ازجنگترکیه با کُردها چه می‌دانیم؟

گزارشگر:محمد مرادی - ۲۰ میزان ۱۳۹۸

حملات هوایی و زمینی ترکیه به مواضع کُردها در شمال‌شرق سوریه وارد چهارمین روز خود شد. با وجود واکنش‌های بین‌المللی به این اقدام ترکیه، گویا آنکارا مصمم است که عملیات موسوم به «چشمۀ صلح» را که چهارشنبه ۱۷ میزان علیه کُردها آغاز کرد، تا تحقق خواسته‌هایش ادامه دهد. بیش از ۳۰ میلیون کُرد با تاریخ پُر فراز و نشیب خود، در کشورهای ایران، عراق، سوریه، ترکیه، ارمنستان و معدودی در افغانستان و شبه‌قاره هند پراکنده‌اند. این قومیت عظیم با ده‌ها و بلکه صدها سازمان و ایدئولوژی‌های متفاوت و متضاد، از معدود اقوامی در جهان هستند mandegarکه با وجود کثرت جمعیت، هنوز کشور مستقلی که ویژه‌گی‌های یک کشور را داشته باشد، ندارند. در چهار دهه اخیر، ایران، عراق، سوریه و ترکیه، همواره با تلاش‌های خودمختاری کُردها مخالفت کرده‌اند که برخی مواقع با درگیری‌های خونینی نیز همراه بوده است. حداقل در سه دهه اخیر، ترکیه خونین‌ترین نبردها را با کُردها که بیش از ۱۰ میلیون نفر از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، داشته است. نخستین تنش‌های نظامی سازمان‌یافته بین ترکیه و کُردها پس از سال ۱۹۸۴میلادی که حزب «کارگران کردستان» موسوم به «پ.ک.ک» به رهبری «عبدالله اوجالان» تشکیل شد، صورت گرفت. از آن سال به بعد، هیچ‌گاه شعله جنگ بین آنکارا و کُردها فروکش نکرده است.
در سال ۲۰۱۱میلادی که سوریه وارد تنش‌های اجتماعی و نظامی شد، کُردهای این کشور در چارچوب تشکیلات حزب «اتحاد دموکراتیک» که در سال ۲۰۰۳میلادی ایجاد شده بود، جمع شدند. حوزۀ نفوذ کُردهای سوریه، در شمال‌شرق سوریه به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر در نوار مرز با ترکیه، است. در زمان درگیری‌های داخلی سوریه، شاخۀ نظامی حزب اتحاد دموکراتیک تحت عنوان «واحد حفاظت مردمی» یا «یگان‌های مدافع خلق» موضع بی‌طرف و مستقلی در برابر دولت «بشار اسد» اتخاذ کرد اما گاهی با شبه‌نظامیان تحت حمایت ترکیه که با رژیم اسد می‌جنگیدند نیز درگیر می‌شدند. زمانی که داعش در سوریه پا گرفت و به مناطق کُردنشین در شمال‌شرق سوریه نیز حمله کرد، کُردها، مقاومت بی‌نظیری از خود در برابر داعش نشان دادند که حماسۀ «کوبانی» از این جمله بود. اندکی بعد، مقاومت کُردها علیه داعش به تهاجم تبدیل شد که توجه امریکا را به خود جلب کرد. این‌گونه بود که امریکا به حمایت حزب اتحاد دموکراتیک و شاخۀ نظامی آن آمد و از هیچ کمکی به این اتحادیه دریغ نکرد. نبرد بی‌امان «فاطمیون» و «حزب‌الله» با داعش از یک طرف و درگیری‌های شدید بین شاخۀ نظامی اتحادیه دموکراتیک کُردها و داعش از طرف دیگر، سرانجام خلافت خودخوانده داعش در «رقه» فروپاشید و شمال سوریه یک پارچه در اختیار کُردها قرار گرفت. این وضعیت، آنکارا را به شدت نگران کرد زیرا ترکیه معتقد است که بین حزب اتحاد دموکراتیک به خصوص شاخه نظامی آن و حزب کارگران کردستان، ارتباط تناتنگی وجود دارد که تهدید مستقیم علیه ترکیه است. پس از آرامش نسبی در شمال‌شرق سوریه، ترکیه بیش از پیش از ناحیه کُردهای سوریه به هراس افتاد که نکند دست‌آوردهای کردهای سوریه، سبب تحریک کردهای ترکیه و تقویت حزب کارگران کردستان شود. بنابراین، ترکیه از یک‌سال پیش درصدد حمله به شمال سوریه و مواضع اتحاد دموکراتیک کُردها بود اما حضور نظامیان امریکایی در این منطقه، به ترکیه اجازۀ چنین اقدامی را نمی‌داد. سرانجام امریکا طبق شیوۀ همیشگی خود که متحدانش را تنها می‌گذارد، نظامیانش را پیش از آغاز حمله نظامی ترکیه به کُردها، از مناطق کردنشین سوریه خارج کرد و به طور غیرمستقیم به ترکیه اجازه داد که به این منطقه حمله کند که چنین هم شد.
دولت ترکیه با اقدام نظامی علیه کُردها، قصد دارد یک منطقه حایل تا عمق ۳۲ کیلومتری خاک سوریه ایجاد کند که نیروهای کُرد، در آن حضور نداشته باشند. آنکارا در ظاهر می‌گوید پس از تخلیه منطقه از نظامیان کُرد، نزدیک به دو میلیون از مهاجران سوریه را که اکنون در ترکیه به‌سر می‌برند، در آنجا اسکان خواهد داد اما همان‌طور که اشاره شد، نگرانی ترکیه از بابت رابطه کردهای سوریه با کُردهای ترکیه است که همواره از دغدغه‌های آنکارا به شمار رفته است. لذا هدف اصلی ترکیه از حمله نظامی به شمال سوریه و کُردهای سوری، نه اسکان مهاجران سوریه بلکه جدایی بین کُردهای سوریه و ترکیه است. منازعه کُردها و ترکیه که از سال‌ها پیش آغاز شده است، در آینده هم ادامه خواهد داشت اما نکته‌ای که در این میان برای جهان مایه نگرانی و البته هراس است، موضوع اسیران داعشی در بند حزب اتحاد دموکراتیک است. در حال حاضر نزدیک به ۱۲ هزار اسیر داعشی از ملیت‌های مختلف در توقیف‌گاه‌های کُردها زندانی هستند. حدود ۷۰ هزار نفر از خانواده‌های این داعشیان نیز تحت نظارت کُردها قرار دارند. حمله ترکیه به نگهبانان داعشیان یعنی کُردها، به منزلۀ حمله به جعبۀ حاوی ویروس‌های قرنطین است. اگر حملات ترکیه به کُردها ادامه یابد، ممکن است که کُردها دیگر توان نگه‌داری این جعبۀ خطرناک و کُشنده را نداشته باشند و این آغاز یک بحران دیگر در خاورمیانه و بلکه در جهان خواهد بود. داعشیانی که اکنون در توقیف کُردها به‌سر می‌برند، به مارهای زخمی می‌مانند که بیش‌ازپیش انتقام‌جو و خشن شده‌اند. افزون بر این، هزاران تن از فرزندان آنان نیز که ایام کودکی را طی می‌کنند و قدم به دوره نوجوانی و جوانی می‌گذارند نیز یک خطر بالقوه برای جهانیان محسوب می‌شوند. به نظر می‌رسد که امریکا نیز دیگر تمایلی برای نگه‌داری داعشی‌های در بند کُردها، ندارد. اخیراً نظامیان امریکایی آن عده از اعضای داعش را که به «بیتل»های داعشی مشهور بودند و برای امریکا تهدید به شمار می‌رفتند، از کُردها تحویل گرفته و به محل نامعلومی منتقل کردند اما ترامپ بقیه داعشی‌های در بند کردها را برای رفتن به سرزمین‌های شان ترغیب کرده است. هر چند در ظاهر حمله ترکیه به کُردها، یک مسألۀ داخلی و محلی است اما دودی که از شعله‌های این جنگ بر می‌خیزد، چشم جهانیان را کور خواهد کرد.

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.