آواره‌گی بعد پنهانی جنگ‌های داخلی افغانستان فاجعه‌یی است که مسیر زنده‌گی هزاران خانواده را تغییر داده و آنها را با زنده‌گی طاقت فرسایی مواجه کرده است. سازمان ملل شمار پناهجویان ناشی از جنگ افغانستان را از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون بیش از ۳۵۰ هزار نفر اعلام کرده است.
مردم افغانستان طی ۲۰ سال جنگ، خسارت‌های جانی و فراوانی را متحمل شده اند، آواره‌گی‌ و ترک حاصل زحمت یک عمر خود و کوچ به مکانی دیگر برای زنده ماندن، زنده‌گی را بر خانواده‌های افغانستانی تنگ کرده است.
دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در گزارشی گفته است که در اثر ادامۀ درگیری‌ها در افغانستان، بیش از ۳۵۰ هزار تن در سراسر این کشور از اول ماه میلادی ۲۰۱۹ آواره شده اند.
در این گزارش که هفتۀ گذشته منتشر شده بود، آمده است که ۳۵۴ هزار و ۶۶۴ نفر در ۳۱ ولایت افغانستان در سال ۲۰۱۹ آواره شده اند.
این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته، حدود ۳۱۰ هزاز نفر مجبور به فرار از خانه‌های خود شده بودند.
بر اساس گزارش سازمان ملل، بیشتر افرادی که فرار کرده اند، از مناطق شمال شرق این کشور بوده که شمار آنها به بیش از ۱۶۰ هزار نفر می‌رسد و به دنبال آن از مناطق شرق با ۶۸ هزار نفر، شمال با ۶۰ هزار نفر و از غرب، ۲۹ هزار و ۹۰۰ نفر بی سرپناه شده اند.
برخی منابع خبری در افغانستان با افراد بی‌جا شده در ولایت قندوز گفت وگو کرده بودند و آنها در این مصاحبه گفته اند که از خشونت‌ها فرار کرده و به شهر قندوز آواره شده اند.
عزیرالله یکی از این افراد گفته است: آن‌ها در زیر خیمه‌ها در مکان‌های نامناسب پناه گرفته و یکی از فرزندان‌شان در جریان جنگ بین طالبان و نیروهای حامی دولت هدف اصابت گلوله قرار گرفته و زخمی شده ا ست.
وی زخم‌های کودک را نشان داده و می‌گوید که ما خانه، دام و کشاورزی خود را پیش از فصل برداشت محصولات رها کردیم. ما اینجا بی‌خانه، تشنه، گرسنه و منتظر کمک هستیم.
عبدالقدیر، کشاورز ۴۵ ساله از ولسوالی چهادره قندوز هم گفته است که طالبان در یک طرف بودند و نیروهای دولتی در طرف دیگرو ما در وسط گیر افتاده بودیم.
بسیاری شهروندان افغانستان بعد از ۱۳ سال جنگ در باتلاق ناامیدی افتاده اند. شهروندان افغانستان مدام در میان نیروهای دولتی و جنگجویان طالبان گیر می‌افتند و با سختی‌های بسیاری مواجه می‌شوند.
این آواره‌گی‌‌ها در حالی صورت می‌گیرد که نیروهای امنیتی همچنان در نبرد با طالبان و گروه تکفیری داعش درگیر هستند و هر روز به شمار آواره‌گان افزوده می‌شود.
دولت افغانستان که ۷۰ درصد بودجه ملی سالانه خود راهزینه جنگ و نبرد با طالبان و داعش می‌کند توانایی بیشتری برای رسیده‌گی به موقع و درست برای این گروه بزرگ و فراموش شده ندارد.
رسیدن فصل سرمای طاقت فرسای زمستان زنده‌گی در زیر چادرها را در نبود غذایی مورد نیاز و وسایل گرم کردن خود را برای آنها جهنم روی زمین می‌سازد، زیرا کمک‌های نهادهای بین‌المللی هم به حدی نیست که بتواند زنده‌گی آنها به‌صورت نورمال به پیش ببرد.
از زمان حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به امریکا تاکنون، افغانستان درگیر جنگی مستمر و توقف ‌ناپذیر بوده است.
ورود نیروهای امریکایی با هم پیمانان غربی آنها با شعار مبارزه با تروریسم به افغانستان، تنه تنها نتیجه مثبتی نداشته ست بلکه همه طرف‌ها اعتراف کرده اند که جنگ با طالبان به بن‌بست رسیده است.
افغانستان اکنون با مثلث جنگ و ناامنی، تولید و قاچاق مواد مخدر، بیکاری و فساد اداری مواجه است که نظامیان امریکا و هم‌پیمانان آنها طی ۱۹ سال گذشته در رساندن افغانستان به وضعیت کنونی نقش اصلی را داشته اند.
تداوم این وضعیت مردم افغانستان و غیرنظامیان را به قرنیان اصلی مبدل کرده است که گاهی در اثر حملات هوایی نظامیان امریکایی، گاهی در حمله طالبان و زمانی هم در نتیجه عملیات شبانه تحت کنترل سازمان سیا، کشته، معلول و یا هم به اسارت برده شده و شمار زیادی دیگر هم مجبور به ترک منازل خود می‌شوند.
کشته و زخمی شدن ۱۶ هزار غیر نظامی فقط در یک‌سال
وزارت صحت عامه اعلام کرد که از اول سپتامبر سال ۲۰۱۸ تا اول سپتامبر سال ۲۰۱۹ میلادی، در سه هزار و ۷۱۷ خشونت مسلحانه و جنگی در افغانستان، بیش از ۱۶ هزار غیرنظامی کشته و مجروح شده‌اند.
میرلیث مصطفی، رییس حوادث غیرمترقبه وزارت صحت عامه گفت : «در پی این خشونت‌ها، سه هزار و ۱۱۰ تن کشته و ۱۳هزار و ۵۱۱ تن دیگر نیز زخمی شده اند».
بر اساس آمار منتشر شده در برخی رسانه‌ها، ۱۴۱ زن و دو هزار ۹۶۹مرد در میان کشته شده‌گان بودند و آمار مجروحین نیز یک هزار و ۲۴۱ زن و ۱۲هزار و ۲۷۰مرد اعلام شده است.
مصطفی بر اساس اطلاعات این وزارت‌خانه اعلام کرد که بیشترین تلفات غیرنظامیان در درگیری‌های مستقیم میان نظامیان افغانستان و گروه‌های مخالف مسلح دولت اعلام شده است و پس از آن، انفجار مواد جاسازی شده، حملات انتحاری و حملات هوایی به ترتیب از عوامل اصلی کشته شدن غیرنظامیان طی یک‌سال گذشته در افغانستان اعلام شده است.

تعمدی هدف قرار دادن غیرنظامیان
نصرت رحیمی، سخنگوی وزارت داخله می‌گوید که گروه‌های تروریستی و طالبان، به صورت تعمدی غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند.
او افزود: «این در حالی است که که نیروهای امنیتی افغانستان هیچ‌‌گاهی عمداً غیرنظامیان را هدف قرار نداده اند و در مواردی که این حملات به صدمه دیدن غیرنظامیان منجر شده است، عاملان به نهادهای قضایی معرفی شده اند».
شکرالله مشکور، سخنگوی کمیسیون حقوق بشر افغانستان گفت: «این کمیسیون از تلفات غیرنظامیان نگران است و حملات و عملیات‌هایی که سبب تلفات غیرنظامیان شود را تقبیح می‌کند».
او در ادامه گفت: «کمیسیون از حکومت و همچنین طالبان می‌خواهد تا در برنامه‌ها و عملیات‌های خود، نه تنها باعث بروز تلفات در میان غیرنظامیان نشوند، بلکه محافظت از آنان را نیز از شرایط خود بدانند. حکومت افغانستان براساس اصول و حقوق بشردوستانه بین المللی موظف است که در تمام مسایل جنگی خود این قوانین، اصول و مقررات را رعایت کند».
این در حالی‌ست که اخیراً دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان یا (یوناما)، از افزایش خشونت‌ها در افغانستان ابراز نگرانی کرده است.
رییس یوناما هفتۀ گذشته تاکید کرد که خشونت‌ها در افغانستان باید کاهش یابد و اقدامات فوری و ضروری برای دستیابی به آتش‌بس جهت پایان دادن به این خشونت‌ها در کشور، صورت گیرد.