلاس نهم درس می‌خوانند و همه دانش آموزان علاوه بر دروس عمومی در حال فراگیری دروس موسیقی هستند در نواختن یک ساز متبحر می شوند. ۲۲ دانش آموز دوره ابتدایی در حال فراگیری زبان فارسی هستند.
منبع: باشگاه خبرنگاران ایران