بخش پنجاه‌وچهارم/

فصـل هفتم
مصاحبه در موجودیتِ ترجمان
ترجمه، عبارت از برگردانیدنِ محتوا و مفهومِ نهفته در ساختار گفتاری و کلامیِ یک زبان به گونۀ کامل،‌ منظم و صادقانه به ساختار متنی و گفتاریِ زبانی دیگر می‎باشد و این فنِ ترجمه در مصاحبه‎هایی که برای رسانه‎های چاپی، رادیویی و تلویزیونی صورت می‎گیرد، تفاوت‎هایی با هم می‎داشته باشد. قبل از این‌که به شیوه‎های ترجمۀ مصاحبه بپردازیم، یادآوری باید کرد که ترجمه‌ها کلمه به کلمه یا تحت‌اللفظی و مفهومی صورت می‎گیرند و در رسانه‎ها هر دو شیوه معمول بوده و کاربرد دارند.
از طرفی، دو نظریه دربارۀ ترجمه وجود دارد: عده‎یی به این نظر اند که ترجمۀ یک متن یا گفتار، عبارت از برگرداندنِ کلمات و جملات به زبانِ دومی است؛ اما عده‎یی به این نظر اند که هر کلمه در ذهنِ متکلمیـنِ آن زبان جایگاهِ خـاص دارد و برداشتِ آن مستـلزم فرهنگ،‌ عنعنات، ‌رسوم و تجربه‎های تاریخی و فرهنگیِ آن مردمان مــی‎باشد و مثال می‎آورند که ساکنان قطب شمال یا اسکیموها برای برف در زبانِ خودشان اضافه از بیست لغت دارند و هرکدام به انواع برف دلالت می‎کند. درحالی‌که در سودان یا افریقای مرکزی، برف هیچ مفهومی را در ذهن تداعی نمی‎نماید، مگر به کسانی که در صفحۀ تلویزیون یا در مسافرت آن را دیده باشند. بنابراین دو طرز دید دربارۀ ترجمه وجود دارد که هرکدام دلایلِ منطقی و مثال‎های فرهنگی ـ تاریخی برای ثبوت ادعای‌شان دارند.
با این پیش‌گفتار، نخست می‌پردازیم به ترجمۀ مصاحبه برای رسانه‎های چاپی که در آن دو حالت ترجمۀ مصاحبه دیده می‎شود. یکی این‌که مصاحبه به زبانِ خارجی صورت می‎گیرد و برای نشر در رسانه‎ها داخلی به زبانِ محلی ترجمه می‎گردد. به طور مثال، مصاحبۀ رییس‎جمهور ایالات متحدۀ امریکا که در روزنامۀ واشنگتن‌پوست به زبانِ انگلیسی به چاپ رسیده، در روزنامۀ انیس به زبان فارسی ترجمه می‎گردد. دیگری مصاحبه در موجودیتِ ترجمان هم‎زمان با ارایۀ پرسش‎ها و پاسخ‎ها، با شخصی صورت می‎گیرد که به زبان ملیِ ما بلد نیست. مثلاً خبرنگار روزنامۀ اصلاح چاپ کابل با بیل‎گیتس رییس شرکت مایکروسافت به زبان انگلیسی صحبت می‎کند و می‎خواهد آن را به چاپ برساند. در هر دو حالت، یکی از وجوهات مشترکِ هر دو مصاحبه این است که باید در هر دو صـورت مصاحبه ثبت شود.
اگر مصاحبه از یک نشریۀ خارجی ترجمه می‎گردد، ترجمان باید به هر دو زبان آشنایی کامل داشته، فنون ژورنالیزم و پرسش و پاسخ‌نویسی را بلد باشد و اگر لغت به لغت یا کلمه به کلمه ترجمه می‎کند یا مفهومی، آن را در مقدمه بگنجاند. البته ذکر منبع و اجازۀ حق طبع باید مراعات گردد.
ترجمانِ مصاحبه در جریان ترجمه به بعضی اصطلاحاتِ تخنیکی یا کاملاً اکادمیک برمی‎خورد. اگر ترجمۀ آن را به زبانِ خود داشت، آن را نوشته و در پاورقی نام انگلیسی یا اصطلاحِ به کار برده شده را بگنجاند و اگر معادل آن لغات در زبان مادری‌اش موجود نبود، بهتر است همان لغت را به حروف نوشته و انگلیسی آن را نیز در متن درج کند. یادآور باید شد که بعد از ترجمه مصاحبه‎کننده سعی کند که حتی‌الامکان متن اصلی را کاپی نموده و در اختیار مدیرمسؤول یا متصدی صفحه قرار دهد.
اگر مصاحبه با یک خارجی صورت می‎گیرد، نخست باید حالتِ روحی و حرکاتِ مصاحبه‎شونده به‌دقت بررسی گردد و به‎طور بسیار ماهرانه در مقدمه ذکر شود. مصاحبه‎کننده در مصاحبه با فرد خارجی، پرسش‎ها را به زبانِ عام‌فهم به ترجمان گفته و اگر ممکن باشد پرسش‎ها را قبل از آغاز مصاحبه به او بدهد تا لغاتِ مناسب برای ترجمه بیابد و یا لااقل سوالات را مرور نماید.