گزارشگر:احمـد عمران - ۱۳ عقرب ۱۳۹۸
در اینکه پس از سقوط رژیم طالبان، افغانستان در محراقِ توجه جامعۀ جهانی قرار گرفت و کشورهای زیادی برای بازسازی این کشور ویرانشده کمک کردند و در نتیجۀ این کمکها تغییراتی در زندهگی مردم رونما شد، هیچ جای شک و شبهه نیست. نمیتوان تغییرات و نوآوریهایِ سالهای اخیر را نادیده گرفت و گفت که طی این سالها هیچ تغییری در زندهگی و دسترخوانِ مردم نیامده است، ولی این را هم نباید چشمبسته قبول کرد که میزان کمکهای جهانی با میزانِ رشد و توسعۀ کشور برابر بوده است.
جامعۀ جهانی در هفده یا هجده سالِ گذشته در بخشهای مختلف کمکهای هنگفتی را برای افغانستان انجام داد. از ساختوساز گرفته تا نهـادسازی و ایجاد زمینههای بهتر برای فعالیت و سرمایهگذاری. از تمویل نیروهای امنیتی شروع تا تمویل طرحهای بزرگ برای معارف کشور. اینها همه به همکاری و پولِ کشورهای کمکدهنده انجام شده است. امروز اگر افغانستان سرک، معارف، تحصیلات عالی، نهادهای حکومتی و غیرحکومتی دارد؛ اینها همه محصولِ هجده سال کار و کمک جامعۀ جهانی است.
وقتی افغانستان از چنگال طالبان رهـا شد، کشوری بود ویران شده و محتاج. کشوری که همۀ زیربناهایِ آن به تاراج رفته بود. کارخانه و سرک نداشت. معارفِ آن در حال نزع قرار داشت. تحصیلات عالی به رکود مواجه بود. کار وجود نداشت. فقر بیـداد میکرد. وقتی در جادهها و خیابانها مردم را میدیدی، از چهرههای زعفرانی و صورتهای استخوانیشان به وحشت میافتادی. آدم در آن سالها به یاد فیلمهای دوران جنگ دومِ جهانی از اردوگاههای نازیها میافتاد؛ مردههای متحرکی که فقط حق داشتند یک وعده غذایِ ناچیز بخورند و روز تا شام کار کنند.
مردم افغانستان نیز به همان انسانهایِ اردوگاهی شبیه شده بودند؛ اما با سقوط رژیم ترس و وحشت طالبانی، جامعۀ جهانی به یکبارهگی کمکهای بیدریغِ خود را وقفِ افغانستان کرد. بگذریم که این کمکها زیر چه عناوین و به کدام هدفها صورت گرفتند، ولی در آن سالها به یُمنِ همین کمکها بود که جامعۀ افغانستان دوباره به پا ایسـتاد و نفس کشیدن را آغاز کرد. اما با سرازیر شدنِ پولهای کلان در افغانستان، حرص و ولعِ عدهیی که یا از غرب آمده بودند و یا در خاکسترِ افغانستان خاموش بودند، به یکبارهگی زبانه کشید. این عده از راههای مختلف و به شیوههای غیرقانونی موفق شدند که میلیاردها دالر را یا از افغانسـتان بیرون بکشند و یا در داخل به نفعِ خود مصادره کنند.
اکثریت مردم افغانستان سرازیر شدن پولهای هنگفت را دیدند، ولی اینکه این پولها در زندهگیشان چه تأثیری برجای گذاشت را ندیدند. ادارۀ بازرسِ ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان (سـیگار) به تازهگی گزارشی را به کانگرسِ امریکا ارایه داده که نشان میدهد این کشور در ظرف هفده سالِ گذشته بیش از ۱۳۲ میلیارد دالر را به افغانستان کمک کرده است. این کمکها باید برای بازسازی و ایجاد حکومتداریِ خوب در افغانستان به مصرف میرسید. در این گزارش همچنین آمده است که امریکا ظرف هفده سالِ گذشته ۷۶۴ میلیارد دالر را به بخشهای نظامی افغانستان کمک کرده است.
این پولها، پولهایِ کمی نیستند. شاید هیچ کشوری در جهان این شانس را نداشته که مثلِ افغانستان کشورهای زیادی را متوجهِ خود کند و کمکهایشان را در بخشهای بازسازی دریافت نماید. افغانستان یک استثنا بوده است، ولی آیا پولهای کمک شده آنگونه که انتظار میرفت، در بازسازی و ایجاد حکومتداریِ خوب در کشور هزینه شده اند؟… به هیچ صورت نه. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که در روند پرداختِ کمکها نیز شفافیتِ لازم وجود نداشت و بسیاری از شرکتهای خارجی موفق شدند که پولهای هنگفتی را از کمکهایِ کشورهایشان به افغانستان بالا بکشند، یک قشرِ مشخص در کشور که قدرت را در اختیار گرفته بودند، بیشترین بخش پولها را به سود خود و خانوادههایشان مصادره کردند. بسیاری از وزیران و مقامهای بلندپایۀ فعلی و سابق حکومت، حالا به سرمایههای هنگفت دست یافته اند، اکثرشان در خارج از کشور ویلا و شرکت ساخته اند و در تجارتهای کلانِ خارجی سهم دارند. این پولها را این افراد از کجا آوردهاند؟
گزارشهایی به نشر رسیدهاند که میگویند حامد کرزی رییس جمهوری پیشینِ افغانستان ثروتمندترین سیاستمدار جهان است. آیا این یک شایعه است یا واقعیت؟… آقای کرزی روزی که وارد افغانستان شد، خودش اعتراف کرد که در یکی از بانکهای خارجی ده هزار دالر پول دارد، ولی امروز گفته میشود که سالانه از مفاد شرکتها و پولهایش در دبی حدود هشتاد میلیون دالر عاید میکنـد.
نیمی از ساختمانهای دبی را مقامهای افغانستان خریده اند، این پولها از کجا شده است؟ کدام اداره و نهاد حکومتی سرمایههای مقامهای حکومتی را ردیابی کرده است و یا میکند؟
بله، افغانستان کمکهای کلانِ جامعۀ جهانی را دریافت کرد اما اختلاسگرانِ کلانی هم داشت که این منابع را حیفومیل کننـد. با این کمکها حالا افغانستان باید روی پایِ خود ایستاد میشد ولی امروز اگر کمکهای جهانی قطع شود، ما دوباره به زمانِ طالبان برگشت میکنیم: همان چهرههای زعفرانی و استخوانی!
Comments are closed.