بخش پنجاه‌وهشـتم

فصـل نهـم
چالش‌های فراراهِ مصاحبه
از تعریف مصاحبه تا ارکان و انواعِ آن بحث شد، اما این مسأله را نیز باید به یاد داشت که چالش‎های فراوانی سرِ راه انجام دادنِ یک مصاحبه نیز وجود دارد که مختصراً دربارۀ ترس از مصاحبه، یافتن کارشناسِ مجرب یا مصاحبه‎شوندۀ خوب، عدم نشر مصاحبه،‌ تغییر موضع‎گیری و انتقاد بر نشر قسمتی از مصاحبه نکاتی بیـان می‎گردد.

ترس از مصاحبه
یک نوع ترسِ همه‌گانی از مصاحبه نمودن وجود دارد که ناشی از عواملِ گوناگون می‎باشد، اما اولاً به این موضوع می‌پردازیم که «کی‌ها از مصاحبه هراس دارند؟»
اندیشمندان به این باورند که مأمورین حکوماتِ دیکتاتور، اشخاص محجوب، کسانی‌ که از اعمال خود یا سازمان‌شان دفاع نمی‏توانند، سخنگویان ادارات فاسد، اشخاص کم‎تجربه، سیاست‌مدارانِ جوامع مصلحتی، متخلفین، کسانی که فطرتاً مشکل‌پسند و مشکل‌تراش اند و کسانی که قدرتِ افادۀ ضعیف دارند، نسبت به سایرین از مصاحبه هراس دارند.
دلایلِ فــراوانی وجــود دارد که چــرا ایــن اشـخاص از مــصاحبه می‌ترسند: عده‌یی از این اشخاص به دلیلِ این‌که وظیفۀشان را از دست ندهند، به مصاحبه حاضر نمی‎شوند و روی خوشی به مصاحبه‎کننده نشان نمی‎دهند؛ و یا هم کسانی‌اند که هراس دارند مبادا اسرارشان فاش گردد و یا از حرف‌شان سوءتعبیر صورت گیرد. به همین‎ ترتیب، اشخاصی هراس دارند که زیر تأثیر نروند، تمسخر نشوند، به پرسش پی نبرند و یا این‌که در موضع‎گیریِ ضعیف قرار نگیرند، توهین نگردند، پرسش‎هایِ احمقانه صورت نگیرد، در میزگرد با مخالفینِ سرسخت روبه‎رو نشوند، دلیل قوی برای ادعای‌شان نیابند، به مخالفان‌شان دست‌آویز ندهند و موقف اجتماعی و سیاسی‌شان را در اثرِ مصاحبه از دست ندهند.
در برابر چنین اشخاصی، یک مصاحبه‎کننده با ضیقی وقتی که دارد، نمی‏تواند کار‎های زیادی را انجام دهد؛ اما راه‎هایی وجود دارد که با توسل به آن می‏تواند تا اندازه‌یی بر مشکلات و چالش‌ها فایق آید. یکی از شیوه‌ها این است که ذهنِ مصاحبه‎شونده را با طرحِ سوالات جانبی موقتاً به طرفِ دیگر بکشاند ـ خصوصاً کسانی که جرأت‌شان را از دست می‎دهند و زیر تأثیرِ احساسات و عواطف قرار می‎گیرند ـ و بعداً وارد مصاحبۀ جدی شود.
همچنان مـی‏تـوان به پــرسش‎های مــقدمــاتی مــتوسل شـد تا مصاحبه‎شونده اعتماد به نفس پیدا کند و تشویش ذهنیِ او برطرف گردد و به همین ترتیب، به مصاحبه‎شونده اطمینان داده شــود که سخنانش تحریف نمی‎گردد. عده‌یی از مقاماتِ محافظه‎کار علاقه‎مند نشر خبر و یا گزارش ‌اند، اما هراس دارند که وظیفۀشان از دست برود و یا هم مورد عتابِ بلندپایه‌گان قرار گیرند. به این اشخاص می‏توان وعده داد که اصل آف دی ریکارد مراعات می‎گردد و با او حسنِ نیت وجود دارد.
عده‌یی به این باورند که خبرنگار دشمن است، بنابراین نباید با او مصاحبه نمود. به چنان اشخاص این مسأله باید تلقین شود که مصاحبه‎کننده دشمن نیست و رسانه گفته‎هایِ او را تحریف نمی‎کند. به همین ترتیب، افاده داده شود که خبرنگار مستنطق نیست، بلکه به دنبال یافتن خبر و بیان حقایق است و به فاش نمودن منبع خبر اصرار ندارد.
مصاحبه‎کننده با اشخاصی روبه‎رو می‎شود که خجالتی‌اند و تمایل زیاد به مصاحبه ندارند. با چنین اشخاص می‏توان مثال‎هایی از سایرین داد که مصاحبه کدام مشکل برای‎شان ایجاد نکرده است. اما مواظب باید بود که در مصاحبه با چنین اشخاص، سوالاتِ مهم و دشوار در اول پرسیده نشود.
عده‌یی از مقاماتِ بلندرتبۀ حکومتی یا نهادها و سازمان‎ها به اهمیتِ مصاحبه پی نمی‎برند و نمی‎دانند که مصاحبه به معرفیِ برنامه‎ها و شخصیت‌شان مفید واقع می‎شود. در این حالت باید از دستیاران و مشاورینِ آن‌ها کمک خواسته، از اهمیتِ مصاحبه صحبت کرد و توضیح داد که اگر به مصاحبه تن ندهند، سکوت شایعه را قوی‌تر می‎سازد.