- ۱۵ دلو ۱۳۹۷
قرار است امروز نشستی در مسکو به اشتراکِ طالبان و برخی جریانهای سیاسی افغانستان دایر شود. سفارت روسیه در کابل گفته است که این نشست از طرف دولت روسیه نیست؛ بلکه یک نهاد افغانی میزبانِ آن است. اما قصه هرچه باشد، امروز طالبان و برخی رهبران و چهرههای سیاسی در مسکو با هم دیدار میکنند. رقابت میان امریکا و روسیه بر سرِ گفتوگو با طالبان از مدتی به اینطرف شدت یافته است. مسکو یکبار به شکل رسمی طالبان را با نمایندهگان شورای عالی صلح در میز نشاند و حالا هم به شکل غیررسمی دست به چنین اقدامی زده است. بحث این نشست از یکماه قبل و بعد از افشا شدنِ دیدارهای رو در رویِ چندینمرتبهیی زلمی خلیلزاد با طالبان مطرح شده است. امریکاییها بارها با طالبان دیدارهایی داشتهاند و در آخرین مورد گفته شده که هر دو طرف به تفاهماتی رسیدهاند. هنوز چگونهگی این تفاهمات مشخص نیست؛ اما بحث خروج نیروهای امریکایی به عنوان مهمترین اصل توافقات خوانده شده است.
در چنین حالتی، مسکو زمینهیی را برای رو در رو ساختنِ طالبان با برخی جریانهای سیاسی افغاستان مساعد کرده است؛ چیزی که به نظر میرسد از یک طرف ریشه در رقابت امریکا و مسکو دارد و از جانب دیگر، برخی از سیاستگران در داخل افغانستان سعی دارند که از نشست مسکو به عنوان یک تختۀ خیز استفاده کنند. اما مهم این است که حالا کشورهای کلان از بحث صلح افغانستان در تنظیم رقابتهایشان استفاده میکنند و این برای افغانستان بهشدت خطرناک است؛ چنانکه جنگ افغانستان دهههاست که میدان تقابل قدرتهای کلان بوده است.
بحث گفتوگو با طالبان از ابعاد مختلف نگرانکننده به نظر میرسد و حتا رهبری حکومت وحدت ملی یعنی ریاستجمهوری که همیشه از بحث طالبان و صلح با آنان، به عنوان یک ابزار در تعاملات سیاسی داخلی استفاده میکرد، حالا درک میکند که ممکن است آنچه به نام دیدار با طالبان جریان دارد، بهزودی به مصیبتی برایش تبدیل شود و قدرت را از دستِ او بهدر کند. به همین دلیل، غنی شدیدترین مخالفتهایش را با بحث صلح با طالبان مطرح کرده است. در چنین احوالی، نشست مسکو در کنار دیدارهای امریکا با طالبان، تشدید رقابتها را روی مسأله نشان میدهد و در عین حال تنشهای سیاسی را در افغانستان بالا میبرد و سر کلافِ صلح را نیز از دست مردم افغانستان و جهان بیرون میکند و آن را به یک معضل شدید و پیچیده تبدیل میسازد.
اگرچه طالبان تنها گروهی اند که از وضعیتِ موجود بهشدت استفاده میبرند و برای آنان تازه جشنی برپا شده است؛ اما برای افغانستان چنددستهگی در مورد صلح به همان اندازه خطرناک است که یکدستهگی آنهم میتواند خطرناک باشد؛ زیرا آنچه که تا کنون تماشا میکنیم، هرچه که باشد برای صلح افغانستان نیست بلکه تلاشهاییست که میتواند بدبختیهای دیگری را هم در پی داشته باشد.
تنها راهی که باقی میماند این است که افغانستان در شرایط کنونی در قدمِ نخست باید از طریق انتخاباتِ مشروع دارای یک دولتِ مشروع گردد و بعد از طریق دولت جدیدِ برآمده از انتخابات، زمینه برای مذاکرات با طالبان مساعد شود و بستر گفتوگوها هم باید در خودِ کشور فراهم گردد. کشورهای جهان بهخصوص امریکا و روسیه در صورتی که مایل به ایجاد صلح در افغانستان اند، باید در تعامل با دولتِ مشروع برآمده از انتخابات، در یک تشریک مساعی به حل معضلِ افغانستان بپردازند. در آن صورت، ما به یک صلح پایدار میرسیم؛ اما در صورتی که بر سرِ طالبان و بر سرِ گفتوگوهای صلح میان کشورهای کلان بزکشی صورت بگیرد، آنگاه گوساله توته و پارچه میشود و قدرتها با توته و پارچههای دستداشتۀشان باز در این میدان و در دور دایرۀ حلالِ خویش میچرخند و میتازند و افغانستان زیر سُمِ آنان شدیارتر خواهد شد.
Comments are closed.