بخش چهـلم/

فصل هژدهم
گوش دادنِ فعالانه
گوش دادن فعالانه، افراد را به ادامۀ گفت‎وگو تشویق می‎کند و نشان می‎دهد که تمامِ توجه شما معطوف به آن مکالمه است. یک شنوندۀ خوب، با شوق و ذوق در گفت‎وگو غرق می‎شود و گوینده را ترغیب به ادامۀ صحبت می‎کند و اصطلاحاً هر دو رویِ یک موج قرار می‎گیرند.
اکثر افراد خجالتی، در گفت‎وگو تمام حواس‎شان به این است که: «وای حالا نوبتِ من می‎شود که حرف بزنم، چه بگویم؟!»
این افکار زمینه‎یی را در فرد ایجاد می‎کند که صحبت‎های گوینده را نتواند بشنود. چارۀ این مشکل، گوش دادنِ فعالانه می‎باشد که شامل: ارتباط چشمی، لبخند زدن و تکان دادن ِسر در پاسخ به صحبت‎های طرف مقابل است و در حین گوش دادن، تجربه‎ها و علایق مشترک میانِ خود و گوینده را کشف می‎کنیم و روی آن‎ها صحبت را ادامه دهیم؛ این آسان‎ترین راه برای ادامه گفت‎وگو می‎باشد.
گوش‎دادن پیش‌نیازِ ارتباط کلامی مؤثر است. گوش‎دادن یکی از دشوارترین رفتارهایی‌ست که انسان بدان احتیاج دارد… . این‎ها جمله‎هایی اند که در بیشتر کتاب‎های روان‎شناسی، مشاوره و راهنمایی و ارتباطات می‎توان یافت. آیا تا به حال به این مطلب توجه داشته‎اید که گوش‎دادن یک مهارت است و در ارتباطات نقش مهمی دارد؟ از روی مهربانی، به این پژوهش توجه کنید: رانکین، یکی از پژوهش‌گران پیشگام علم ارتباطات، در مطالعه‎یی به این نتیجه رسیده است که حدود ۷۰ درصد از زمان بیداری نمونه‎های آماریِ او در ارتباطات می‎گذرد. از این زمان، بخش‎هایی به گوش‎ دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن می‎گذرد که نسبت هر یک از آن‎ها، به درصد، به قرار ذیل است:
۱٫ گوش ‎دادن۴۵ درصد؛
۲٫ سخن گفتن ۳۲ درصد؛
۳٫ خواندن۱۵ درصد؛
۴٫ نوشتن۱۱ درصد.
با توجه به این ارقام می‎توان دریافت که بخش عمده‎یی از زمان ارتباطی انسان‎ها به «گوش ‎دادن» می‎گذرد. با این وجود، هنوز بسیاری از انسان‎ها «گوش ‎دادن مؤثر» را یک مهارت نمی‎دانند، بلکه آن‎ را مساوی با «شنیدن» می‎پندارند. درحالی که «گوش دادن» عملی ارادی است که نیاز به دقت و توجه دارد؛ اما «شنیدن» عملی غیرارادی است که به دقت نیاز ندارد. اگر شما در یک پژوهش ساده از اطرافیانِ خود بپرسید که «آیا خوب گوش می‎دهید؟» بیشتر قریب به اتفاق قاطعانه پاسخ می‎دهند: «بلی» و حتا قایل‎اند همۀ آن‌چه را که طرف مقابل می‎گوید، می‎گیرند. اما متأسفانه پژوهش‎های متعددی عکسِ این را نشان می‎دهند. این پژوهش‎ها بر این واقعیتِ تلخ استوارند که بیشتر ما گوش‌دهنده‎گانِ خوبی نیستیم، بلکه در اصل گوش شنوایی نداریم.
به ‎همین دلیل، در این فصل در صددیم به‎صورت کوتاه به این دو پرسش پاسخ دهیم:
۱) چرا گوش نمی‎دهیم؟
۲) برای گوش ‎دادن مؤثر چه بکنیم؟
چرا گوش نمی‎دهیم؟
بی‌شک در زنده‌گی برای‎تان اتفاق افتاده و یا با این گلایۀ همسرتان مواجه شده‎اید که: «تو هیچ‎گاه به حرف من گوش نمی‎کنی»، «اگر گوش کرده بودی متوجه خواستۀ من شده بودی و… » یا آیا تا به حال به این سخنان توجه کرده‎اید، یا حتا به این گلایه‎ها هم گوش نمی‎دهید؟ برای پاسخ به این پرسش برآنیم به برخی از عوامل که موجب می‎شود شما به سخن دیگران گوش ندهید اشاره‎یی کوتاه نماییم:
۱٫ مشغلۀ ذهنی: داشتن مشغلۀ ذهنی، یکی از عوامل گوش ندادن به‎ سخن شخص مقابل است. بارها برای‎مان پیش آمده که ذهن‌مان درگیرِ یک مسأله یا مشکل بوده است. در این‌زمان اگر ما مورد خطاب کسی واقع شویم، یا متوجه نمی‎شویم و یا هم این‌که ضریبِ دقت و شنواییِ ما بسیار پایین می‎آید.