نصرت‌الله ظریف

بامیان یکی از ولایات مرکزی و در عین زمان یکی از محروم‌ترین ولایات افغانستان است. چالش‌ها و مشکلات فراوان از هر لحاظ، بالای زنده‌گی مردم بامیان سایه افگنده است. فقر اقتصادی، محرومیت جغرافیایی، انکشاف نامتوازن، اعمال تبعیض در سطوح مختلف زنده‌گی، نداشتن مسیرها و بندرهای تجارتی و… هرکدام به‌عنوان ساطوری ظلمت و محرومیت مردم بامیان را رنج می‌دهد.

بامیان، با داشتن قدامت کهن،  مأوای مردمان مختلف و متفاوت بوده و در هر روزگار منشأ و منبع دگرگونی‌های بزرگ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده و بعضی از احزاب مهم و مطرح نقطۀ شروع‌اش بامیان بوده است. اوضاع جوی بامیان در فصل‌های مختلف متفاوت هست. بامیان در روزهای تابستان، فضا و مکان معتدل و دیدنی است و گردشگران وافری هم از داخل و خارج دارد.

بخش سترگی از جاذبه‌های سرزمین بودا را، میراث‌های فرهنگی و اماکن عتیقه احتواء نموده است، که به زیبایی‌های بامیان افزوده و پس‌زمینۀ قشنگ‌تری را به نمایش می‌گذارد؛ اما در چند سال اخیر، با این‌که سازمان حفاظت از میراث‌های فرهنگی (یونسکو) در بامیان حضورداشته و فعالیت‌های بسیاری را در راستایی حفاظت از میراث‌های فرهنگی بامیان انجام داده است، شماری از مردمی که از کرانه‌های بامیان و ولایات دیگر به بامیان نقل‌مکان نموده و با تبانی و مساعدت مردم مرکز بامیان که بیش‌تر جنبۀ سرمایه‌ای داشته، به ساخت‌وساز خانه‌ها در اطراف و نزدیکی‌های شهرهای باستانی و میراث‌های فرهنگی پرداخته‌اند، که به گفتۀ ریاست اطلاعات و فرهنگ بامیان: ساخت‌وساز خانه‌های مسکونی در اکناف و نزدیکی‌های مراکز تاریخی و میراث‌های فرهنگی، خطر جدی برای نابودی شعایر باشکوه تاریخی بامیان می‌باشد. بنابراین، اگر جلوی روند خریدوفروش محلات نزدیک به اماکن فرهنگی و تاریخی متوقف نشود، شکوه و عظمت بامیان را متزلزل ساخته و آیندۀ افتضاح‌آوری را خواهیم داشت.

در حال حاضر، بر پایۀ گزارش‌هایی که در دسترس قرار دارد، تا هنوز خانواده‌های کثیری از جمعیت بامیان در مغاره‌های نم‌ناک و نامناسب زنده‌گی می‌کند.

زنده‌گی در مغاره‌های بامیان می‌تواند علل و توجیهات مختلف داشته باشد که بیش‌تر عوامل آن را فقر و ناداری مردم عنوان نموده است؛ اما واقعیت امر چیز دیگری است. ممکن تعداد اندکی از خانواده‌ها در بامیان، به‌علت فقر و بیچاره‌گی در مغاره‌ها زنده‌گی نمایند؛ اما طیف کلانی از مغاره‌نشینان به‌خاطر فقر و ناداری، مغاره‌نشینی را اختیار نکرده، بل‌که آن را به‌منظور کسب درآمد و جلب کمک‌های داخلی و خارجی اختیار نموده است. ما خانواده‌های را می‌شناسیم که بهترین خانه‌های مسکونی را در داخل شهر بامیان و حتا در کابل هم دارد، ولی بازهم برای به‌دست آوردن کمک‌های حمایه‌وی تحت نام مغاره‌نشینان، رهسپار مغاره‌های نم‌ناک اطراف بودا می‌شوند.

گزارشی را که رادیو بامیان به اشتراک گذاشته‌بود، بیان می‌داشت که هر خانوادۀ مغاره‌نشین، ماهانه مبلغ (۲۰۰۰) افغانی بابت کرایۀ مغاره به صاحبانش پرداخت می‌کند.

این در حالی است که، منازل مسکونی بسیاری در اطراف شهر بامیان با کرایه‌های مناسب و پاین‌تر از کرایۀ مغاره‌ها وجود دارد. بامیان خانواده‌های داریم که فقط در بدل نگه‌داری از حویلی‌شان به‌صورت رایگان در حویلی‌های کسانی دیگری زنده‌گی می‌کنند و کسانی که در بامیان خانه به کرایه می‌گیرند، به‌صورت معمول، ماهانه حدود ۱۰۰۰ الی ۱۵۰۰ افغانی کرایه پرداخت می‌کنند.

حالا، خانواده‌های که در یک ماه مبلغ ۲۰۰۰ افغانی کرایۀ مغاره پرداخت می‌کند، چطور نمی‌تواند که با پرداخت پول کمتری از آن در خانه‌ها و مکان‌های مناسب زنده‌گی نماید؟ پاسخی که به این پرسش می‌توان داد این است که مغاره نشینان بامیان فقیر نیستند؛ بل‌که سرمایه‌داران عادت‌پذیری اند که با پرداخت ۲۰۰۰ افغانی، مغاره‌ها را به منبع درآمد خویش تبدیل نموده و با اداهای فقیرانه، به دنبال انواع کمک‌ها می‌باشند.

در کنار پیشرفت‌های اندک و محدودی که از برکت جامعۀ جهانی در افغانستان رونما گردید، امید می‌رفت که مغاره‌نشینی و زنده‌گی بدوی رنگ ببازد و محو شود و مردم ما از نعمات و مزایای شهری بهره‌مند شود و دیگر مغاره‌نشینی نداشته باشیم؛ زیرا مغاره نشینی افزون بر نداشتن وضعیت مناسب بهداشتی، سبب و عامل برای از بین بردن میراث‌های تاریخی و فرهنگی بامیان هم می‌شود.

تابه‌ی با چشم اندوختن به کمک‌های کشورها دیگر مغاره‌نشینی می‌کنید! بدانید که کمک‌های مردم همیشه‌ی نیست و بگذارید که همان شمار اندکی که سزاوار می‌باشند کمک دریافت کنند.