‌فردا (پنج‌شنبه) برابر است با بیست‌وپنجمین سالروز خروج نیروهای اشغالگرِ شوروی سابق که به گمان قوی تا زمانی که کشوری به نام افغانستان وجود دارد، این روز نیز به عنوان یک حماسۀ درخشان در حافظۀ مردمِ آن باقی خواهد بود.
پیرامون این‌که چرا مردم افغانستان پس از پیروزی جهادشان به آرامش نرسیدند، بسیار سخن زده شده است؛ بنابرین در این مقال به این حرفِ تکراری پرداخته نخواهد شد. اما به مناسبتِ بیست‌وششم دلو و خروج نیروهای شوروی از کشور، می‌پردازیم به شباهت‌ها و تفاوت‌های آن خروج با خروجِ نیروهای ایالات متحده که اینک در انتظار وقوعش به‌سر می‌بریم.
خروج نیروهای شوروی از افغانستان، در زمان و شرایط بسیار معینی صورت گرفت. ارتش سرخ به‌خاطر ترویج ایدیولوژیِ مارکسیسم لنینیزم به کشوری حمله برد که ساکنانِ آن فرسنگ‌ها از این ایدیولوژی فاصله داشتند و بنیان فکری‌شان با غرب و شرق، زمین تا آسمان تفاوت داشت. به هر حال، آن‌گاه که عصر، عصر ایدیولوژی‌ها بود، مردم افغانستان قربانیِ جنگ ایدیولوژی‌ها شدند که بعد منجر به اشغال این سرزمین گشت. در چنین وضعی، همه‌چیز روشن بود. حکومت کابل میزبان مهمانانی ناخوانده شد که مردم افغانستان با آنان سرِ مخالفت داشتند. ۹ سال آزگار حکومت کمونیستی، با میلۀ تفنگ بر مردم تحمیل شد، ولی سرانجام شوروی‌ها شکست‌شان را پذیرفتند و با سرافکنده‌گی افغانستان را ترک کردند.
اما حضور و خروجِ نظامیان ایالات متحده با حضور و خروجِ ارتش شوروی از افغانستان متفاوت است. زیرا حملۀ نیروهای ایالات متحده به امارت طالبان، دیگر اشغال شمرده نمی‌شد؛ مردم جهان و افغانستان از شرِ تروریسم جهانی به تنگ آمده و خواستار مداخله و کمکِ نیروهای بین‌المللی بودند. حضور ایالات متحده در افغانستان یک حضور هماهنگ با جامعۀ جهانی بود و نه تنها امریکا، که حدود پنجاه کشور جهان در این حضور سهم گرفتند. اما با این‌همه، این دو خروج تفاوت‌های بسیار فاحشی دارند که هر کدام مایۀ افسوس می‌باشد.
از حق نگذریم که شوروی‌ها در حکومتِ زیر ادارۀ خودشان، در ظرف ۹ سال یک ادارۀ بسیار منظم و کارا به وجود آورده بودند. به رغم این‌که حکومت کابل یک حکومت حزبی بود، اما در نظام اداریِ آنان فساد وجود نداشت، میزان کشت و قاچاق تریاک بسیار پایین بود، اختلاس کم‌تر دیده می‌شد و وزیر و وکیل هر کدام یک حکومتِ جداگانه نبودند. اما یازده سال نظام‌سازی ایالات متحده در افغانستان، آمیخته با انواع فساد اداری، قاچاق مواد مخدر، آدم‌ربایی و ناامنی… بوده است. ارتش و پولیسی که در زمان اشغال برای حکومت کمونیستی ساخته شد، به مراتب بهتر و قوی‌تر از ارتش و پولیسی بود که اکنون در اختیار داریم. شوروی‌ها پس از خروج‌شان، یک ارتش منظم و قوی به‌جا گذاشتند. آن‌ها تمام تجهیزاتی را که با خود آورده بودند، هنگام خروج، به حکومت زیر حمایت‌شان واگذار کردند. حال آن‌که حکومت آقای کرزی تا سرحد عذر و زاری، از ایالات متحده می‌خواهد که تأسیساتش را پس از خروج، به آن‌ها بسپارد.
و موضوع سوم، دوام حکومت کمونیستی پس از خروج نیروهای اشغالگر بود که به‌رغم این‌که تمام مردم افغانستان علیه آن بودند، حدود چهار سال ادامه یافت. در حالی که با ادامۀ شرایط موجود، نظام کنونی چهار ماه هم تاب نخواهد آورد. تاهنوز هیچ نشانه‌یی مبنی بر قدرت و استحکامِ نظام کنونی برای استمرار دیده نمی‌شود و همه نگران سرنوشتِ کشور پس از خروج نظامیان خارجی‌اند. خروج نیروهای شوروی در زمانی صورت گرفت که مردم اگر هیچ نداشتند، دست‌کم به مجاهدین امیدوار بودند، اما امروز به جز از سیاهی و کابوسِ برگشت دوبارۀ رژیم طالبان، هیچ چشم‌اندازِ روشنی فرا روی وجود ندارد.