گزارشگر:احمــد عمران - ۲۰ عقرب ۱۳۹۷
به نظر میرسد از نشست مسکو، بیشتر از حکومت و شورای بهاصطلاح عالی صلح افغانستان، گروه طالبان استفاده کرده است. این نشست که پس از چانهزنیهای زیاد سرانجام روز جمعه در مسکو برگزار شد، موفق شد که نمایندهگان طالبان و شورای صلح را روبهرویِ یکدیگر قرار دهد. برخی تحلیلگران پیش از برگزاری این نشست احتمال میدادند که میان هیأتهای طالبان و شورای صلح گفتوگوهایی نیز صورت گیرد ولی حالا پس از پایان این نشستِ یکروزه مشخص شده است که نمایندهگان طالبان بهصورتِ خصوصی با هیأت شورای صلح گفتوگو نکرده است. پس شرکت نمایندهگان شورای صلح در این نشست چه اهمیتی میتواند داشته باشد درحالیکه گروه طالبان هنوز به عنوان گروه تروریستی میتواند به عنوان یک خطر هم برای کشورهای آسیای میانه و روسیه و هم برای کشورهای غربی به شمار رود؟
روسها و طالبان به هدفهایی که از شرکت در این نشست میتوانستند برسند، رسیدند ولی احتمال نمیتوان داد که چنین موفقیتی نصیب چند عضو شورای صلح افغانستان هم که در این نشست شرکت جسته بودند، شده باشد. روسها هدفهای مشخصی را از برگزاری این نشست توقع داشتند و میخواستند به آنها دست پیدا کنند و ظاهراً نیز به این هدفهایشان رسیدهاند.
هدف نخستِ روسها از برگزاری نشست مسکو با حضور نمایندهگان طالبان، حکومت افغانستان و ده کشورِ دیگر منطقه این بود که نقش و اثرگذاریِ خود را در مسایل منطقه به امریکاییها و متحدان غربی آن تثبیت کنند. آنها میخواستند این واقعیت را به کرسی بنشانند که دیگر ناظرِ خنثا در مسایل منطقه نیستند و امریکاییها هر کاری که بخواهند در منطقه انجام دهند، نمیتوانند حضور و تأثیرگذاریِ روسیه را نادیده بگیرند. شاید با فهمِ همین مسأله بود که در آغاز امریکا با حضور نمایندۀ خود و افغانستان در این نشست موافق نبود و آن را تحریم کرد و سبب شد که نشست مسکو با تأخیرِ یکماهه پس از چانهزنیها و گفتوگوهای زیاد برگزار شود.
تأکید دومِ روسها به برگزاری نشست مسکو، قباحتزدایی از رابطۀ خود با گروه طالبان بود که همواره مورد انتقاد کشورهای مختلف و از جمله دولت افغانستان قرار داشت. روسها در این نشست خواستند نشان دهند که این رابطه بر پایۀ برخی واقعیتهای عینیِ منطقه بنا یافته که آنها را ناگزیر بر آن ساخته است. روسها در کنفرانس مسکو پیش از آنکه به مسایل امنیت و صلح در افغانستان اهمیت قایل شوند، از حضور داعش در افغانستان و منطقه ابراز نگرانی کرده و به گونۀ غیرمستقیم آن را پروژۀ کشورهای دیگر علیه منافعِ خود عنوان کردند.
خطاب روسها در این کنفرانس هرچند در این مورد ابهامآمیز بود، ولی کاملاً میشد فهمید که منظور آنها از کشورهای حامی داعش کیها میتوانند باشند. آنها امریکاییها را مقصر وضعیت ناآرامِ افغانستان و منطقه میدانند و باور دارند که داعش زاییدۀ سازمانهای استخباراتی و اطلاعاتی امریکا است که هدفی غیر از به زانو درآوردنِ روسیه در منطقه ندارد. به گمان غالب، روسها به این هدفِ خود نیز در کنفرانس مسکو دست یافتند و حالا با خیال راحت میتوانند از آن بهرهبرداریِ سیاسی کنند.
گروه طالبان نیز که با اما و اگر و ناز و کرشمههای زیاد هیأتی را به مسکو فرستاد، هدفهایی را دنبال میکرد که مهمترینِ آنها حضور این گروه در یک نشست منطقهیی میتوانست باشد. دیگر طالبان آن گروه تروریستی و دهشتافکن، نه از منظر امریکاییها و نه از منظر بسیاری از کشورهای منطقه و از جمله روسیه، نیست. همانگونه که امریکاییها در پی یافتنِ راه تعامل با طالبان هستند، روسیه نیز میخواهد بر این گروه نفوذ داشته باشد. از این میان، نفع بیشتر را گروه طالبان میبرد که تا همین چند سال پیش به عنوان گروه تروریستی در فهرست سیاهِ سازمانهای جهانی و از جمله شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار داشت. حالا دیگر طالبان با خیال راحت و بدون دغدغه هم در ساحۀ نظامی میتوانند فعالیتهای خود را مشروع جلوه دهند و هم در صحنۀ سیاسی.
طالبان را سیاستهایِ سطحینگرانۀ امریکاییها و دولتمردانِ افغانستان از غارهای کوه بیرون کشید و وارد صحنۀ بینالمللی کرد. حالا میتوان گفت که پاکستان و چند کشور عربی تنها حامی طالبان در منطقه و جهان نیستند، بل قدرتهای بزرگ و از جمله امریکا و روسیه نیز این گروه را به عنوان یک طرفِ درگیری به رسمیت میشناسند. روند صلح پس از این، دشواریها و چالشهای بیشتری را تجربه خواهد کرد.
سخنان نمایندهگان طالبان در نشست مسکو بسیار بلندپروازانه و نخوتآمیز بود. آنها اصلاً بحث دولت افغانستان و گفتوگوهای مستقیم را مطرح نکردند، بل به جای آن گفتند که در حال مذاکره با امریکا بر سرِ بیرون شدنِ نیروهای این کشور از افغانستان اند. به نظر میرسد که پس از هفده سال، با وجود تغییراتِ زیادی که در سیاستهای افغانسـتان و امریکا در قبال طالبان رونما شده، این گروه اما هنوز هم بر خواستهای اولیۀ خود تأکید میورزد و پیش از رسیدن به آن خواستها، نمیخواهد طرح تازهیی را بپذیرد و یا خود ارایه دهد. به همین دلیل، نمیتوان منتظر بود که طالبان به این سادهگی بخواهند دستاوردهای خود را قربانی مذاکرات صلح با شورای عالی صلح و یا بورد مشورتی صلح سازد که به تازهگی از سوی آقای غنی رییس حکومت وحدت ملی ایجاد شده است. پس از این، باید منتظر گِرههای تازه در روند صلح بود و وخامت اوضاع امنیتیِ کشور را نظاره کرد. صلح در افغانستان همانگونه که در نشست «صلح در آیینۀ وفاق ملی» نیز مطرح شد، در آشوب و تلاطمهای سیاسی میان مسکو و واشنگتن بهدست نمیآید.
Comments are closed.