حالا به یقین می‌توان گفت که انتخابات افغانستان خلافِ آنچه که گفته می‌شد و به‌ویژه تیم حاکم بر آن تأکیـد داشت، به بُن‌بست خورده و تصور نمی‌رود که راه‌حلِ منطقی و بدون جنجال بتوان برای آن جست‌وجو کرد. نهادهایی که باید در کارِ انتخابات افغانستان نظارتِ بی‌طرفانه می‌کردند، حالا مشخص شده که هیچ‌گاه بی‌طرف نبوده‌اند و به نحوی در نتیجۀ انتخابات اعمالِ نفوذ داشته‌اند.
سازمان مللِ متحد نزدیک به سی سال است که در مسایل افغانستان فعالیت دارد. این نهاد معتبر بین‌المللی پس از سقوط رژیم طالبان فعالیت‌هایِ خود را در قالب دفتر سیاسی‌یی که به نامِ «یوناما» شناخته می‌شود، در افغانستان گسترش داد و در بسیاری از روندهای سیاسی و حکومت‌داری نقش بازی کرد. هرچند این دفتر هرگونه دخالتِ خود در امور انتخاباتی را رد می‌کنـد، ولی نامه‌یی که از سوی رییس دفتر یوناما علیه یک تن از کمیشنرانِ کمیسیون انتخابات صادر شده و حتا خواهان برکناری او از این سمت شده است، چیزی جز دخالتِ مستقیم در امور انتخاباتی را نشان نمی‌دهد.
مردم از هجده سال به این‌سو نسبت به نقش یوناما در کشور با شک و تردید می‌نگریستند؛ ولی با آن‌هم به دلیل فضای متشنجِ سیاسی در کشور، بسیاری‌ از آن‌ها دوام فعالیت‌هایِ این نهاد را به نفعِ دموکراسی و ارزش‌های حقوق بشری دانسته، از برخی تخلفاتِ آن چشم‌پوشی می‌کردند. اما این‌بار چه باید کرد؟ آیا می‌توان چشم به رویِ دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیمِ این نهاد و نهـادهای مشابه در کار انتخابات افغانستان پوشید؟ وقتی نهادی بی‌طرف نمی‌تواند بی‌طرفیِ خود را حفظ کند، آنگاه در وضعیت بلبشویِ افغانستان به کدام نهاد و سازمان می‌توان اعتمـاد کرد؟
می‌گویند: «هرچه بگندد نمکش می‌زنند، وای از آن روز که بگندد نمک.» اگر یوناما و سازمان ملل در مسایلِ افغانستان نتوانند بی‌طرفی خود را پاس بدارند، دیگر به هیچ چیز این کشور نمی‌توان دل بست. دیگر نمی‌توان باور کرد که چیزی به نام دموکراسی و حقوق بشر وجود دارد. به همین اساس، یوناما باید نسبت به عملکردِ خود تجدید نظر کند و به اعتبار چندین‌ساله‌اش در افغانستان لطمه نزند.
مردم افغانستان در شرایط سختی انتخابات برگزار کرده ‌اند، در شرایط دشواری به پای صندوق‌های رای رفته ‌اند و در شرایط بحرانی زنده‌گی می‌کنند. افغانستان هنوز در سرخط حوادثِ جهان قرار دارد و این کشور مرگبارترین کشورِ روی زمین شناخته می‌شود. آیا با این همه مشکلات، ضرور است که انتخابات و مردم‌سالاری نیز در آن به مضحکه تبدیل شود و مـردم روی بیاورند به همان نظام‌های مستبد و واپس‌گرایی چون امارت و یا چیزهایی نظیر آن؟
بازشماری آرا خلافِ ارادۀ بسیاری از دسته‌های انتخاباتی، دوباره در کشور آغاز شده؛ در حالی که سرنوشتِ هزاران رای تقلبی هنوز مشخص نشده است. آیا ضرور نبود که یوناما نسبت به شفافیت و عادلانه بودنِ انتخابات نگران می‌بود و به جای این‌که عملاً در این روند از دستۀ خاصی حمایت کند، طرف‌های ذی‌دخل را وارد گفت‌وگوهای انتخاباتی برای یافتن راه‌حل برای بن‌بست به وجود آمده می‌کرد؟
اگر وضعیت به همین گونه دوام داشته باشد و کمیسیون خلافِ خواست‌های دسته‌های انتخاباتی ـ درحالی که کارشیوه‌های خود را زیر پا کرده ـ عمل کند، بدون شک انتخابات به جای حلِ مسالۀ حکومت، به بحرانی فراگیر و بزرگ منتهی خواهد شد؛ بحرانی که تیم دولت‌ساز نسبت به آن هیچ نگرانی‌یی ندارد. این دستۀ انتخاباتی به دلیلِ تقلب‌های سازمان‌یافته‌اش از هرگونه بحران در انتخابات استقبال می‌کند و حتا خون‌ریزی و کشمکش را به نفعِ خود می‌داند. اشرف‌غنی به این باور است که مهم‌ترین مسأله در کشور این است که او به پیـروزی برسد، آن‌هم به هر قیمتِ ممکن. و اگر این پیروزی سبب بحران شد و به کشتار انجامید، هیچ فرقی نمی‌کند؛ عده‌یی کشته می‌شوند و بعد سایرین به حاکمیتِ او تمکین می‌کننـد. این دورنمایی‌ست که ارگ برای خود در نظر گرفته است. پس باید نسبت به وضعیتِ انتخابات نگران بود و در این‌جاست که نقش یوناما و سازمان‌های نظیرِ آن ‌که در افغانستان به عنوان همکار فعالیت می‌کنند، برجسته می‌شود.
اگر یوناما به وظایفِ خود به‌درستی عمل می‌کرد، امروز بحرانی چنین خطرناک در افغانستان به وجود نمی‌آمد. همین حالا نیز وقت نگذشته است، یوناما باید در کار انتخابات افغانستان نظارتِ مثبت و بی‌طرفانۀ خود را نشـان دهد و نگذارد که بازهم یک دستۀ انتخاباتی از راه تقلب و جعل‌کاری زمامِ سیاستِ کشور را به‌دست گیرد. چنین حمایت‌هایی در هجده سالِ گذشته باعث خرابی‌های زیاد در افغانستان شده است. اگر امروز طالبان دوباره قدرت یافته‌ اند و اگر گروه‌های تروریستی نظیر داعش و القاعده در کشور فعال اند، دلیل اصلیِ آن حکومت‌هایی‌ست که در افغانستان قدرتِ سیاسی را در اختیار داشته ‌اند؛ حکومت‌هایی که به فرمایشِ خارجی‌ها ساخته شدند و بدون آن‌که حمایتِ مردم را با خود داشته باشند، بر آن‌ها حکومت راندند. نتیجه چه شد، همین وضعیتی که همه شـاهدِ آن هستیم؛ وضعیتی که هم باعث ناکامی جامعۀ جهانی و سازمان ملل در افغانستان شده و هم باعث افزایش درد و رنجِ مردم این کشور.