شماری از نماینده‌گان مجلس و آگاهان سیاسی می‌گویند که قوم‌بازی، رشوه‌ستانی، مسایل گروهی و حزبی در وزارت معارف بیداد می‌کند.
آن‌ها همچنان با تایید گزارش سازمان ملل متحد که در آن وزارت معارف و برخی از ادارات دیگر دولت در زمرۀ فاسدترین اداره‌ها معرفی شده بودند، گفته‌اند که وزیر معارف همانند دوران رژیم طالبان، تمامی نزدیکان و دوستان خود را در سمت‌های دولتی گماشته است.
اما سخنگوی وزارت معارف این ادعاها را بی‌بنیاد می‌داند و می‌گوید که بزرگترین دست‌آورد دولت در ده سال گذشته، پیشرفت در عرصۀ معارف است.
سازمان ملل متحد اخیراً در گزارشی اعلام کرد که فساد در شماری از ادارات دولتی به ویژه وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی افغانستان بی‌داد می‌کند.
در این گزارش آمده که رشوه‌دادن در معارف افغانستان به صورت بی‌سابقه افزایش یافته و شمار افغان‌هایی‌که به آموزگاران در این کشور رشوه می‌دهند، از ۱۶ درصد در سال ۲۰۰۹ به ۵۱ درصد در سال ۲۰۱۲ افزایش یافته است.
وزارت معارف گزارش اخیر سازمان ملل متحد در خصوص فساد در این وزارت را سیاسی می‌داند.
اما داکتر محی‌الدین مهدی عضو کمیسیون امور دینی، فرهنگی، معارف و تحصیلات عالی مجلس نماینده‌گان می‌گوید، در وزارت معارف و تحصیلات عالی، مسایل رشوه‌ستانی، خویش‌خوری و قوم‌پرستی حاکم است و در این وزارت‌‌ها به اضافۀ رشوه‌ستانی مسایل گروهی نیز به شدت مطرح است.
او تصریح کرد، با یک نگاه به وزارت معارف، همه متوجه می‌شوند که رهبری این وزارت به یک قوم و گروه سیاسی خاص تعلق دارند.
این عضو مجلس نماینده‌گان همچنان افزود، فساد تنها رشوه‌گرفتن نیست، بل هر اقدامی‌که حکومت‌داری خوب را زیر سوال ببرد فساد است.
او اضافه کرد: «من به این باور بودم که در وزارت معارف به دلیل این‌که یک مکان مقدس است و اهل معارف در آن‌جا کار می‌کنند، امکان فساد بسیار کم است؛ اما متأسفانه با تعجب قضیه برعکس از آب در آمد.»
آقای مهدی با اشاره به بی‌توجهی حکومت نسبت به خواست‌های مجلس گفت، زمانی‌که یک وزیر از سوی نماینده‌گان سلب صلاحیت می‌شود، رییس‌جمهور رأی نماینده‌گان را نادیده گرفته و به آن وزیر هدایت می‌د‌هد که به کار خود ادامه بدهد، بدون شک این اقدام سبب می‌شود که وزیر سلب صلاحیت شده ده برابر بیشتر نسبت به گذشته، فساد کند.
او تاکید کرد، چون در افغانستان قدرت در دست یک شخص که رییس‌جمهور باشد متمرکز شده و او هم از هر کسی‌که خواسته باشد حمایت می‌کند و یا او را کنار می‌زند و به قانون و مقررات باور ندارد، بنابراین فساد در دولت افغانستان ریشۀ ساختاری دارد.
در همین حال، وحید مژده آگاه مسایل سیاسی می‌گوید، توجه به تحصیل در یازده سال گذشته سبب شده که در وزارت معارف و تحصیلات عالی فساد بیشتر شود و من خود شاهد بودم کسانی‌که در امتحان کانکور ناکام شده بودند، توانستند به یکی از دانشکده‌های دانشگاه کابل شامل شوند و این خود نشانگر فساد است.
این آگاه سیاسی تصریح کرد، بی‌اعتمادی کارکنان نسبت به دولت دلیل دیگر گسترش فساد است و زمانی‌که یک شخص در یک پست مقرر می‌شود، تلاش می‌کند تا زمانی‌که در مقام است، نهایت استفاده را ببرد.
او تاکید کرد، افغانستان کشوری است که در آن تقدیر از انجام کار خوب و مجازات از انجام کار بد صورت نمی‌گیرد، بنابراین چنین وضعیتی سبب می‌شود، حتا کسانی‌که کارهای خوب انجام می‌دهند نیز به رشوه‌ستانی روی آورند.
به باور این آگاه سیاسی، دلیل دیگر گسترش فساد تقرری دوستان و اقارب وزرا در پست‌های مهم دولتی است.
آقای مژده اضافه کرد: «در زمان حکومت طالبان زمانی‌که یک شخص به عنوان وزیر مقرر می‌شد، تمام دوستان خود را در پست‌های مختلف می‌گمارید و متأسفانه امروز در حکومت حامد کرزی این دید به گونۀ مدرن‌تر رایج شده است و یک تعداد نکتایی‌دارها زمانی‌که از یک وزارت به وزارت دیگر می‌روند، دوستان‌شان را نیز با خود می‌برند.»
به گفتۀ این آگاه سیاسی، سازمان ملل متحد یک ارگان دیگر فاسد را که عبارت از وزارت مالیه است، از قلم انداخته است.
مژده افزود، فساد در وزارت مالیه به حد بسیار بالایی وجود دارد و اسناد آن را شماری از رسانه‌ها به نشر رسانیده‎اند، بنابراین اگر این سازمان در بخش‌های دیگر نیز بررسی‌های را انجام می‌داد، شاید فساد بیشتر از آماری که نشر شده، می‌بود.
اما امان‌الله ایمان سخنگوی وزارت معارف به روزنامۀ ماندگار گفت، زمانی‌که به سطح بین‌المللی گفته می‌شود که فساد در افغانستان وجود دارد، پس وزارت معارف نمی‌تواند از این قاعده، مستثنا باشد.
به گفتۀ ایمان، ما هم موافق استیم که فساد وجود دارد، اما آوردن اسم وزارت معارف در ردیف فاسدترین ادارات نادرست است، زیرا فساد جلو انکشاف را می‌گیرد، ولی همه شاهد هستند که بزرگترین دست‌آورد دولت کنونی افغانستان، معارف است.
آقای ایمان تأکید کرد، ما می‌دانیم که در کدام بخش‌ها امکان فساد وجود دارد و ما در آن بخش‌ها تدابیر لازم را اتخاذ کرده‌ایم؛ به طور مثال، در بخش توزیع شهادت‌نامه و تقرری معلمان شاید پنج سال قبل امکان فساد وجود داشت، اما در حال حاضر فساد غیرممکن است.
وی همچنان افزود، وزارت معارف آمادۀ هر نوع حساب‌دهی به یک ارگان شفاف بین‌المللی که مورد قناعت باشد، است.
شماری از شهروندان نیز از فساد گسترده و قوم‌بازی در وزارت معارف شکایت می‌کنند.
به گفتۀ آن‌ها، تقرر و تبدیلی معلمان و گرفتن شهادت‌نامه با پول، کار بسیار ساده و آسانی است و اگر یک بررسی دقیق در این زمینه صورت گیرد، مشخص خواهد شد که فساد در این بخش‌های وزارت معارف به پیمانۀ بسیار وسیع وجود دارد.