- ۲۳ دلو ۱۳۹۱
وزارت خارجۀ افغانستان گفته است که بیسرنوشتی طالبان آزادشده، میتواند پیامدهای بسیار خطرناکی برای افغانستان داشته باشد. این سخن پس از آن بیان شده است که مقامات پاکستانی تصمیم گرفتهاند که فهرست آن عده از زندانیانی را که میخواهند آزاد سازند، به شورای عالی صلح ارایه کنند.
ظاهراً این درخواست از سوی حکومت افغانستان صورت گرفته است و دلیل آنهم در سخنان وزیر خارجۀ کشور آشکار است. زیرا حکومت گمان میکند که با به دست داشتنِ فهرست زندانیان، میتواند دربارۀ اینکه چه کسی آزاد شود و چه کسی نه، تصمیمگیرندۀ نهایی باشد.
اما بسیار ناممکن به نظر میرسد که شورای عالی صلح بتواند از روی این فهرست، فقط خواستار آزادی آن عده از زندانیانی گردد که باعث تسریع روند گفتوگوهای صلح میشوند. چند دلیل وجود دارد که ناکامیِ این طرح را نشان میدهد.
یکی اینکه شورای عالی صلح قدرت تشخیص عناصرِ موثر و غیرموثر را از میان زندانیانِ طالبان ندارد. شکی نیست که در ترکیب شورای عالی صلح، شماری از اعضای پیشین طالبان فعالاند؛ اما این اعضا سالهای سال است که از همراهان پیشینِ خود دور ماندهاند و از شناخت افراد موثر و جدید گروه طالبان عاجز اند. آنان فقط با آن عده از طالبانی آشنایی دارند که مربوط به طالبانِ ده سال قبل میباشند که بسیاریشان نیز از نقش و جایگاه سابق برخوردار نیستند. همچنان طالبان زندانی در پاکستان، تنها طالبان افغانستانی نیستند که شورای عالی صلح آنان را تشخیص دهد. برخی از آنان به گروههایی مربوط میشوند که ساختار گروهیشان با گروه طالبان افغانستان کاملاً متفاوت است و ریشه در برنامههای بسیار کلان استخباراتی دارند. بنابراین، نباید خیلی امیدوار بود که شورای عالی صلح از روی یک فهرست، بتواند مهرههای موثر طالبان را برای تحققِ مصالحه تشخیص دهد.
مسالۀ دوم، پاکستان است که ظاهراً عنوان کرده برنامۀ رهایی طالبان را با هماهنگی جانب افغانستان اجرا خواهد کرد. اما به نظر نمیرسد که پاکستان چنین امری را به جا آورد. هنوز هیچ اطمینانی از این ناحیه به وجود نیامده و حتا در سخنان وزیر خارجۀ افغانستان نیز میتوان نوعی تردید و بیاعتمادی نسبت به پاکستان را دید. بنابراین، از کجا معلوم که پاکستان زیر پوشش تهیۀ یک فهرست محدود، برنامۀ اصلیاش را که همانا رهایی تمامی زندانیان طالبان است، عملی نکند؟
و دلیل سوم، موضع خود طالبان است. طالبان تا کنون به گفتوگوهای صلح علاقهیی نشان ندادهاند. با آنکه در چندماه اخیر شمار زیادی از اعضای آنان از زندانهای افغانستان و پاکستان رها شدهاند، اما طالبان بازهم نسبت به این پروسه بیاعتنا هستند و موضعگیری جدییی در برابر رهایی زندانیانشان نداشتهاند.
بر فرض اگر خاموشی طالبان را دال به رضایت آنها بدانیم، اکنون اگر آنان خواستار رهایی همۀ زندانیانِ خود گردند، چه میشود؟!… با توجه به اینکه هر دو جانب افغانستان و پاکستان بهخاطر جلب توجه آن گروه به پروسۀ صلح، وعدۀ رهایی همۀ افراد آنان را دادهاند، بسیار محتمل است که طالبان بر رهایی همۀ زندانیان خود پافشاری کنند که در آن صورت نه افغانستان و نه پاکستان، از آن گریز نتوانند کرد.
بنابراین، مسالهیی را که دولت افغانستان پس از فشار رسانهها، احزاب و گروههای سیاسی با پاکستان در میان گذاشته است، یک موضوع بسیار جدی به نظر میرسد. خطر بازگشت زندانیان رهاشده به صفوف طالبان، بسیار بالاتر از آن است که بتوان با تهیۀ یک فهرست آن را رفع نمود. تردیدی نیست که پاکستان بنا بر همان مقاصد و نیات همیشهگیاش، ظاهراً خود را با دولت افغانستان هماهنگ نشان میدهد و از چنین طرحهای خامی حمایت میکند؛ طرحهای بهظاهر افغانستانییی که پاکستان را در رسیدن به اهدافش یاری میرساند و در نهایت طالبان را به حاکمیتِ دوباره!
Comments are closed.