پروندۀ یما سیاوش به دادگاه بین المللی کیفری فرستاده شده است تا موردی بررسی قرار گیرد.

بکتاش سیاووش، برادر یماسیاووش، با فرستان اعلامیۀ سپرده شدن رسمی پرونده شهید یما سیاووش، توسط وکیل آنان به دادگاه بین‌المللی کیفری، به روزنامه ماندگار میگوید که آنان تلاش های شان را برای دست یافتن به عدالت ادامه می‌دهند؛ زیرا از رسیده‌گی نشدن به این پرونده در افغانستان ناامید شده اند.

در خبرنامۀ تسلیم دهی رسمی پروندۀ یما سیاوش، به دادگاه بین‌المللی کیفری، آمده است: خانواده ی یما سیاوش، ژورنالیست و مجری تلویزیونی افغان پرونده ای را به تاریخ ۱۲ جولای ۲۰۲۱ از طریق Bedford Row 33 chamber, London به دادگاه بین المللی کیفری تسلیم داده و در آن از دفتر دادستانی دادگاه کیفری بین المللی و همچنان گزارشگران ویژه ی سازمان ملل متحد تقاضای بررسی قتل هدفمند یما سیاوش، به عنوان جزئی از یک الگوی مستند از قتل روزنامه نگاران در افغانستان را نموده اند. قتل هایی که مانع کار روزنامه نگاران و سلب حقوق اساسی آنان گردیده است.

شکایات به دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل

به پیشگاه دادگاه کیفری بین المللی بر اساس ماده ۱۵ (معاهده روم) مکاتبه یی در دفتر دادستان دادگاه کیفری بین المللی ثبت گردید که اظهار به کشته شدن یما سیاووش به عنوان بخشی از حملات گسترده و سیستماتیک علیه کارمندان  رسانه‌ای و مطبوعات در افغانستان می نماید که در جریان درگیری های مداوم در افغانستان اتفاق افتاده و در دوران اداره رییس جمهور اشرف غنی به شدت افزایش یافته است. این مکاتبه بیان میدارد که حمله هدفمند و قتل یما سیاووش مصداقی از جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی قتل، جنایات علیه بشریت، آزار و شکنجه و سایر اقدامات غیر انسانی، و جنایت جنگی حمله عمدی به غیر نظامیان محسوب میشود. در ارائه اطلاعات به دادستان دادگاه کیفری بین المللی، خانواده درخواست کرده اند که دادستان این حمله را به عنوان بخشی از تحقیقات در حال بررسی اوضاع افغانستان برای پیگرد قانونی درین دادگاه در نظر بگیرند.

خانواده یما سیاووش همچنان شکایتی را به گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ارتقا و حمایت از آزادی بیان و عقیده و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور اجراآت (اعدام های) فراقضایی، غیرقانونی و خودسرانه (مستبدانه) تسلیم کردند که در آن از گزارشگران ویژه خواسته شده است تا گام هایی در راستای جمع آوری معلومات و رسیدگی به نقض حقوق بشر مرتبط به قتل یما سیاووش و نمونه سیستماتیک تهدید، هدف قرار گرفتن و قتل خبرنگاران در افغانستان بردارند. از گزارشگران ویژه خواسته شده است این را در نظر داشته باشند که حق زندگی و آزادی بیان یما سیاووش، و حقوق خانواده وی در برابر دخالت خودسرانه و حق رسیدن شان به حقیقت، در نتیجه اعمال کسانی که مخالف کار وی بودند شدیداً نقض شده است. علاوتاً از آنان خواسته شده است تا با کمک در تحقیق و رسیدن به حقیقت و تأمین عدالت و پاسخگویی برای تخلفات انجام شده اقدام نمایند.

پیش زمینه و متن

یما سیاووش به دلیل کار خبرنگاری در زمینه مسائل سیاسی و حکومتداری در افغانستان و به ویژه پرداختن به موضوعات بحث برانگیز و طرح سوالات سخت و چالش برانگیز در مواجهه با سیاست ها و مقامات دولت  اشرف غنی شهره بود. وی در انجام کار خود به عنوان ژورنالیست و مجری تلویزیونی از حق آزادی بیان خود به گونه ی استفاده می کرد که سعی در دریافت حقیقت و افشای آن به مردم داشت، بحث ها و گفتگو های چالشی که در سطح ملی دارای اهمیت  بود.

این کار منجر به تهدیدها و فشارهای مداوم علیه او توسط مقامات، از جمله مقامات ارشد و برجسته دولتی شد که خواستار متوقف نمودن کار وی به عنوان ژورنالیست و مجری تلویزیون شدند. به دنبال تهدید ها و فشار هایی که وی دریافت کرده بود، و همچنین به دنبال توصیه هایی که از جانب یک NGO مبنی بر اینکه در نتیجه کارش امنیت او در خطر است، باعث شد که به منظور محافظت از ایمنی او و با این امید که تهدیدات با گذشت زمان فروکش کنند افغانستان را ترک کرد. و پس از بازگشتش به افغانستان به تاریخ ۷ نوامبر ۲۰۲۰ در نتیجه انفجار ۲ کیلوگرام مواد انفجاری گرید نظامی( RDX ) تعبیه شده در موتر دولتی که برای انتقال وی از خانه به دفتر در نظر گرفته شده بود کشته شد. انفجاری که اندکی بعد از سوار شدن وی به موتر به گونه ریموت کنترل از راه دور صورت گرفت.

حق آزادی بیان که افغانستان حراست و حمایت از آن را پذیرفته، مقرر میدارد که کار یما به عنوان ژورنالیست، همراه با سایر کارمندان رسانه ی در برابر مداخله محافظت شود. با این حال، تهدیدها و فشاری که وی متحمل شده بود توانایی وی در استفاده آزاد از این حق را مختل میکرد، و زندگی وی بخاطر کار و استفاده از حق آزادی بیانش به عنوان یک ژورنالیست مورد هدف قرار گرفت. تهدیدهایی که وی دریافت کرد و حمله ای که جان او را گرفت در نتیجه استفاده وی از این حق اساسی انجام شد، و مهمتر اینکه پیامد مورد نظر این تهدید و حمله سرکوب این حق بود.

تصمیم خانواده برای ارسال پرونده به دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل برای جستجوی پاسخ و حقیقت درمورد واقعه کشته شدن یما و عدالت برای قتل وی، به دنبال تلاشهای مکرر برای جستجوی عدالت به صورت محلی در افغانستان، و درخواست شفافیت در تحقیق و شواهد درباره عاملان قتل یما از دولت صورت گرفته است. علیرغم درخواست خانواده، رسانه های محلی و سازمان های حقوق بشری برای دریافت اطلاعات در زمینه تحقیقات شفاف، ناتوانی معنادار دولت به رسیدگی به این موضوع  یا اطمینان از تحقیق دقیق و شفاف آن، این درک را ایجاد کرده است که برای قتل یما در افغانستان نمی توان پاسخگویی و عدالت معنی دار و واقعی را بدست آورد. بنابراین خانواده به دنبال دست یابی به تحقیقات دقیق، شفاف و واقعی در مورد این جنایت و نقض حقوق بشر در دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل هستند.

هایدی دیکستال که به عنوان مشاور بین المللی برای خانواده سیاووش عمل می کند، می گوید :” شواهد حمله در ۷ نوامبر ۲۰۲۰ که جان یما سیاووش را گرفت، روشن میسازد که جنایات جدی و نقض حقوق بشر با هدف قرار گرفتن و کشته شدن وی به عنوان بخشی از الگوی حملات به روزنامه نگاران و آزادی بیان در افغانستان انجام شده است. مهم است که یک تحقیق دقیق انجام شود و از همه راه های قانونی موجود برای برقراری عدالت در مورد یما سیاووش و آسیب های خانواده وی اطمینان حاصل شود، و همچنین اطمینان حاصل شود که ژورنالیستان در افغانستان مانند یما به دلیل استفاده از حقوق خود مورد هدف قرار نگرفته و ساکت نخواهند شد، و مسئولین در این زمینه پاسخگو هستند.”

محمد داود سیاووش، پدر یما سیاووش، می گوید :”امیدوارم مراجع عدلی و قضایی ، دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل، به عنوان معتبرترین و آخرین مراجع بیطرف بین المللی، عدالت را به خانواده مظلوم ما تأمین نمایند و قاتل، عامل قتل و حامی عامل قتل فرزند شهیدم را به میز عدالت بکشانند.”

بکتاش سیاووش، برادر یما سیاووش، در همین پیوند می گوید:”در سایه ظلم و نقض حقوق بشر در افغانستان، دروازه های عدالت به روی خانواده ما مسدود شده است. امیدوارم باز شدن پرونده شهید یما سیاووش در دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل به ما امکان دسترسی به عدالت در برابر چنین جنایتی را بدهد، و بدون درنظرداشت اینکه عاملین آن کی ها هستند، حاکمان دولتی و یا هم دارنده گان گذرنامه های کشور های قدرتمند به آن رسیده گی صورت گیرد.

تحقیق در مورد قتل هدفمند یما سیاووش به مردم افغانستان و جهان ثابت خواهد کرد که دادگاه کیفری بین المللی و سازمان ملل با تلاش برای پایان دادن به مصونیت از مجازات نقض شدید و گسترده حقوق بشر و حمایت از حق اساسی آزادی بیان برای همه کسانی که علیه فساد و برای شفافیت و حقیقت مبارزه می کنند در سمت راست تاریخ قرار دارند.”