بخش نخست/

آیا رفتن به یک میهمانی پُر از افراد غریبه و رنگارنگ برای شما سخت و آزاردهنده است؟ آیا صحبت کردن با کسانی که قرار است با خانوادۀ شما وصلت کنند، برای‌تان دشوار است؟ آیا اتفاق افتاده که شما را به کسانی معرفی کنند و بلافاصله بعد از آشنایی، اسامیِ آن‌ها را فراموش کنید و ندانید که آن‌ها را با چه نامی صدا کنید؟ آیا می‌خواهید در یک مصاحبۀ شغلی اثرِ خوبی را از خود به جا بگذارید یا آن‌قدر عصبی هستید که به‌زحمت می‌توانید صحبت کنید؟
اگر پاسخِ شما به همۀ سوالاتِ بالا مثبت است، یا کاملاً هم مثبت نیست ولی میل دارید که در مرحلۀ بالاتری قرار بگیرید، ظرفیت هوش هیجانیِ خود را ارتقا دهید
.
هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی یعنی قدرتِ کنار آمدن و ارتباط برقرار کردن با دیگران. به عبارتی دیگر، هوش هیجانی مجموعه‌یی از قابلیت‌ها و مهارت‌هایی است که فرد را برای سازگاریِ موثر با محیط و کسب موفقیت در زنده‌گی تجهیز می‌کند.
سا‌ل‌هاست که روان‌شناسان سعی دارند به این سوالات پاسخ دهند که چرا برخی از افراد نسبت به بعضی دیگر موفق‌ترند و یا چرا زرنگ‌ترین دانش‌آموزان در نهایت موفق‌ترین افراد نمی‌شوند؟ طی گذشتِ زمان به‌سرعت مشخص شد که کلید تعیین‌کننده و پیش‌بینی موفقیت و کامیابی، هوشِ شناختی (IQ) نیست؛ چرا که مشخص شده بسیاری از افراد با هوش شناختیِ بالا در زنده‌گی خود سردرگم‌اند و حال آن‌که بسیاری با هوش شناختی پایین، به موفقیت و کامیابی دست یافته‌اند.
تیوری هوش هیجانی، دیدگاه جدیدی را دربارۀ پیش‌بینی عوامل موثر بر موفقیت و همچنین پیش‌گیریِ اولیه از اختلالات روانی فراهم می‌کند.
اصطلاح هوش هیجانی در سال ۱۹۹۰ توسط «میر و سالوی» برای تشریح برخی از ویژه‌گی‌ها مثل، خودآگاهی، ابراز همدلی افراد با یکدیگر و کنترل هیجانات مطرح شده و پنج سال بعد گلمن ابراز کرد که موفقیت در زنده‌گی بیش از آن‌که به هوش شناختی بسته‌گی داشته باشد، به هوش هیجانی (EQ) وابسته است. پایه و اساسِ هوش هیجانی خودآگاهی است، یعنی توانایی شناخت احساساتِ خود.
روش‌های زیر به شما کمک می‌کند تا هوش هیجانیِ خود را تقویت کنید:
۱٫ به زبان آوردنِ احساسات به جای نادیده گرفتن آن. کسانی که نسبت به عواطف و احساساتِ خود از اطمینان بیشتری برخوردارند، کشتی زنده‌گی را با مهارتِ بهتری هدایت می‌کنند و شناخت واقعی‌تر و عمیق‌تری نسبت به شغلی که می‌خواهند انتخاب کنند یا کسی که در نظر دارند با او ازدواج کنند، دارند. روزی یک جنگ‌جوی سامورایی از استاد خود می‌خواهد که مفهوم بهشت و جهنم را برایش توضیح دهد، استاد با حالتی اهانت‌آمیز پاسخ می‌دهد تو آدم ناراحتی هستی، نمی‌توانم وقتم را با افرادی مثل تو تلف کنم. سامورایی که غرورش جریحه‌دار شده است، برافروخته و خشمگین شده، شمشیرش را از نیام بیرون می‌کشد و می‌غرد: «می‌توانم تو را به خاطر این گستاخی بکشم.» استاد جواب داد: «این جهنم است.» سامورایی با مشاهدۀ این حقیقت که چگونه برای یک لحظه اسیر خشم شده بود در خود فرو رفت، آرام گرفت و شمشیرش را غلاف کرد و در برابر استاد خود تعظیم کرد و از او به‌خاطر این بصیرت تشکر نمود. استاد بلافاصله گفت: «و این همان بهشت است.»
سقراط هنگامی که می‌گوید «خودت را بشناس» به این نکتۀ کلیدی در هوشیاری عاطفی اشاره دارد که باید به احساسِ خود در همان زمانی که در حال وقوع است، ‌آگاهی داشته باشیم.
۲٫ بر احساساتِ خود کنترل داشته و آن را اداره کنید؛ زیرا کسانی که از اداره و کنترل احساساتِ خود عاجزند، دایم در اضطراب و افسرده‌گی دست‌وپا می‌زنند، درحالی‌که آن‌هایی که از این لحاظ قوی هستند خیلی سریع خود را از چنگال غم و اندوه بیرون می‌کشند.
۳٫ به مردم لبخند بزنید. یک رمز بسیار ساده در هوش اجتماعی وجود دارد و آن لبخند زدن است. لبخند انسان، منعکس‌کنندۀ گرما، اعتماد، رفتار مثبت و خوشحالی است و ضمناً باعث می‌شود که دیگران هم جذبِ شما ‌شوند. یک ضرب‌المثل چینی می‌گوید: «کسی که چهرۀ خندان ندارد، نباید کسب و کار راه بیندازد.» از طرف دیگر لبخند، باعث تولید آندروفین می‌شود که خود یک مادۀ انرژی‌زا و ضد درد است.