مواردی که در مورد برگزاری انتخابات گمان برده می‌شد، در دور روز انتخابات انجام شد. کمیسیون انتخابات شاید از روی عمد و شاید هم به دلیل کم‌ تجربه‌گی مسوولان و بی‌برنامه‌گی‌های متداوم نتوانست شفافیت و عدالت را در انتخابات عملی سازد.
انتخاباتی که در ۲۸ میزان آغاز شد و تا ۲۹ میزان ادامه پیدا کرد، تکرار همان انتخاباتِ «گوسفندی» سال ۱۳۹۳ بود. انتخاباتی که یک بار دیگر به اعتماد و باور مردم ضربه وارد کرد و بدتر از آن این که احتمال دارد، انتخابات بعدی نیز زیر سایۀ تأثیرهای ناگوار آن قرار گیرد.
حالا پس از برگزاری چنین انتخاباتی چه باید گفت؟ آیا نتایج آن مورد حمایت مردم و نامزدان شکست خورده واقع خواهد شد و یا این که برعکس، نتایج زمینه‌ساز بحران تازه‌یی انتخاباتی می‌شود؟ این پرسش نگران کننده وقتی پاسخ می‌یابد که موضع کمیسیون و نوع بررسی و اعلام نتایج مشخص شود. اگر کمیسیون‌های انتخابات و شکایات بتوانند آرای سره را از ناسره تا حدود معقولی جدا کنند، شاید نتایج انتخابات در میان اما و اگرهای فراوان از سوی مردم و نامزدان شکست خورده، از سرناچاری مورد تایید قرار گیرد؛ اما اگر چنین نشد و تمایلات سیاسی نتایج انتخابات را مشخص کرد، باید از حالا نگران آینده و بحرانی که به دنبال خواهد آمد، بود. این بحران برای افغانستان بسیار سنگین تمام می‌شود و به همین دلیل باید از حالا تمهیدات لازم برای جلوگیری از چنین وضعیتی اتخاذ شود.
گزارش‌هایی که از مراکز رأی‌گیری و مشارکت مردم ارایه شدند، همه نشان دهندۀ آن بودند که انتخابات کاستی‌های بسیار زیادی داشت. از ناامنی و حملات انتحاری شروع تا عدم برگزاری به موقع و مشکلات سامانۀ رأی‌گیری از دشواری‌های این انتخابات سال بودند. این چالش‌ها قابل پیش‌بینی بودند و اگر مدیران انتخابات به موقع عمل می‌کردند، می‌شد گواه برگزاری انتخابات بهتری بود، نسبت به آن چه که برگزار شد.
اگر بحث‌های سیاسی آن گونه که پیش از برگزاری انتخابات از سوی تحلیل‌گران مطرح می‌شد، در انتخابات نقش تعیین کننده داشته باشد که احتمال آن نیز بسیار بالا است، می‌توان از حالا حدس زد که پارلمان آینده نیز اگر بدتر از دوره‌های پیشین نباشد، بدون شک، بهتر نخواهد بود. پیش از این برخی سیاست‌مداران می‌گفتند که ارگ در تلاش مهندسی انتخابات است و می‌خواهد با استفاده از شیوه‌های مختلف تقلب و مهندسی شماری از افراد مورد حمایت خود را وارد مجلس نماینده‌گان سازد. این تمایل زیاد دور از واقعیت هم نمی‌نماید، اگر پس از برگزاری انتخابات پارلمانی، قرار باشد، انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود، آنگاه ارگ به حامیان بیشتری در میان مجلس نیاز دارد. هرچند نقش بسیاری از نماینده‌گان در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری زیاد تعیین کننده نبوده، ولی به صورت نمادین می‌تواند زمینه را برای باز کردن برخی گره‌ها آماده سازد. در همین حال، بسیاری‌ها باور دارند که ارگ در تلاشِ به‌وجود آوردن پارلمانی بیشتر نزدیک به خواست‌های خود است تا دیگر آن قدر تحت فشارهای فضای انتقادی مجلس قرار نگیرد.
وقتی انتخابات در دو روز برگزار شود، نتیجۀ آن بدون شک خرسند کننده نخواهد بود و انجام تقلب و مهندسی در آن بسیار افزایش می‌یابد. ارگ می‌تواند از چنین فضایی به نفع خود استفاده ببرد. برای ارگ بحث دموکراسی و ارزش‌های آن فقط در حد محوطۀ آن مطرح است، بیشتر از آن نه آقای غنی می‌خواهد مردم افغانستان دموکراسی داشته باشند و نه هم کسانی که او را حمایت می‌کنند. دموکراسی افغانستان بیشتر از آن که از سوی سنت‌های حاکم بر جامعه و تحجر برخی گروه‌ها ضربه دیده باشد، از سوی حاکمانی ضربه خورده که به‌نام آن به کرسی قدرت دست یافتند، اما ارزش‌های آن را به نفع قبیله و گروه مصادره کردند. همان مصیبتی را که آدلف هیتلر بر سر دموکراسی آلمان آورد. او هم از طریق آرای مردم به قدرت دست پیدا کرد ولی خود به قاتل آنان تبدیل شد. اهمیت انتخابات برای حاکمان افغانستان هم چیزی بیشتر از این نیست؛ آنان هم می‌خواهند با استفاده از چنین حربه‌یی قدرت را در انحصار خود نگه دارند، والا ضرور نبود که با سرنوشت مردم بازی کرد و برای شان نظامی خلق کرد که کارآمدی‌اش حتا نمی‌تواند مورد قبول تمامیت‌خواه‌ترین گروه‌ها و افراد قرار گیرد. به همین دلیل، می‌بینیم که سطح مشارکت در هر انتخابات کاهش می‌یابد. شاید حالا کمیسیون انتخابات برای حفظ آبروی برباد رفته‌اش، بخواهد تلاش کند که سطح مشارکت را قناعت‌بخش نشان دهد، اما گزارش‌های مستند از کابل و ولایت‌های کشور نشان می‌دهند که سطح مشارکت به دلایل مختلف بسیار اندک بوده است. در برخی از مناطق کشور حتا انتخابات برگزار نشده و در جاهایی هم که برگزار شده-حتا در داخل شهرها- با تهدید و استقبال یأس‌آمیز مردم مواجه بوده است. در حالی که مشارکت و شفافیت از مهمترین ویژه‌گی‌های انتخابات باید باشد. اگر انتخاباتی از نظر مشارکت در سطح پایین قرار داشته باشد، پس چه کسانی از مردم نماینده‌گی خواهند کرد. ارگ و برخی گروه‌های قدرت‌طلب بازی خطرناکی را با انتخابات شروع کرده اند که تبعات آن می‌تواند برای کشور جنگ زدۀ افغانستان سنگین تمام شود. پس باید بیدار بود و هوشیارانه در برابر چنین خواست‌هایی مقاومت نشان داد.