تأخیر در تقویم انتخابات به هر عنوانی که صورت گیرد، امری پذیرفتنی و قابل قبول نیست. انتخابات ریاست‌جمهوری از اهمیتِ خاص برای مردم برخوردار است و باید نتایج ابتـداییِ آن مطابق به تقویم انتخاباتی که ۲۷ میزان مشخص شده بود، اعلام می‌شد. هرگونه تغییر و تأخیر در تقویم انتخابات می‌تواند گمانه‌زنی‌هایِ زیادی را به وجود آورد که به نفع روند انتخابات بوده نمی‌تواند.
بر اساسِ میزان مشارکت پایینِ مردم در انتخابات و مشخص شدنِ راهکار تأیید آرا، یعنی این‌که تنها آرای بایومتریک‌شده قابل اعتبار شناخته می‌شود؛ به نظر نمی‌رسد که زمانِ زیادی برای شمارش آرا و تفکیکِ آرای باطل از آرای معتبر به کار باشد. کمیسیون انتخابات پیش از برگزاری انتخابات برآورد کرده بود که شاید ۹ میلیـون واجدِ شرایط رای‌دهی در انتخابات شرکت کنند و برای همین تعداد آماده‌گی‌های لازم را گرفته بود، حالا که میزان مشارکت به دو میلیون نفر هم نمی‌رسد، فکر نمی‌شود که روند شمارش و پاک‌سازی آرا کارِ دشوار و زمان‌بری باشد.
تأخیر و تغییر در تقویم انتخـاباتی می‌تواند سوال‌برانگیز و توام با نگرانی باشد؛ به ویژه این‌که حالا در کار کمیسیون نهـادهای زیادی دخیل شده‌اند و بیشتر از همه، ارگ از تمامِ امکانات و نفوذ خود برای تغییر آرا می‌خواهد استفاده کند. نتایجِ آرایی که در حال حاضر از منابع مختلف به دست آمده و نیز با توجه به ابطال آرای برخی از نامزدان که در رأسِ آن‌ها دستۀ انتخاباتی دولت‌ساز قرار دارد، معلوم می‌شود که شانسِ پیروزی در انتخابات برای دستۀ دولت‌ساز کمتر از صفر است. این دسته با توجه به این داده‌ها اگر پیـروز انتخابات اعلام شود و یا انتخابات به هر نحوی به دورِ دوم برود، معلوم می‌گردد که از نفوذ و امکاناتِ خود در راستای مهندسی انتخابات استفاده کرده و موفق شده که در کارِ کمیسیون مداخله کند. اما ظواهرِ امر نشان می‌دهد که دستۀ دولت‎‌ساز برای رسیدن به چنین وضعیتی، این‌بار باید هفت خوانِ رستم را بپیماید. از یک طرف، این بار ناظران با هوشیاری و حساسیتِ بیشتر روند شمارش و پاک بودنِ آرا را نظارت می‌کننـد و از جانب دیگر ناظران بین‌المللی نیز به اندازۀ کافی در کار انتخابات فعال شده اند تا نگذارند که تقلب و مهندسیِ آرا مثل انتخابات سال ۲۰۱۴ بدنامیِ دیگری برای افغانستان رقم بزند.
اما با این حال، نسبت به حضور نماینده‌گانِ کشورهای مختلف در روند انتخاباتِ افغانستان باید به صورتِ محتاطانه قضاوت کرد. معلوم نیست که واقعاً این افراد در پیِ چه استند و یا حتا از کدام نامزد حمایت می‌کنند. دخالت‌های گذشتۀ امریکا در کارِ انتخابات افغانستان فاجعه‌آفرین بود. این کشور نه‎تنها موفق نشد که فرد مورد اعتمادی برای خود در افغانسـتان به کرسی ریاست جمهوری بنشاند، بل اعتماد مردم را نیز به مردم‌سالاری و روندهای دموکراتیک به اندازۀ کافی صدمه زد. اگر این بار هم امریکایی‌ها بخواهند یک نامزد مشخص را به پیـروزی برسانند، بهتر است که میخِ آخری را هم بر تابوت دموکراسی نیم‌بندِ افغانستان فرو کنند؛ چون مداخلاتِ آن‌ها پنهان باقی نمی‌ماند و مردم را به واکنش علیه وضعیت سوق می‌دهد و این فرایند کمک می‌کند که گروه‌های افراط‌گرا و تروریست از فرصت استفاده کنند و عملیات‌های جنگی‌شان را علیه سربازانِ خارجی و حکومت به صورتِ دیوانه‌وار گسترش دهند.
امریکا باید بداند که افغانستان پیش از مذاکره و صـلح با طالبان، به حکومتی نیاز دارد که واقعاً بتواند آرای مردمِ آن را آیینه‌داری کند؛ حکومتی که مردم مشروعیتِ آن را قبول داشته باشند و در کنار آن برای رفعِ موانع و مشکلات ایستاده شوند. مشکل حکومت وحدت ملی در مجموع این بود که دیگر مردم آن را از خود نمی‌دانستند و حاضر نبودند که در کنارش قرار گیرند. وعده‎‌ها و چرب‌زبانی‌های آقای غنی به هیچ صورت نتوانست اجماعِ ملی‌یی را که او از آن دم می‌زد، صورتِ عملی ببخشـد. قصرسازی‌ها و پروژه‌های خیالیِ او هیچ تأثیری در اذهانِ مردم نگذاشت. آقای غنی به اندازه‌یی مورد نفرتِ مردم قرار گرفته که اگر یک بارِ دیگر او به هر شکلی به کرسی قدرت در افغانستان تکیه زند، از فردایِ آن روز «افغانستان» دیگر وجود نخواهد داشت.
این‌ها مسایلی اند که جامعۀ جهانی به عنوان کمک‌کننده‌گانِ افغانستان باید از آن‌ها خبر داشته باشند. ما خواهان حضور جامعۀ جهانی در روند انتخابات هستیم، اما به این شرط که این حضور غیرجانب‌دارانه و به نفعِ حق و عـدالت باشد و نه به نفعِ کسانی که افغانستان را به گروگان گرفته ‌اند و از آن قبرسـتان می‌سازند. مگر آنچه که در ننگرهار اتفاق افتاد، یک قبرستانِ تمام‎عیار نیست. این قبرستان‌ها در زمانِ اشرف‌غنی ساخته شده و نه شخصِ دیگری، و عاملانِ آن هرکسِ دیگری که باشند، ولی کارگزارِ اساسیِ آن اشرف‌غنی و سیاست‌های ناکام و تفرقه‌افکنانۀ اوست که فرصت‌ها را در اختیار طالبان و گروه‎‌های دیگرِ دهشت‌افکن قرار داده است. به همین دلایل، باید نتـایج انتخابات به زودی اعلام شود و جامعۀ جهانی نیز کمک کند که این نتایج مورد دستبردِ دزدِ چراغ به دستِ تیم دولت‌ساز ـ یعنی آقای اشرف‌غنی ـ قرار نگیرد.