- ۱۵ قوس ۱۳۹۸
ماندگار: فرهنگستان پنجشیر از یکصدوچهلدومین زادروز علامه محمداقبال لاهوری بزرگداشت کرد.
فرهنگستان پنجشیر در محفلی با حضور دو تن از اقبالشناسان کشور محمدافسر رهبین شاعر و مترجم اشعار اقبال از اردو به فارسی و استاد عزیز احمد حنیف، در دانشگاه پیام از یکصدوچهلدومین زادروز علامه محمد اقبال لاهوری بزرگداشت کرد.
فروردین خراسانی آمر کمیتۀ فرهنگستان پنجشیر مهمانان را خیر مقدم گفته و روی چرایی بزرگداشت از زادروز علامه اقبال لاهوری سخن زد. او اقبال را تنها متعلق به جهان اسلام ندانسته بلکه اقبال را شخصیتی جهانی و متعلق به همه کسانی که آزادیخواه اند، خواند که بیداری جامعۀ بشری مبارزه کرد. او افزود دلیل دیگری که از اقبال در کشور ما بزرگداشت شود، این است که علامه اقبال لاهوری زبان فارسی را که در نیم قارۀ هند در اثر استعمار انگلیس رو به فراموشی بود، زنده کرد و با زبان فارسی صدها نکتۀ تازه، دلکش و شیرین در قالبهای رنگارنگ ریخت. او خدمات ارزنده و جاودانۀ اقبال را به زبان فارسی ستودنی و فراموش ناشنیده خواند.
افسر رهبین شاعر نامدار کشور پیرامون ابعاد شخصیتی علامه اقبال لاهوری ایراد سخن کرد. او اقبال را پیرو و سر سپردۀ واقعی رسولالله صلی الله علیه وسلم خواند و علامه اقبال را سیاسیترین و انقلابیترین شاعری خواند که با اشعارش روح بیدارگری را سروده است. به باور استاد رهبین بحث روی شخصیت و اندیشههای اقبال در یک محفل ناممکن است، اما با آن هم برگزاری همچو محافل را در شناساندن این شخصیت والا مقام یک آغاز نیک دانست.
او گفت در جهان اقبال را بهنام شاعر شرق و بیدارگر شرق میشناسند. او ادامه داد، به باور او اقبال شاعر مذهبی – سیاسی بود. او گفت که شعر اقبال به سه دوره تقسیم شده است:
۱- دورهیی که اقبال هنوز در شبه قاره است و با فلسفۀ غرب آشنا نشده است.
۲- اشعاری که در جریان سفر تحصیلی او در غرب سروده شده است.
۳- دورۀ بازگشت او از غرب است و آن زمانی است که اقبال با فلسفۀ غرب آشنا گردیده و این آشنایی دگرگونی را در شعر او پدید آورده است.
او اقبال را نخستین شاعری میداند که شعر سیاسی میسراید.
او گفت: اقبال میدانست که تأویل ناجور و نادرست از اسلام نه تنها دلبستگی دیگران به اسلام میشود که باعث بدنامی اسلام و مسلمانان میشود، از اینرو پیش از نقد و انتقاد دشمنان اسلام بر برداشتهای نادرست مسلمانان انگشت گذاشت. اقبال شخصیت دینمدار و مذهبی بود و تلاش داشت که دین را با تمدن روزگار آشتی دهد و جامعه شرقی را به پیشرفت، توسعه و رفاه اقتصادی و اجتماعی فرا خواند، از آن رو داعیان و واعظانی را که از قرآن و حدیث قرائت نادرست داشتند، سخت به باد انتقاد گرفت.
به باور او نظر اقبال در اسرار خودی گوهر شناخت از خویشتن بود و آن دو موضوع داشت، یکی خودییی که بر نفس انسان و خویشتنی که خدا او را آفریده است و دوم شرقیهای که از خود بیگانه شده بودند و باید به اصل خود برگردند.
پس از آن استاد عزیز احمد حنیف نیز پیرامون اندیشههای اقبال لاهوری به سخنرانی پرداخت. به باور او جانمایۀ اندیشههای اقبال با زبان فارسی سروده شده است. از نظر او اسرار خودی، مرور بیخودی و جاوید نامه آثاری اند که نظیر ندارند. در این آثار اقبال از مفاهیمی مانند رابطۀ دین با طبیعت، عشق و عقل، فلسفه و عرفان و موضوعات ارزشمند دیگری که خیلی جالب توجه اند. به نظر استاد عزیز احمد حنیف اقبال برای اولینبار در تاریخ فلسفه و عرفان و ادبیات اسلامی آشتی بر قرار کرده است. مفهومی که اقبال از عشق بیان کرده کاملاً متفاوت از مفاهیمی است که در گذشته از سوی عرفا و متصوفین ارایه گردیده است.
به گفتۀ استاد حنیف: سرودههای اقبال لاهوری از مولانا جلالالدین بلخی بیشتر از همه شاعران زبان فارسی تاثیر پذیرفته است.
استاد حنیف از عشق او به مردم افغانستان و سفر علامه اقبال لاهوری به کابل و خاطراتش در این سفر معلومات ارایه کردند. اقبال در ملاقاتی که با سیاسیون افغانستان داشت روی یک نکته تاکید داشت که زبان افغانستان یک زبان باشد که منظورش زبان فارسی بود. او معتقد بود که زبان فارسی ملت افغانستان را دور هم جمع میکند و هویت تاریخی را میسازد و شیرازۀ وحدت مردم افغانستان را حفظ کند.
در اخیر فرهنگستان از رهبری دانشگاهها و نهادهای علمی و فرهنگی کشور خواست که دربارۀ شخصیت و اندیشه های اقبال لاهوری سمینارهای علمی و پژوهشی برگزار کنند تا برای جوانان و مردم کشور معرفی شود و ناشناخته باقی نماند.
Comments are closed.