همه مصاحبه‌های زیادی از مقام‌های حکومتی شنیده‌ایم که وقتی با پرسشی از این دست که این همه دارایی را از کجا آورده‌اند، مواجه می‌شوند، با یک مقدار نگرانی و عصبانیت می‌گویند که این پول‌ها را از راه حرام، فساد و رشوه به دست نیاورده‌اند. آخرین موردش همین گفت‌وگوی چند شب پیش داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرایی حکومت وحدت ملی می‌تواند باشد. وقتی بحث بر سر لباس‌های گران قیمت و برند آقای عبدالله آمد، او مثل این که با سوال ناخوش‌آیندی رو به‌رو شده باشد، نخست از پاسخ سرراست و واضح به آن طفره رفت و سرانجام هم گفت که از پول فساد و حرام این لباس‌ها را نخریده است. البته بحث لباس پوشیدن یک امر کاملاً شخصی است و به افراد مربوط است که چگونه لباس می‌پوشند و از چه برندی و از کدام مغازه. ولی این را نیز نباید فراموش کرد که آقای عبدالله یک فرد عادی جامعه یا یک تاجر نیست. او یک مبارز و سیاست‌مدار بر سر قدرت است، حالا این که قدرتش در سیاست افغانستان و در حکومت‌داری چقدر است، به خود او مربوط می‌شود. سیاست‌مداران از یک لحاظ زنده‌گی شخصی ندارند، به‌خصوص در کشورهای فقیر و بحران زده‌یی مثل افغانستان. آنها الگوی زنده‌گی و سیاست برای دیگران اند. وقتی بحران مالی یونان را درنوردید نخست وزیر آن کشور از پوشیدن نکتایی ابا ورزید، به این دلیل که وقتی مردمش نان ندارند، او برای خود حق پوشیدن نکتایی را نمی‌دهد. لباس پوشیدن آقای عبدالله یک امر شخصی نیست. مثل این است که کسی در فاتحه خنده کند. آیا خندیدن در مراسم فاتحه کسی امر شخصی است. سیاست‌مداران باید نشان دهند که در غم و شادی مردم خود شریک اند، هرچند که ممکن است که تظاهر کاملاً با آن چه که مردم احساس می‌کنند، متفاوت باشد. آقای عبدالله حق ندارد در کشوری که اکثریت مردم آن تن پوش ندارند، لباس‌های مارک دار و هزار دالری بپوشد. این امر اخلاقی در سیاست است. اخلاق حکم می‌کند که سیاست‌مداران آن گونه بزیند که شهروندان یک جامعه زنده‌گی می‌کنند. اگر دونالد ترامپ لباس قیمتی و به اصطلاح برند بپوشد، بر او حرجی نیست، چون رهبر یک کشور قدرت‌مند و سرمایه‌دار است و از طرف دیگر، خودش یک میلیونر امریکایی است. اما آقای عبدالله کیست؟ آیا کشور او هم مثل امریکا کشور قدرت‌مند جهان است؟ آیا پول‌های او هم به اندازۀ ترامپ است؟ این جاست که پای استدلال آقای عبدالله می‌لنگد. او می‌گوید که با لیلام تمام لباس‌هایش می‌تواند فقر را از جامعه بزداید؟ بدون شک خیر، ولی می‌تواند در فقر مردمش خود را شریک سازد و طوری رفتار کند که مردم اذیت نشوند.
لباس‌های آقای عبدالله مردم را اذیت می‌کند، آیا این موضوع را درک می‌کند؟ آقای عبدالله به سوال این که پول لباس‌هایش را از کجا آورده است، پاسخ نداد و این افت مهمی برای او می‌تواند باشد. آراسته بودن، الزاماً به معنای این نیست که لباس‌های قیمتی داشته باشیم. بسیاری از مردم آراسته اند، ولی لباس‌های خود را با قیمت ارزان تهیه می‌کنند. لباس‌های آقای عبدالله توهین به مردمی است که نان شب و روز خود را ندارند. از طرف دیگر، بحث این نوشته اصلاً در محور شخص آقای عبدالله نیست. مقام‌های زیاد دولتی در افغانستان لباس‌های گران قیمت می‌پوشند و در جاهای لوکس زنده‌گی می‌کنند. آقای عبدالله به اصطلاح در این میان انگشت‌نما شده است. گناه او این است که بیش از حد به ظاهر خود توجه نشان داده است. از نظر علم روان‌شناسی کسانی که بیش از حد به ظاهرشان توجه می‌کنند، فقط در پی برجسته کردن خویش تن است. نمی‌دانم که مشکل روانی آقای عبدالله چیست، ولی او می‌تواند این مشکل را با روان درمان‌گران حل کند. حالا بیاییم روی اصل قضیه. اگر قبول کنیم که در طول هجده سال گذشته حدود ۲هزار تن در افغانستان در موقعیت‌های مهم و کلیدی نهادهای حکومتی و غیرحکومتی قرار داشته اند و از تک تک این دو هزار نفر پرسیده شود که این همه دارایی را از کجا آورده‌اند(چون بدون تردید این دو هزار نفر زنده‌گی خوب و مرفه دارند) آنها یک‌صدا می‌گویند که از راه حرام و فساد این پول‌ها را کمایی نکرده‌اند.
پس وقتی این تعداد نفر که مقام‌های بلند پایه هم بوده اند، در فساد و اختلاس دست نداشته اند، آنگاه این همه فساد که از آن سخن گفته می‌شود، به وسیلۀ چه کسانی انجام شده است؟ آیا کسانی از کشورهای دیگر و یا کرات دیگر به کشور ما آمده‌ و فساد مالی مرتکب شده‌اند. پس می‌توان نتیجه گرفت که جای تفکیک این موارد یک مصاحبه رسانه‌یی بوده نمی‌تواند. متاسفانه حکومت‌های افغانستان از آنجایی که ترویج‌کننده‌های فساد بوده و اعضای آن در فساد دست داشته اند، هرگز مساله فساد را جدی پیگیری نکردند. همین آقای غنی که حالا دم از انجام وعده‌های تازه در دور بعدی ریاست‌جمهوری خود می‌زند، اصلاً به مسالۀ فساد مالی و اداری نپرداخت. بحث کابل‌بانک پنج‌سال پیش داغ شد، ولی در ابهام پرونده آن مختومه اعلام شد. طی پنج‌سال حکومت‌داری آقای غنی یک نفر مقام بلندپایه به اتهام فساد مالی و اخلاقی حتا در این دوره محاکمه نشد؟ چرا؟ چون بیشتر اعضای حکومت آقای غنی در فساد مالی و اخلاقی سهیم بودند به شمول خودش.
ما در افغانستان به حکومتی نیاز داریم که تنها شعار ندهد بل در عرصه عمل نیز متعهد باشد. سرانش مثل مردم عادی زنده‌گی کنند و لباس بپوشند.