بخش چهـل‌و‌پنجـم/

فصل بیسـتم
مخاطب‌شـناسی
آیا تا کنون برای شما هم پیش آمده که در یک سخنرانی حضور داشته باشید و احساس کنید بسیاری از مطالب برای شما تکراری و خسته‎کننده است؟ و یا برعکس، بسیاری از صحبت‎های سخنران برای شما ناآشنا و پیچیده است؟
اگر پاسخ شما مثبت است، باید بگویم که شما تنها نیستید. متأسفانه سخنرانانِ زیادی وجود دارند که بدون شناخت از مخاطبان خود، مطالبی را آماده و آن‌ها را تقریباً در هر جمعی بیان می‎کنند. اما بهترین سخنرانی‎ها، آن‎هایی استند که با محوریتِ حضّار و مخاطبان، طراحی و اجرا می‎شوند. همچنین سخنرانانِ موفق، بیش از هر چیز دیگری، به حضارشان فکر می‎کنند. این کار از زمان باز کردن پرونده و آماده ‎کردنِ مطالب آغاز می‎شود و تا پایان برنامۀ سخنرانی ادامه خواهد داشت.
مهم‎ترین عامل در کسب نتیجۀ عالی در سخنرانی، شناخت هرچه بیشتر مخاطبان است. تا جایی که می‎توانید، در مورد مخاطبانِ خود اطلاعات جمع کنید. هر چه بیشتر در مورد آن‎ها شناخت پیدا کنید، مطالب مورد نیاز و جذاب‎تری برای‎شان آماده خواهید ‎کرد. در این صورت، مخاطبان شما برنده خواهند بود؛ چون آن‌چه نیاز داشتند را در سمینارِ شما به‎دست می‎آورند. شما نیز برنده خواهید بود؛ چون به هدفِ خود در سخنرانی رسیده‎اید؛ محبوب شرکت‎کنندگان شده‎اید و تشویق آن‎ها را جذب کرده‎اید. پس در شناخت مخاطبان، بی‎رحم باشید!
بهترین سخنرانی‎ها، سخنرانی‎هایی هستند که که محوریت آن‎ها مخاطبان باشد؛ این بدان معناست که پیام و نحوۀ بیان آن به خواسته‎ها، نیازها، علایق و دغدغه‎های مخاطبان بپردازد. و وقتی یک سخنرانی را آماده می‎کنیم، این باید قطب‌نمایی باشد که ما را در برنامه‎ریزی مطالب‎مان راهنمایی کند. حال اگر بخواهیم یک سخنرانی مخاطب‌محور داشته باشیم که در آن رضایت و خشودی مخاطب را جلب نماییم، باید مخاطبان را به‎خوبی بشناسیم. برای این کار، باید به چهار پرسش زیر پاسخ دهیم:
۱٫ مخاطبان چه کسانی هستند؟
۲٫ انتظارات آن‎ها چیست؟
۳٫ دانش آن‎ها چه‌قدر است؟
۴٫ نگرش آن‎ها چیست؟

مخاطبان چه کسانی هستند؟
برای شناخت کلی مخاطبان باید به موارد زیر توجه کرد:
۱٫ تعداد مخاطبان: یکی از بدترین حالت‎ها برای یک سخنران این است که با دیدن تعداد حاضرین در سالون، غافل‌گیر شود. شما باید بدانید قرار است برای چند نفر صحبت کنید. آیا تعداد آن‎ها ۲۰ الی ۵۰ نفر است؟ و یا بین ۱۰۰ الی ۲۰۰ نفر؟ شاید هم بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ نفر! و یا بیش از ۱۰۰۰ نفر!
تعداد شرکت‌کننده‎گان هرقدر که باشد، باید از قبل بدانید و خود را برای سخنرانی در حضور آن‎ها آماده کنید. باید در حین تمرین و کسب آماده‌گی، با توجه به تعداد حاضران، تصویرسازی ذهنی کنید و هرگز نباید غافل‌گیر شوید. یک سخنرانِ حرفه‎یی قبل از هر چیزی باید تعداد مخاطبان را بداند. سخنرانی در یک جمعِ ۴۰ نفره با سخنرانی در یک جمع ۴۰۰ نفره با هم متفاوت است. هرچه تعداد مخاطبان کمتر باشد، میزان استرسِ سخنران کمتر و مشارکت مخاطبان بیشتر می‎گردد. از طرفی، هرچه تعداد مخاطبان بیشتر باشد، سخنران انرژی بیشتری دریافت می‎کند. وقتی سخنران تعداد مخاطبان را بداند، بهتر و مناسب‎تر می‎تواند خودش را برای سخنرانی آماده نماید؛ و تأکید می‎کنم: به ‎عنوان یک سخنران، هیچ‌وقت از تعدادِ مخاطبان غافل‎گیر نشوید!