گزارشگر:احمد عمران - ۰۷ جدی ۱۳۹۸
به نظر میرسد امریکاییها و طالبان در یک مقطعِ بسیار حساس به توافق صلح در میان خود نایل میشوند. به گفتۀ گزارشگران، هیأت طالبان به قصد در اختیار گذاشتن مسایلی که در دوحه میان آنها و نمایندهگان امریکا گذشته است به رهبران خود، به پاکستان سفر کردهاند. در حال حاضر برخی تحلیلگران که مسایل را از نزدیک دنبال میکنند، بسیار خوشبین به نظر میرسند که طالبان افزون بر توافق با امریکاییها، برای یک آتشبسِ کوتاهمدت با نیروهای افغانستان نیز توافق خواهند کرد.
زلمی خلیلزاد نماینده ویژۀ امریکا در امور صلح افغانستان هم به واشنگتن سفر کرده تا بحثهای دوحه را با مقام های امریکایی شریک کند. به نظر میرسد کسانی که از جزییات گفتوگوها مثل همیشه بیخبرند، حکومتگرانِ غاصبِ کشور اند؛ کسانی که به زور قدرت را تصاحب کردهاند و حالا توانایی پیشبرد مذاکرات صلح را ندارند، حتا توانایی آن را ندارند که از امریکاییها بخواهند که برخی جزییات را در اختیار آنها نیز بگذارند. به هر حال، اگر چنین توافقی میان امریکاییها و طالبان به امضا برسد، این توافق در یک زمانِ بسیار حساس و خطرناک انجام خواهد شد.
امریکاییها در حالی میخواهند توافقنامۀ صلح با طالبان را امضا کنند، که انتخابات به وسیلۀ تیم حاکم به گروگان گرفته شده و ممکن است که اعلام نتایج نهایی آن، فاز تازهیی از بحران را به روی کشور باز کند. احتمال اینکه انتخابات در افغانستان به سوی بحران پیش برود، نه تنها در این روزها بسیار محتمل است، بل به یقین میتوان گفت که اعلام نتایج انتخاباتِ تقلبآمیز، تمام معادلات سیاسی در کشور را تغییر خواهد داد. متأسفانه این بار جامعۀ جهانی چندان توجهی به مسایل افغانستان در زمان انتخابات و پس از آن ندارد. امریکاییها اولویتِ خود را گفتوگوهای صلح میدانند و حتا گفتهاند که اگر با طالبان به توافقی هم نرسند، در مورد بیرون کردن حداقل چهار هزار نیروی خود به صورتِ فوری درنگ نمیکنند. وزیر دفاع امریکا به صورتِ واضح اعلام کرد که حالا اولویتهای دیگری در برابر نظامیانِ امریکایی قرار دارد که باید به آنها بپردازند و نه جنگی که آنها را هجده سال است درگیرِ خود کرده بدون آنکه توانسته باشند طالبان را از صحنه بیرون برانند. بحث چین و روسیه برای امریکا فعلاً در اولویتهای منطقهیی قرار دارد و این کشور میکوشد که با استقرار نیروی بیشتر در برخی پایگاههای خود در منطقه، منافع خود را تحکیم بخشد.
برای امریکاییها مهم نیست که جنگ افغانستان به کجا خواهد رسید و یا در این کشور گلهای سرسبدی که از غرب برای تحکیم مردمسالاری فرستاده شدهاند، در حال چه بازیِ خطرناکی با همان ارزشهایی هستند که هجده سال پیش پایِ جامعۀ جهانی را به افغانستان کشاند. البته مردم افغانستان نیز خواهان دموکراسی و ارزشهای حقوق بشری بودند و به همین لحاظ در آن برهۀ تاریخی، منافع جامعۀ جهانی با منافع مردم افغانستان گره خورد و دور بینظیری از همکاریهای مشترک را در تاریخ جهان رقم زد. ولی متأسفانه ظرف این هجده سال، جامعۀ جهانی نتوانست واقعیتهای جامعه را ببیند و دچار اشتباهاتِ سنگینی شد. امروز این کشورها تقصیر بخشی از اشتباههایِ خود را میپردازند ولی بخش اساسی و عمدۀ آن را مردم افغانستان باید تحمل کنند.
جامعۀ جهانی و بهویژه امریکا با دخالتهای بیجا و گاه بیمورد در امور داخلی افغانستان، به گروهها و افرادی کمک کردند تا به قدرت برسند که هیچ توانایییی در مدیریت کشور نداشتند. این افراد فقط دارای گواهینامه و اسناد دکتری و ماستری از کشورهای اروپایی بودند و انگلیسی را خوب صحبت میکردند ولی بیشتر از آن، نه جامعهشناسی میدانستند و نه سیاست و نه هم با افغانستانِ امروز که از گرداب جنگهای بزرگ بیرون شده، آشنایی داشتند. گاهی این سندزدهگی، دمار از روزگار کشورها بیرون میکند. ممکن است که یک نفر که جوِ دو خر را جدا کرده نمیتواند، به دلیل سندی که با خود آورده، در موقعیتی کلیدی قرار گیرد ولی فرد دیگری که سندی پایینتر دارد و یا از داخل سند تحصیلی گرفته ولی از صد متخصصِ از اروپا برگشته مدیریت و جامعهشناسی میداند، رانندۀ تاکسی شده باشد. بلای چنین تخصصگراییهایی، حالا حتا اروپاییها را نیز دچار شک و تردید کرده است و به همین دلیل بهترین متخصصانِ کشورهایشان هندی و چینایی اند.
امروز اگر وضعیت افغانستان ملتهب است، نه به دلیل افراد کمسواد و بدون مدرک داکتری است، بل به این دلیل است که همین مدرکدارهای از خارج برگشته، کشور را به چنین حال و روزی انداختهاند. مشکل ما در دو دهۀ اخیر، کرزی و اشرفغنی و همتیمیهایشان بوده است. اینها بودند که پولهای کمک شدۀ جهانی را حیفومیل کردند و اینها بودند که نتوانستند افغانستان را به شاهراه صـلح، آرامش و ترقی هدایت کنند. حالا هم وضع همان است ولی با معضلِ کلانتری که امریکاییها میخواهند طالبان را نیز در میدان سیاستِ افغانستان رها کنند. اینجاست که معلوم نیست آیندۀ کشور چه خواهد شد.
اشرفغنی و فلانی و فلانی همین که ببینند وضع به نفعشان نیست، بکسهای خود را میبندند و دوباره به خانههایشان برمیگردند، چنانچه دهها تنشان تا به حال برگشتهاند. ولی آن وقت مردم افغانستان میمانند و کشوری خالی شده از پول، امکانات و ظرفیتها و گرگهایی که هر لحظه ممکن است همه چیز را بدرند و ویران کننـد.
Comments are closed.