بررسی شکایات انتخاباتی در کمیسیون شکایات چنان به کُندی پیش می‌رود و چنان با موانع مواجه است که توقع تغییرِ آن‌چنانی در نتیجۀ انتخابات بر اثر بررسی‌‌های این کمیسیون، بلاهتِ محض خواهد بود. کمیسیون شکایات انتخاباتی بر اساس قانون، باید ظرف پانزده روز پس از اعلام نتیجۀ نخستین، به شکایات انتخاباتی رسیده‌گی کند و موضعِ خود را در برابر آن اعلام نماید. اما به نظر نمی‌رسد که در کمیسیون شکایات انتخاباتی چنان جوی حاکم باشد که موفق شود آرایِ پاک از ناپاک را تفکیک سازد.
داستان نتیجۀ انتخابات، همان داستانِ قبلی در کمیسیون انتخابات است که این‌جا در کمیسیون شکایات نیز با کمی تغییرات در صحنه و گفت‌وگوها تکرار می‌شود. کمیسیون انتخابات نیز پس از پایان روزِ برگزاری انتخابات با جدیت اعلام کرد که به تمام موارد تقلب و جعل‌کاری رسیده‌گی خواهد کرد و آرایِ بایومتریک‌ناشده را شمارش نمی‌کند. همۀ دسته‌های انتخاباتی از تصمیم کمیسیون استقبال کردند و این امیـدواری در سطح جامعه تقویت شد که این بار کمیسیون انتخابات با مسوولیت می‌خواهد وطیفۀ دشوار اعلام نتایج را انجام دهد. اما پس از چندی مشخص شد که مقام‌های ارشد کمیسیون، پای‌شان به ارگ باز شده و از آن‌جا دستور می‌گیرند که چگونه نتیجۀ انتخابات را اعلام کننـد. در واقعیت امر نتیجۀ ابتدایی‌یی که اعلام شد، نه بر اساس آرای وارد شده در صندوق‌ها، بل بر اساسِ خواست ارگ بود. ارگ از کمیسیون انتخابات خواست که بحث آرای بایومتریک شده و ناشده را از دستور کار خود بیـرون کند و چیزی را اعلام بدارد که منظور نظرِ این نهاد است. حالا همان داستان را کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز تکرار می‌کند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی در آغاز با جدیت اعلام کرد که نتیجۀ ابتـدایی مهم نیست و در اثر شکایاتِ رسیده ممکن است که تغییرات جدی در آن به میان آید. سپس از ۱۶ هزار شکایتِ رسیده به این کمیسیون خبر داد که حداقل ۸ هزار شکایتِ آن در کته‌گوریِ الف قرار دارد که می‌تواند روی نتیجۀ انتخابات اثر بگذارد. اما حالا این کمیسیون می‌گوید که در بیست ولایت، کمیسیون انتخابات اجازۀ بررسی به شکایات را به این کمیسیون نداده است. کمیسیون انتخابات در پاسخ گفته است که نخست باید کمیسیون شکایات این موارد را بررسی کند که آیا این محل‌ها ایجاب بازنگری و شمارشِ دوباره را می‌کند یا خیر، تا به این کمیسیون اجازۀ بررسی بدهد. فعلاً کار کمیسیون شکایات انتخاباتی به دلیل عدم همکاری کمیسیون انتخابات در این ۲۰ ولایت که ولایت‌هایِ اثرگذار هم خوانده می‌شوند، متوقف شده است.
توقف بررسی شکایات انتخاباتی در ۲۰ ولایت، به معنای آن است که هر دو کمیسیون در راستای یک مأموریت عمل می‌کنند؛ یعنی انجام تقلب به نفع تیم «دولت‌ساز». اگرچه نحوۀ کار و برخوردشان کمی از یکدیگر متفاوت است، اما در واقعیت این دو کمیسیون دو رویِ یک سکه اند. از همان ابتدایِ کار مشخص بود که کمیسیون‌های انتخاباتی، توانایی و ارادۀ لازم برای برگزاری انتخاباتِ سالم و شفاف را ندارند. آن‌ها نشان دادند که عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی دستِ ارگ اند که فقط به اوامرِ آن وفادار خواهند بود. این را اعلام نتیجۀ نخسـتین نشان داد؛ حالا انتظار کشیدن برای تصحیح آنچه که در کمیسیون انتخابات صورت گرفته، انتظاری عبث و بیهوده است.
باید راه‌های دیگر را برای بحران انتخابات جست‌وجو کرد. در این‌که اعلام نتیجۀ نهایی چیزی خواهد بود که کشور را وارد بحـران می‌کند، دیگر هیچ شکی باقی نمانده است. دست به دست کردن‌ها و فرصت‌سوزی‌هایی که انجام می‌گیرند، فقط برای انحرافِ اذهان عمومی اند. در واقعیت امر این ارگ است که اوضاع را رصد می‌کند و به کمیسیون‌های انتخاباتی اطلاع می‌دهد که چه کنند و چه نکنند.
کُندکاری‌های کمیسیون شکایات در نتیجۀ بررسی شکایات انتخاباتی انجام نمی‌شود، بل برای آن صورت می‌گیرد که ارگ چنین گفته و باید همه چیز طبیعی و قانونی نشان داده شود. در غیر این صورت، کمیسیون شکایات در همان روز نخست نیز حاضر بود که نتیجۀ نهایی را مطابق به خواستِ ارگ اعلام کند. با توجه به این واقعیت‌ها، تنها راه برگشتاندن انتخابات به مسیر درستِ آن، ابطال کل آرای موجود است؛ زیرا در موجودیت هزاران رایِ تقلبی و جعلی، به هیچ آرایی نباید اطمینان کرد. اعلام نتیجۀ نهایی به جای این‌که افغانستان را از بحـران بیرون کند، بیشتر در بحران فرو می‌برد و این برای مقطعِ کنونی می‌تواند بسیار زیان‌بار باشد و آسیب‎‌های بیشتری را برای سلامت جامعۀ شکنندۀ افغانستان رقم زند.
حکومت فعلی بیشتر از یک سال را به صورتِ غیرقانونی به کارش ادامه داده، اگر برای مدت کوتاهِ دیگری تا رسیدن به یک التراناتیف درست و قانونمند، همچنان در قدرت باقی بماند، بهتر از آن خواهد بود که نتیجۀ تقلب‌آمیز انتخابات که می‌تواند تیم متقلب را مشروعیت انتخاباتی ببخشد، اعلام شود. در شرایط فعلی تمام جناح‌های سیاسی و مسوول باید در کنار یکدیگر روی طرحی کار کنند که بتواند کشور را از بحران‌های بعدی نجات بخشد. به نظر می‌رسد که بهترین و کم‌هزینه‌‌ترین راه، ابطـال آرا و رفتن به سوی یک حکومتِ با قاعدۀ وسیع است که در آیندۀ نزدیک بتواند انتخابات سراسری و بدون چالش را در کشـور برگزار کند. تا آن زمان، بحث گفت‎وگوهای صلحِ امریکا با طالبان نیز شاید به نتیجۀ نهایی برسد و زمینه برای انتخاباتِ شفاف و همه‎شمول بیشتر از حالا مساعد شود.