بخش دوم/

حالت‌های منفی روانی
۱٫ اختلال‌های ذهنی: ما در طی هر بیست‌وچهار ساعت ممکن است با مسایل و موضوعاتِ مختلفی مواجه شویم و خوب می‌دانیم که انرژی روانی، شالودۀ فعالیت ارادی، کارکردهای مغزی، قوای تمیز و تشخیص و تحقق محسوب می‌شود. وقتی می‌خواهیم ابتکاری به خرج دهیم و کاری انجام دهیم، یا کوشش و تلاشی در حل قضیه‌یی انجام دهیم و با وجود لزوم شدیدِ آن موفق نمی‌شویم، پس نیروهای ما خوب کار نمی‌کنند. در این‌صورت بهتر است انرژی ذهنی‌مان را همچون انرژی جسمی بیهوده هدر ندهیم. به مسایل و موضوعاتی که به ما مربوط نمی‌شود و باعث به‌وجود آمدن حالت‌های اختلالی روحی در ما می‌گردد، فکر نکنیم. اغلب انرژی ذهنی و روانی بیش از انرژی جسمانی، ما را در پیشبرد کارهای‌مان کمک می‌کند.

۲٫ رشک و غبطه: هنگامی که آدمی به فکر امتیازات، کامیابی‌ها یا خوشبختی دیگران می‌افتد و دستخوش حس نارضایتی، ناخشنودی و در واقع اندوه می‌شود، گرفتار غبطه شده است. حسادت و نفرت هم تا حدود کمی در دلِ غبطه نهفته‌اند. و غبطه عبارت است از انحراف عقیم حرص و ولع.
شاید کسی را بشناسید که جوان، زیبا، پرشور، باهوش، بافرهنگ، باقدرت و ثروتمند باشد ولی برخورداری از همۀ این صفات لزوماً به معنای این نیست که وی بر اساس معیارهای شما فرد کاملاً خوشبختی باشد. چون هیچ کس نمی‌تواند میزان دقیق خوشبختی و احساس صفا و آرامش را که به همنوعش دست می‌دهد، تعیین کند.
برای دستیابی به نتایج مثبت باید غبطه را به سوی چیزهای خوبی که آرزو داریم، به سوی کسب صفاتی که ما را در راه دستیابی به این چیزهای خوب یاری می‌کنند، هدایت کنیم. اگر اجازه دهیم که حس غبطه به اشخاص در وجود ما نفوذ کند، آن‌گاه در فروپاشی انرژی و وقت‌مان سهم بزرگی داشته‌ایم که می‌توانستیم برای رشد اهداف و خواسته‌های خودمان از آن استفاده کنیم.

۳٫ خودنمایی: ممکن است میل به مشاهدۀ تحسین افراد نسبت به حکایتی دربارۀ عمل با ارزشی که به‌راستی انجام گرفته است، یا نمودار کردن یک برتری به دست آمده، عملی مشروع تلقی شود. اما نمایش شایسته‌گی خاصِ خویش چیزی جز ظاهرسازی بیهوده نیست.
خودنمایی به اشکال فراوان جلوه می‌کند اما همواره به افت شدید انرژی روانی می‌انجامد. از ستایش‌ها و تملق‌های دیگران هر فردِ با شخصیت عمیقاً گریزان است. چه خوب است که ما هم از مصرف انرژی خود برای ارضای خرسندی عقیم خودنمایی خویش بپرهیزیم. اگر مراقبت از خویش را مراعات کنید و توجه ارادی خود را پرورش دهید، اجازه نخواهید داد افکارتان با اشتغال به بحث‌های بی‌ثمر و بی‌اهمیت منحرف شود. به‌راستی چه بیهوده است که انرژی، تخیل، هوشمندی و نیروی تقاعد خویش را فقط صرف جلب تحسین و تأیید دیگران کنیم.

۴٫ کنجکاوی‌های بیهوده: انسان در دوران کودکی خویش ناآگاهانه می‌خواهد جهان خارجی پیرامون خود را بشناسد. به هر چیزی دست می‌زند، آن را لمس می‌کند، وزنش را می‌سنجد و بالاخره به سراغ شی‌ء دیگری می‌رود. چنین کنجکاوی‌هایی قابل توجه است. و نه‌تنها جلو کودک را نباید گرفت، بلکه باید او را هدایت و راهنمایی کرد.