گزارشگر:هارون مجیدی - ۰۶ دلو ۱۳۹۸
با به میان آمدن انترنت و رسانههایی که از دل آن متولد شدند، پایان کار رسانههای چاپی به یکی از دلمغشولیهای فعالان این حوزه مبدل شد. سالهای درازیست که پیرامون انقراض رسانههای چاپی صحبت میشود، اما این رسانهها همچنان به عمر خود ادامه داده و در بسا موارد، خوراکهای خوشمزهیی برای رسانههای دیگر از جمله تلویزیون، وبسایتها و شبکههای اجتماعی تولید کرده است. انسانهای زیادی هستند که هر روز اطلاعات تازه و یا پهلوهای ناگفتهشدۀ رویدادها را در لابهلای روزنامهها جستوجو میکنند.
مطرح شدن رسانههای اجتماعی حتا کارکرد رسانههای دیگر نظیر رادیو و تلویزیون را نیز با اما و اگرهای فراوانی روبهرو کرده، اما تاریخ نشان داده که هیچ رسانۀ جدید، جای رسانۀ پیشین را نگرفته، بلکه در دستهبندی مخاطبان رسانهها کمک کرده و امروزه گواه مخاطبان خاصی برای هر تیپ از رسانهها هستیم؛ علاوه بر اینکه کسانی هم هستند که از همه رسانهها استفاده میبرند و تغذیۀ اطلاعاتی میکنند.
این پیش بیان را آوردم تا بگویم کتابِ «روزنامهنگاری در رسانههای اجتماعی» که توسط محمود سلطانآبادی نوشته شده، آمده است تا بگویید که آیا رسانههای اجتماعی عمرِ روزنامهنگاری را پایان یافته اعلام میکند و یا روزنامهنگاری سبب تقویت و با کیفیت شدن این رسانهها میگردد؟
در لابهلای این کتاب از مطرح شدن این باور نیز سخن رفته که سال ۲۰۴۰، پایان عمر رسانههای چاپی خواهد بود، اما مطالب فصلهای مختلف این کتاب ما را به این نتیجه میرساند که این باور چندان راه صواب نرفته و رسانههای چاپی و فعالان این رسانهها با بهرهگیری از امکانات و ظرفیتهای موجود در رسانههای دیگر بهشمول شبکههای اجتماعی، به پویایی خود ادامه میدهند.
کتابِ روزنامهنگاری در رسانههای اجتماعی در ۲۰۸ برگ و ۷ بخش ارایه شده که بخشهای هفتگانۀ آن شامل مباحثی چون مفهوم رسانههای اجتماعی، شبکههای اجتماعی و روزنامهنگاری، وبلاگها و روزنامهنگاری، میکروبلاگها و روزنامهنگاری، پادکستها و روزنامهنگاری، ویکیها و روزنامهنگاری و اجتماعات محتوامحور و روزنامهنگاری میباشد.
دکتر احمد توکلی یکی از استادان ژورنالیسم در حوزۀ زبان فارسی که کتابهای زیادی در این حوزه نیز تألیف کرده، در پیشگفتاری بر این کتاب نوشته است: رسانهها و شبکههای اجتماعی بخواهیم یا نخواهیم جهان ما را تغییر داده است؛ به سرعت برق و باد. به نظر میرسد انسان در آغازین سالهای قرن بیستویکم، ناخواسته وارد دهلیزی با شیب تند و مناظر بدیع و در عین حال گُنگ و نامفهوم شده است که به مرور جهان ما را شکل خواهد داد. شیبِ این تغییرات به حدی است که پس از مدتی اگر شنیدید کسی میگوید: «من در شبکه هستم، پس هستم!» تعجب نکنید.
به باور استاد توکلی: ما بنا به برداشت خودمان میتوانیم در بارۀ آن و خوب و بد بودنش قضاوت کنیم، اما قادر به متوقف کردن آن نیستیم. اگر تحولات بشری تا پایان قرن بیستم در طول حرکت انسان بوده است، این تحولات با آمدن وب ۱ و ۲ به صورت عرضی در ساخت و سازِ انسانهای جدید است. به باور او: شما اکنون قادرید در جهان واقعی با «کلید» از در عبور کنید، در حالی که با یک «کلیک» از وسط صخرهها به جهان مجازی وارد میشوید؛ جهانی که انسانهایش متفاوت و متنوع، چشماندازش فریبنده و زمان در آن متوقف است!
چنانی که از نام کتاب نیز پیدا است، دغدغۀ آقای سلطانآبادی آیندۀ روزنامهنگاری در رسانههای اجتماعی است و در بخشهای متنوع این کتاب که به یکی یا چند رسانۀ اجتماعی اختصاص یافته، در آغاز به ظرفیتهای موجود در روزنامهنگاری اشاره میکند که در خدمت رسانههای اجتماعی میباشد و در ادامه بیان میکند که روزنامهنگاران چه بهرهگیریهای از رسانههای اجتماعی برداشته میتوانند؛ اما حجم زیادی از کتاب اختصاص یافته به بیان تاریخچۀ مطرح شدن این رسانهها و وضعیتی که تا سال تألیف کتاب -۱۳۹۳- داشتهاند را در بر میگیرد.
مولف این کتاب در بخشی از مقدمۀ خود یادآور شده است: رسانههای اجتماعی در حال تغییر روزنامهنگاری هستند. تکنالوژیهای مربوط به رسانههای اجتماعی، طیف وسیعی از شهروندان را قادر ساخته که در جمعآوری، پالایش و توزیع اخبار مشارکت داشته باشند. با پیدایش رسانههای اجتماعی، اخبار دیگر به طور انحصاری در اختیار روزنامهنگاران و رسانههای جریان اصلی قرار ندارد، بلکه از زیستبومی بر میخیزد که در آن، روزنامهنگاران منابع و شهروندان به رد و بدل کردن اطلاعات میپردازند. در این زیستبوم جدیدِ رسانهیی، افراد غیرروزنامهنگار یا همان شهروندانِ روزنامهنگار به عنوان منابعی جدید برای سازمانهای خبری جریان اصلی عمل میکنند. حال این کار ممکن است یا با تهیۀ اخبار و اطلاعاتِ مستقیم و داوطلبانه انجام شود و یا هم با ارسال نظر، عکس و تصاویر ویدیویی که از میان آنها میتوان دست به انتخاب و بازنشر زد. البته روزنامهنگاران در ابتدا این منابع جدید را تهدیدی برای حرفۀ خود میدانستند، اما به تدریج در حال بهرهمندی از مزایای آن هستند.
چاپ نخست «روزنامهنگاری در رسانههای اجتماعی» را انتشارات ثانیه در ۱۱۰۰ نسخه منتشر کرده که کار ویرایش آن را امید جهانشاهی انجام داده و حسین توکلی بر آن طرح جلد ریخته است.
Comments are closed.