سقوط قریب‌الوقوع آخرین سنگر داعش در سوریه، بسیاری از کشورها را با این چالش روبهرو کرده است که با این اسلامگرایان افراطی که به کشورهای‌شان برمی‌گردند، چه کنند؟
نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به عنوان اصلی‌ترین گروهی که با داعش در نبرد است، تا کنون صدها ستیزه‌جوی خارجی عضو داعش را بازداشت کرده است.
علاوه بر این ستیزه‌جویان، شمار قابل توجهی از اعضای خانواده‌های داعش نیز اکنون در سرزمین‌های تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه به سر می‌برند؛ یعنی زنان و کودکانی که در نبردها شرکت نداشته‌اند.
این داعشی‌ها عمدتاً از کشورهای تونس، مراکش، عربستان سعودی، ترکیه و روسیه همچنین فرانسه، بریتانیا، آلمان و بلژیک به سوریه رفته‌اند.
فرانسه: اجرای طرح بازگشت
نیروهای دموکراتیک سوریه تاکنون حدود ۵۰ زن و مرد فرانسوی و ۸۰ کودک را در سوریه بازداشت کرده‌اند و برآورد می‌شود که حدود ۲۵۰ مرد و زن و کودک همچنان در مناطق تحت کنترل داعش در سوریه باقی مانده باشند.
همچنان برآورد می‌شود که بیش از ۳۰۰ جهادی فرانسوی نیز در میانۀ نبرد برای داعش کشته شده‌اند.
مقامات فرانسه می‌گویند در تلاش اند تا پس از بازگشت تروریستان، از پراکنده شدن آنها در کشور جلوگیری کنند. آنها همچنین از احتمال پذیرش ۱۳۰ فرانسوی که هم اکنون در بازداشت نیروهای دموکراتیک سوریه هستند سخن گفته‌اند اما هنوز جزئیات طرح خود را منتشر نکرده‌اند.
بلژیک: به وضعیت افراطی‌ها مورد به مورد رسیدهگی خواهد شد
از بیش از ۴۰۰ بلژیکی که از سال ۲۰۱۲ میلادی برای داعش می‌جنگند حدود ۱۵۰ افراطی همچنان در عراق و سوریه فعال هستند و در نبردها شرکت دارند. به این تعداد باید حدود ۱۶۰ کودک و نوجوان متولد شده از پدر یا مادری بلژیکی را نیز اضافه کرد.
دولت بلژیک می‌گوید به بازگشت کودکان کمتر از ۱۰ سال در صورت اثبات این موضوع که پدر یا مادرشان بلژیکی بوده، کمک خواهد کرد و به وضعیت دیگر افراطی‌ها یا اعضای خانواده آنها نیز مورد به مورد رسیدهگی می‌شود.
آلمان: حمایت از حق بازگشت
بیش از ۱۰۵۰ جهادی از آلمان به عراق یا سوریه رفتند و حدود یک سوم آنها نیز دوباره به این کشور برگشتند. بنا بر اعلام وزیر خارجه آلمان «همه شهروندان آلمان، از جمله آنهایی که مظنون به مبارزه برای داعش هستند، حق بازگشت به آلمان را دارند».
بریتانیا: تهدید بزرگ
تا جون ۲۰۱۸ میلادی نزدیک به ۴۰۰ نفر از حدود ۹۰۰ افراطی بریتانیایی که به عراق و سوریه رفته بودند، به کشورشان برگشتند. در این جمع شمار قابل توجهی زن و کودک نیز دیده می‌شدند.
از این تعداد ۴۰ نفر تحت تعقیب قرار گرفتند. بریتانیا همچنین برنامه‌یی را با هدف کاهش دیدگاه‌های افراط‌گرایانه در اعضای بازگشته به کشور، به اجرا گذاشته است.
در جنوری ۲۰۱۹ میلادی لندن برآورد کرد که ۲۰۰ جهادی بریتانیایی همچنان در عراق و بریتانیا باقی مانده باشند. به‌تازهگی یکی از مقامات ارشد ضدتروریسم این کشور، این افراطی‌ها را «بزرگترین تهدید برای امنیت ملی کشور» توصیف کرد.
روسیه: طرحی برای بازگشت وجود ندارد
بنا بر اعلام سرویس امنیت روسیه در اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، حدود ۴۵۰۰ شهروند روسیه به خارج از این کشور رفته‌اند تا در کنار «تروریست‌ها» بجنگند و برخی از آنها خانواده‌های‌شان را نیز با خود برده‌اند.
مسکو تا کنون از هیچ طرحی برای بازگشت این تروریستان سخن نگفته اما از سال گذشته میلادی تا کنون حدود ۱۰۰ زن و کودک که عمدتاً هم اهل منطقه قفقاز بودند، تحت برنامه‌یی که رمضان قدیروف، رییس‌جمهور خودمختار چچن از آن حمایت می‌کند، به گشور باز گشته‌اند.
با این وجود در نوامبر ۲۰۱۸ میلادی خِدا ساراتووا فعال حقوق بشر چچنی، سرویس امنیت فدرال روسیه را متهم کرد که تلاش‌ها برای بازگرداندن باقی‌ماندۀ بیوه‌ها و کودکان جهادی‌های روسیِ عضو داعش را متوقف کرده است.
بنا بر اعلام خانم ساراتووا بیش از ۲۰۰۰ زن و کودک در عراق و سوریه باقی مانده‌اند.
کوزوو، آلبانی: زندان
از مجموع ۳۰۰ جهادی که از کوزوو به عراق و سوریه رفتند، ۱۴۵ نفر هنوز در آنجا به سر می‌برند که نیمی از این تعداد زن و کودک هستند.
بر اساس قانون جدید کوزوو، تروریستان پس از بازگشت به کشور با مجازات ۵ تا ۱۵ سال زندان روبرو خواهند بود. حدود ۲۰ روحانی نیز انتخاب شده‌اند تا برنامۀ کاهش دیدگاه‌های افراط‌گرایانه در جهادی‌ها را در زندان‌ها اجرا کنند.
در کشور همسایه یعنی آلبانی نیز طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ میلادی ۱۴۵ نفر از جمله شماری زن و کودک به مناطقی رفتند که جهادی‌ها در آنجا مشغول جنگ بودند. مرگ ۲۳ نفر از این تعداد تایید شده است و ۴۵ نفر نیز به کشورشان برگشته‌اند.
دولت آلبانی نیز برنامه‌هایی را برای کاهش دیدگاه‌های افراط‌گرایانه در جهادی‌ها به اجرا گذاشته است از جمله کمک‌های اقتصادی به آنها برای بازگشت به کشور. کسانی که جهادی‌ها را استخدام می‌کردند نیز با ۱۸ سال زندان روبه‌رو هستند.