با سلام و درود خدمت مردم و ملت آزادۀ افغانستان مردمی که با وجود سال‌ها جنگ ناجوانمردانه و فزاینده و داشتن کوچکترین امکانات زنده‌گی در دنیای مدرن امروز، سرشار از زنده‌گی و امیدوار به آینده روشن هستند.

گردهمایی با شکوه شما امروز در این مکان، خود دلیل آشکار آنچه است که گفته شد، ملت روشن و آگاه که خود باید سرنوشت خود را رقم بزند. آنانی که ادعا می‌کنند بانی و صاحب جمهوریت هستند و حفظ نظام جمهوری را به رُخ مردم افغانستان می‌کشند، بدانند که جمهوریت برای ما تصادفی نیست که با یک توییت در خطر بیفتد، جمهوریت و مردم‌سالاری ترجیح ماست، افتخار آگاهانه و تقدیر ماست. این مهم ممکن نیست مگر با برگزاری انتخابات شفاف، واقعی، فراگیر و همه‌شمول که تنها انتخابات واقعی و سازنده، نخستین و موثرترین داروی درد این سرزمین است.

سخنرانی امروز را نمی‌خواهم بر انتقاد از کارکردهای غلط، احساسی، ناسنجیده و سراسر اشتباه تیم حاکم خلاصه کنم، چون به قول معروف: آنچه که عیان است، چه حاجت به بیان است.

کابل و ۱۳ ولایت دیگر، همین هفته در تاریکی مطلق قرار دارند، ولسوالی‌ها و ولایت‌ها، یکی پی دیگر یا در جنگ می‌سوزند و یا به دست دشمن می‌افتند. فرزندان رشید سرزمین یکی پی دیگر، در عدم موجودیت یک استراتژی واضح جنگ، همچون برگ‌های خزان می‌ریزند و از بین می‌روند.

ضربه‌های مهلک و کوبنده‌یی که به رود ملت‌سازی وارد گردیده، کشور را تا ورطه‌ی سقوط تهدید می‌کند.

امروز اینجا ایستاده‌ایم تا به جای همه این انتقادها، تهدیدات و نگرانی‌ها، بدیل پیشنهاد کنیم، راه حل ارایه دهیم و خود، سرنوشت خود را به‌دست گیریم.

یاران وفاق ملی با درک وضعیت حساس کشور و برای ادای وجیبۀ خود منحیث فرزندان این سرزمین، آنانی که گذشته، حال و آینده خود و فرزندان شان در همین خاک رقم می‌خورد، نه در نیویارک و پاریس و سدنی، تکت انتخاباتی را شکل داده‌اند که با برنامه‌های مدون، عملی و مفید، برای جامعه خستۀ افغانستان، راه حلی باشد تا کشور ما را از ورطۀ هلاکت و مصیبت برهاند.

سخنرانی امروزم را با در نظرداشت وقت شما عزیزان گرانقدر، در سه محور خلاصه می‌کنم:

اول: احیای ملت‌سازی، همدیگرپذیری و زنده‌گی مسالمت‌آمیز در سایۀ یک دولت ملی و مقتدر.

• تنها راه حل و نجات از این ورطه را در ایجاد اتحاد و همدلی میان اقوام و اقشار کشور می‌دانیم. چون برای کشورهای با ساختار و تنوع قومی، فرهنگی و زبانی، ملت‌سازی به مثابۀ خون در رگ‌های آدمی مهم است. افغانستان با گذشت هژده سال تلاش‌های فراوان برای احیای این ارزش، هنوز هم از فقدان یک دولت ملی و فراگیر که مورد قبول همه باشد، رنج می‌برد. در سال‌های پیش از ایجاد حکومت وحدت ملی، روند نسبتاً موفق بود. بدبختانه با روی کار آمدن حکومت فراقانونی، سردرگُم و فاقد برنامه‌های کلان ملی با رقابت‌های ناسالم و سیاست‌های مقطعی و احساسی، ضربه‌های محکمی بر بدنۀ این روند حیاتی و نوپا وارد گردید. احیای ملت‌سازی و ایجاد دولت فراگیر ملی، در صدر برنامه‌های تیم وفاق ملی قرار دارد. ما می‌دانیم که ریشۀ نفاق از اختلافات نخبگان آب می‌خورد. تودۀ مردم متأثر از عملکردهای آنان است. ایجاد شورای نخبگان از سراسر کشور برای مشورۀ مسایل کلان ملی، می‌تواند تا حد زیادی، راهگشای این معضل باشد.
• ایجاد حس تعلق به دولت و ملت با برنامه‌های کلان ملی و انکشافی باید با در نظر گرفتن اصل توازن و عدالت تطبیق شود و همه اقوام کشور از آن سهم و بهرۀ مساوی ببرند.
• تمرکززدایی از قدرت و به میان آوردن دولت سالم و مقتدر که آیینۀ تمام‌نمای همه اقوام و اقشار کشور باشد که زنان، جوانان، اقوام و مذاهب مختلف در آن سهیم باشند.

محور دوم

تثبیت جایگاه زنان در همه سطوح جامعه

یکی از مشاهیر جهان می‌گوید، اگر می‌خواهید میزان توسعه یافتگی و رفاه یک جامعه را بسنجید، وضعیت زنان آن جامعه را بررسی کنید. جامعه زنان نبض پویای دولت‌ها و ملت‌هاست. وضعیت خوب آنها، سلامتی و سرفرازی نسل‌های آینده را بیمه می‌کند. ممکن نیست جامعه به توسعه پایدار و رفاه اجتماعی برسد، وقتی نیم از بدنۀ آن «زنان» سهم خود را در آبادانی و پیشرفت آن ایفا نکنند. بناءً نهادینه کردن مشارکت واقعی و معنادار آنها در همه سطوح اجتماع، از سیاست تا مدیریت، از خانواده تا جامعه، از تجارت و اقتصاد تا تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی، در صدر برنامه‌های ما قرار دارد.

• جایگاه زنان باید از حالت ایستاد و سردرگُم، به حالت پویا و متحرک تبدیل شود.

زنان باید کنش‌گر و فاعل ارزیابی ارزیابی شوند و این ممکن نیست مگر با حضور شان در بدنۀ قدرت.

نقش زنان در توسعه پایدار، از میان برداشتن فاصله میان زنان روستایی و شهری در همه سطوح دولت دولت‌داری، حکومت‌های محلی، ولسوالی‌ها و شاروالی‌ها.

• ایجاد مرکز ملی مطالعات زنان

در این مرکز به طرح و بازنگری همه پالیسی‌ها و اولویت‌های زنان در عرصه‌های مختلف پرداخته خواهد شد. مرکز یاد شده، پژوهش‌های روشمند را جهت پرورش نسل جدید از محققین زن، به پیش خواهد برد. همچنان در جهت انسجام ظرفیت‌های علمی زنان و نیز در جهت هماهنگی با مراکز خارج از کشور، فعالیت خواهد کرد.

• اکثراَ پالیسی‌های موجود در افغانستان کاپی- پیست کشورهای همسایه است که برای کشور ما کارساز نیست.
• جا دادن مضامین چون جندر و حقوق بشر برای نهادینه کردن این ارزش‌ها در نظام تعلیمی و تحصیلی کشور.
• تطبیق قوانین در عرصه‌های مختلف، قانون منع خشونت، حمایت از خانواده‌ها و سایر قوانین حمایتی. مقرره منع آزار و اذیت در همه نهادها و تأسیسات دولتی و خصوصی.
• تیم وفاق ملی با گزینش من به عنوان معاون اول این تکت به تعهد شان در برابر زنان این سرزمین، مُهر تائید زدند.

محور سوم

عرصه تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی

بازنگری کُلی و اساسی نصاب معارف کشور، امروزه تعدد مضامین در هر صنف (۱۷-۱۸)، که حتا حمل کردن این همه کتاب و بر شانه‌های ظریف و نازک کودکان ما سنگینی می‌کند، در حالی که بعد از فراغت از مکتب، فارغ ما نه دیدگاه روشنی برای آینده‌اش دارد و نه در هیچ رشته‌یی صاحب دیدگاه، تخصص و علاقه شده است. سنجش مضامین به اساس نیازمندی واقعی، نظارت دقیق کودک در صنوف ابتدایی و کشف استعداد و علاقۀ او به رشتۀ مشخص، رشته‌بندی در صنوف بالاتر، ایجاد زمینه‌های حرفه‌یی و مسلکی با استندردهای دنیا. ارتقای ظرفیت معلمان و توجه بر وضع معیشت و زنده‌گی آنان. ایجاد کمیونیتی کالج‌ها به اساس نیازمندی جامعه.

در عرصۀ تحصیلات عالی

خوشبختانه در زمان تصدی خود در وزارت تحصیلات عالی، یک سیستم کارآ و پویا را اساس گذاشتیم، شفافیت کانکور، اصلاح اداره، طرح و اصلاح پلان استراتژیک پنج‌ساله، اصلاح قانون و مقرره‌ها و ده‌ها مورد دیگر…

اما آنچه قابل پیگیری است، رشته‌بندی کانکور، اعطای واقعی استقلالیت اکادمیک و مالی پوهنتون‌ها و تبدیل پوهنتون‌ها به تصدی‌های دولتی خود کفا و موثر.

تقویت فرهنگ تحقیق با معیارهای جهانی

ایجاد رشته‌های مورد نیاز جامعه به اساس نیازسنجی دقیق جامعه (در همکاری نزدیک بین‌الوزارتی) اقتصاد، کار و امور اجتماعی، معارف و مالیه.

تقویت و آماده‌سازی زمینه‌های کار عملی و کارآموزی در رشته‌های مختلف، اختصاص حداقل یک سمستر اخیر به کارآموزی، تا فارغ تحصیلات عالی آماده کار در عرصه‌های مختلف جامعه باشد.

مستقل کردن ریاست تضمین یا اعتلای کیفیت و اعتباردهی.

ارزیابی دقیق پوهنتون‌های دولتی و خصوصی با معیارهای جهانی، تا زمینه تحصیل با کیفیت برای محصلان آماده گردد.

په پای کی: افغانستان په یو دیر حساس و تاریخی آزمایښت که قرار لری. ټولټاکنی د بحران د مدیریت لپاره یو تاریخی فرصت دی، هغه بحران چی د ناقانونه پنځه کلنی دوری میراث دی. هغه بحران چی د ناسالمه رقابت زیږنده ده.

ګرانو هیوادوالو، په ټولټاکنو کی د پراخه ګډون په موخه زورواکی، بحران، ځانځانی او بی برنامګی ته د پا ټکی کیږدۍ، او په دقیق انتخاب او ژور فکر سره، خپل خلک او ملت وژغورۍ، د ددی تاریخی مسولیت دپاره ټول یو موټی او یو فکر شی، او په دقیق نظارت او ونډی سره درغلیو او د انتخاباتو د مهندسی کیدلو مخه ونیسۍ.

د یو ودان او سرلوړی افغانستان په لور