بخش سیزدهم/

مصاحبه‎کنندۀ خوب باید همیشه با آماده‎گی کامل به مصاحبه برود. بنابراین وسایل و لوازمِ اضافی مانند باتری و چارچر فراموش نشود و به همین ترتیب، اگر یک خبرنگار برای تهیۀ یک مصاحبه به منطقۀ آسیب‌دیده و یا ساحۀ جنگی می‎رود، باید وسایل بهداشتی و نظامیِ مربوط خبرنگاران را فراموش نکند. اگر مصاحبه‎کننده می‎خواهد یک ساحۀ جنگی را مورد پوشش قرار دهد، معلومات مفصل راجع به اراضی باید جمع‎آوری گردد.
بزرگانِ ژورنالیسم همیشه توصیه کرده‎اند که با آلۀ ضبط صوت یا کمرۀ مشکوک نباید به مصاحبه رفت.
مصاحبه‎کننده همواره باید با مصاحبه‎کننده‎گان و کسانی‎ که مصاحبه‎شوندۀ خوب هستند، رابطه برقرار نماید و آن رابطه را حفظ نماید.گفته شده که شاید در یک مصاحبه، مصاحبه‎شونده از طرح سوالات آشفته گردد؛ اما مصاحبه‌کننده به هیچ‌وجه پُل‎های عقبی را تخریب نکند و همیشـه در حـالاتِ فراغـت جویای احـوال مصاحـبه‎شـونده باشد و از تغییـر
وظیفه، شماره تلیفون و یا موقفِ او آگاهی حاصل کند.
همان‌طور که گفته شد، مصاحبه‎کننده محلِ مناسب را برای مصاحبه‌اش در نظر گیرد و تجربه نشان داده که اشخاص اگر تنها باشند، بهتر می‏توانند صحبت کنند تا در جمعی از مردم. بنابراین اگر در محل کارِ یک شخص با او مصاحبه در نظر گرفته می‎شود، بهتر است از همراهانش خواهش گردد تا مصاحبه‎شونده را تنها بگذارند. این موضوع در خانواده نــیز صورت گرفته مـی‏تواند. مصاحبه‎کننده‎گان دریافته‌اند که مردها در مقابل همسران‌شان مصاحبۀ دل‌خواه را انجام داده نمی‏توانند و یا اگر مصاحبه با زن و شوهر باشد، زنان معمولاً بیش‌تر حرف می‎زنند.
مصاحبه‎کننده بنا بر عواملِ گوناگون باید از نشان دادن یا شنواندنِ مصاحبه قبل از نشر پرهیز نماید؛ زیرا نشان دادن مصاحبه قبل از چاپ و یا شنواندن آن قبل از نشر، باعث تأخیر و تلف شدن وقت می‎گردد. همچنان امکان دارد که مصاحبه‌شونده تقاضایی برای تغییر در متن یا محتوای آن نمـاید. علاوتــاً مــمکن اســت در جــایگاه یا مــوقف مصاحبه‎شونده تغییری وارد شود و یا از گفتارش راضی نباشد و تقاضا برای افزودن یا کاستن در متن یا در محتوا نماید. برخی از مسوولین بعد از مصاحبه متوجه می‎شوند که باید گفته‎های‌شان را با مقامات بالاتر ادارۀشان در میان بگذارند. بنابراین یکی از توصیه‎های جدی به مصاحبه‎کننده‎گان این است که از شنواندن و یا نشان دادنِ مصاحبه قبل از نشر حتی‌الوسع خودداری نمایند.

مصاحبه‎شونده
رکنِ دیگر از مصاحبۀ خبری یا مصاحبۀ ژورنالیستی، عبارت از مصاحبه‎شونده یا پاسخ‎گو است. مصاحبه‎شونده شخصی‌ست که به پرسش‎های یک مصاحبه‎کننده پاسخ می‎دهد.

مصاحبه‎شونده‎گان کی‌ها اند؟
اندیشمندان علم ژورنالیسم تمام مصاحبه‎شونده‌گان را به پنج طیف از مردم تقسیم کرده‎اند که عبارت است از: مقامات مسوول، اشخاص مشهور اما غیرمسوول، کارشناسان، شاهدان و اشخاص یا گروه‎های ذی‌نفع.
مصاحبه با مسوولین امور که در رده‎های بالایی کشور یا نهادها می‎باشند، بیشترین طــرف مصـاحبه‎کننده محسوب می‎شوند. این اشخاص از عملکرد حکومت، سازمان، اداره و نهادشان دفاع می‎کنند و یا هم اطلاعات مهم را طی مصاحبه در اختیار مصاحبه‎کننده‎گان قرار می‎دهند. روزانه شاهد ده‎ها مصاحبه از این اشخاص در رسانه‎های چاپی، صوتی، تصویری و آنلاین می‌باشیم.
اشخاص مشهور اما غیرمسوول عبارت از هنرمندان، ورزش‎کاران، نویسنده‎گان و کسانی استند که مصاحبه‎کننده بیش‌تر به‌خاطر تشویق و یا معــرفی آن‎ها با ایشان مصــاحبه می‎کنـد و آن‎ها دربارۀ زنده‎گی، آثار و دست‎آوردهای‌شان معلومات ارایه می‎نمایند.
کارشناسان، متخصصان، تحلیل‎گران و آگاهان امور بخش دیگری از مصاحبه‎شونده‎گان می‎باشند که حضورشان در رسانه‎ها پُررنگ بوده و رسانه‎های مختلف در مواقع گوناگون برای تحلیل و موشگافی مسایل با آن‎ها مصاحبه می‎نمایند.
شاهدان طیف دیگری از مصاحبه‎شونده‎گان می‎باشند که آن‎ها نه مسوولیت دارند و نه اشخاص مشهور اند، بلکه شاهد یک صحنۀ دل‌خراش و یا هم خاطره‌انگیز بوده که در مقابل پرسش مصاحبه‎کننده برای مخاطبان معلومات ارایه می‎نمایند.
اشخاص یا گروه‌های ذی‌نفع، مصاحبه‎شونده‎گانی می‎باشند در اثر اعلان یک برنامه، تصمیم‌گیری و یا وقوع یک حادثه متأثر می‎شوند و یا سود می‌برند و برای بیان احساس و سرنوشت‌شان مصاحبه می‎نمایند و رسانه‎ها دوست دارند تا در برنامه‎های‌شان نظرات چنین اشخاصی را بگنجانند.

مصاحبه‎شوندۀ خوب از دیدگاه مصاحبه‎کننده
مصاحبه‎شونده‎گان از دیدگاه مصاحبه‎کننده اشخاصی هستند که دارای صفاتِ خاص از جمله دارای اطلاعات لازم در مورد موضوع مورد بحــث باشــند. عــلاوتــاً کــسانی مــی‎باشـــند که در دسـترس مصاحبه‎کننده بوده و برای مصاحبه با او وقت زیاد مصرف نشود.
از دیدگاه یک مصاحبه‎گر، یک مصاحبه‎شـوندۀ خــوب کسی است که سر وقت به مصاحبه حاضر شود؛ زیرا مصاحبه‎کننده با ثانیه‌ها سر و کار دارد، خصوصاً اگر مصاحبه‎ها نشر مستقیم باشد و هر ثانیه دیر رسیدن به استدیو کاستی جبران‌ناپذیر خواهد بود.
یک مصاحبه‎شوندۀ خوب کسی است که ادبیات مورد قبول داشته باشد و بتواند با پاسخ دادن به پرسش‎های مصاحبه‎کننده، توجه مخاطبان را نیز جلب نماید. همچنان او کسی است که اضافه‌گو ‎نباشد، بر موضوع مصاحبه متمرکز ‌بمـاند، عصبانــی نشــود و تسلسل موضوع را حفظ کند.
مصاحبه‎کننده‎گان کسانی را دوست دارند که بر نشر مصاحبۀشان پافشاری نمی‎کنند، چون می‎دانند که نشر یک مصاحبه و تعیین وقتِ نشر آن در صلاحیتِ مصاحبه‎کننده نیست، بلکه متصدی برنامه یا صفحه و تهیه‎کننده‎گان صلاحیت نشر و تعیین وقت آن را دارند.
مصاحبه‎کننده‎گان کسانی را که در بحث‎ها و مصاحبه‎های‌شان سایر حاضرین را احترام می‎نمایند، دوست دارند و آن‎هایی را که در استعمال لغات و کلمات دقت می‎کنند می‎پسندند؛ زیرا چنین اشخاص بر وزن و اهمیت بحث می‌افزایند ولو که دارای نظرات متفاوت باشند. اما استدلال‎های قوی و مستند اهمیت مصاحبه و یا بحث را بیش‌تر می‎سازد. علاوتاً مصاحبه‎شــونده‎گان به هیچ شخــصیتی هــتک حـرمت نمی‎کنند، بلکه نظرات‌شان را در قالب جملات و کلمات شایسته بیان می‎دارند و از آن مؤدبانه دفاع می‎کنند.
مصاحبه‎کننده‎گان به معلومات اضافی قبل از مصاحبه نیازِ اشد دارند و یک مصاحبه‎شوندۀ خوب کسی‌ست که معلومات اضافی را در اختیار مصاحبه‎کننده قرار می‎دهد. همچنان اگــر نـشر مصاحبه مستقیم نباشد، مصاحبه‎کننده را در طرح سوالات راهنمایی می‌کند. چون مصاحبه‎کننده‎گان با همۀ موضوعات خصوصاً موضوعات تخنیکی آشنایی کافی نمی‎داشته باشند و این مصاحبه‎شوندۀ خوب است که مطالبِ جدید را به دست مصاحبه‎کننده یا تهیه‎کننده می‎سپارد تا در روشنایــی آن ســوالات‌شان را ردیـف‌بــندی نـماینــد. هــمچنان مصاحبه‎شوندۀ خوب شخصی است که اگر خودش معلومات نداشت و یا حاضر به مصاحبه نبود، مصاحبه‎شوندۀ دیگر را معرفی نماید و یا در ختم مصاحبه به مصاحبه‎کننده نام و نشانی اشخاصی را می‎دهد که در موضوع تسلط بیشتر و یا نظر متفاوت دارند.
و بالاخره مصاحبه‎شوندۀ خوب از دیدگاه یک مصاحبه‎کننده یا رسانه، شخصی است که در برابر مصاحبه‌اش توقعِ مادی نمی‎داشته باشد و در اخیر مصاحبه از مصاحبه‎کننده و رسانه تشکر می‎نماید.