اکادمی علوم کشور روز شنبه (۱۰ سنبله) طی محفلی با حضور برخی از چهره‌های فرهنگی و مقامات دولتی از ۸۵۳مین سال تولد مولانا جلال‌الدین ‌محمد بلخی،‌ گرامی‌داشت به‌عمل آورد.
محمداشرف غنی رییس حکوت وحدت ملی در پیامی که به مناسبت این نشست گفته است: «ملت‌های پیش‌رفتۀ عصر حاضر، محتاج خواندن آثار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و در مورد او هستند.»
عبدالقیوم قویم، استاد دانشگاه در سخنرانی‌اش در این برنامه گفت: مولانا در هجده‌بیت نخست مثنوی که «نی‌نامه» نامیده می‌شود، جدایی انسان را از اصل خود و کوشش برگشت به آن اصل را بیان کرده است. آقای قویم ادعا می‌کند که در جمع تمام شاعران زبان فارسی، کسی را نمی‌توان یافت که از حیث وسعت اطلاعات، شدت هیجان و احساسات و شناخت دردهای درونی انسان، هم‌طراز مولانای بلخ باشد.
آقای قویم افزود که مثنوی معنوی مولانای بلخ، یک اثر فرهنگی به‌شمار می‌رود که در گام نخست به افغانستان تعلق دارد. مولانا از بلخ، شمال افغاستان است و حکومت باید بر آن شود که در نشست‌هایی که در ارتباط به او از سوی نهاد «یونسکو» گرفته می‌شود، نماینده‌‌یی از زادگاهش نیز حضور داشته باشد.
سیدعلی‌شاه روستایار، عضو اکادمی علوم افغانستان نیز می‌گوید: هرچند مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در ۱۳ساله‌گی با پدرش از بلخ سفر کرد، اما او تا پایان عمر همواره در آثارش از بلخ به‌عنوان زادگاهش و مکانی که به‌آن‌جا دلبسته‌گی داشت، یاد کرده است.
هم‌چنان، سیدمحی‌الدین هاشمی، عضو دیگر اکادمی علوم افغانستان می‌گوید که سه‌اثر ترجمۀ پشتوی مثنوی معنوی، یک منظوم و دو منثور چاپ شده است. حکایت‌های مثنوی معنوی مولانا از سوی صالح‌محمد کندهاری، به زبان پشتو ترجمه و زیر نام «پشتو مثنوی» در قالب موزون نشر شده است. به گفتۀ او، دو اثر دیگر نیز از ترجمۀ مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی به زبان پشتو در قالب نثر وجود دارد. پژوهشگران و نویسنده‌گان زبان پشتو تلاش دارند تا آثار مولانا را به گونۀ کامل به زبان پشتو ترجمه کنند.
در عین حال، عبدالغفور آرزو، رییس آرشیف وزارت خارجه نیز می‌گوید که در قرن بیست و یک، از بهر مبارزه با دیدگاه‌ها و افکار افراط‌گرایی، خوانش فلسفۀ عرفان و آثار مولانا جلال‌الدین‌ محمدبلخی می‌تواند در زمینۀ آگاهی و ایمان به مردم کمک کند.
مجیب مهرداد، شاعر و نویسنده می‌گوید که در دنیای معاصر که دنیای تصادم اندیشه‌های افراطی است، اندیشۀ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی می‌تواند راه‌گشا باشد. آقای مهرداد هم‌چنان افزود که مولانای بلخ طرفدار وحدت و یک‌پارچه‌گی مردم که مبنای آن عشق و مهرورزی است، بود. این می‌تواند برای جامعه مفید باشد.
شواهد و اطلاعات تاریخی نشان می‌دهند که مولانا جلاالدین در بلخ زاده شده است. در منطقه‌یی از این ولایت،‌ خانقاهی گلی منسوب به بهاءالدین ولد، پدر مولانا وجود دارد. اطلاعات دقیقی در مورد زمان ساخت این خانۀ گلی در دسترس نیست، اما اسناد تاریخی حاکی از آن است که این خانقاه، در زمان تولد مولانا جلال‌الدین بلخی، از رونق و شکوه زیادی برخوردار بوده است. بر بنیاد اطلاعات موجود، مولانا جلال‌الدین در سن ۱۳ساله‌گی با پدرش، بهاءالدین ولد، از بلخ به عزم قونیۀ ترکیه سفر کرده است. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، از شاعران پر آوازۀ فارسی‌زبان است که آثارش، به ویژه «مثنوی معنوی» به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شده است.
چندی پیش کشورهای ایران و ترکیه تصمیم گرفتند تا مولانا جلال‌الدین بلخی را در نهاد یونسکو به‌عنوان نقطۀ مشترک فرهنگی‌شان ثبت کنند، اما این تصمیم با اعتراض‌های فروانی از سوی مردم و فرهنگیان افغانستان روبه‌رو شد. مقام‌های حکومت افغانستان به مسوولان یونسکو اذعان کردند که مولانا جلاالدین محمد بلخی می‌تواند نقطۀ مشترک فرهنگی و هم‌گرایی میان افغانستان، ایران و ترکیه باشد، نام مولانا نباید به گونۀ «انحصاگرایانه» در نهاد یونسکو ثبت شود.