فصل سوم

توصیه‌ها برای سنجش دقیق

با توجه به این‌که در حال حاضر اکثر افکار سنجی‌ها از روش مقایسوی استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود به منظور پرهیز از مشکلاتی که در مراحل مفهوم سازی، سازماندهی، نمونه‌گیری، تنظیم پرسش‌نامه، گردآوری داده‌ها، تحلیل و ارایه گزارش بروز می‌نماید، مسایل زیر علاوه بر آن‌چه گفته شد در نظر گرفته شود:

• برخوردار بودن نظرسنجی از اهداف خاص،
• در نظر گرفتن راه‌های دیگری غیر از تحقیقات پیمایشی در گردآوری اطلاعات،
• برگزیدن نمونه‌هایی که به خوبی نمایان‌گر جامعه آماری مورد مطالعه باشند،
• به کارگیری طرح‌هایی که بین هزینه‌ها و خطاها تعادل برقرار می‌سازند،
• دقت فراوان در مطابقت دادن جمله بندی سوالات با مفاهیم مورد ارزیابی و جمع‌آماری مورد مطالعه،
• پیش‌ آزمون پرسش‌نامه‌ها و شیوه‌های اجرا به منظور شناسایی مشکلات پیش از نظرسنجی،
• آموزش دقیق راه‌کارهای مصاحبه و موضوع نظرسنجی به پرسش‌گران،
• اعمال کنترول‌های کیفی در هر مرحله از نظرسنجی،
• به حداکثر رسانیدن میزان پاسخ‌گویی با هم‌کاری از طریق برخورد اخلاقی با آزمایش شونده‌گان،
• به کارگیری راه‌کارهای آماری، تحلیلی و گزارش مناسب با داده‌های گردآوری شده،
• سپردن تعهد مبنی بر راز داری به پاسخ دهنده‎گان و التزام به آن.

طراحی یک ورقه یا فورمه نظرسنجی مناسب و با کیفیت مستلزم دقت و زمان زیاد است. اگر پیش از ساخت فورمه نظرسنجی به کلیه‌ مواردی که قرار است در متن پرس‌شنامه آورده شود، به‌خوبی فکر شود، در آن صورت فورمه پرسش‌نامه‌ای که تولید می‌شود مطابق با هدف پرسش‌گر بوده و پاسخ‌های به‌دست آمده از نظرخواهی نیز قابل اعتمادتر خواهند بود. یک نظر سنجی مناسب می‌تواند اطلاعات با ارزشی را در اختیار پرسش‌گران یا مدیران برنامه قرار دهد. قبل از ساخت فورمه یا پرسش‌نامه نظرخواهی، اهداف نظرسنجی باید تعیین شود. چرا  فورمه نظرسنجی برای همه منتشر می‌شود؟ چه حقیقتی باید به اثبات برسد یا چه سوالاتی باید پاسخ داده شود؟ دانستن این موارد نوع سوالات نظر سنجی و روش‌های نظرسنجی را تغییر خواهد داد. پرسش‌نامه‌هایی که به قصد سنجش افکار عامه تنظیم می‌شوند باید اول معلومات ابتدایی را در خود بگنجانید و به مصاحبه شونده دقیقا تفهیم شود که منظور از این پرسش‌ها چیست. نخست مصاحبه کننده خود را معرفی کند و بگوید یا بنویسید که من کی هستم؟ چرا می‌خواهم این کار را انجام دهم؟ چه تاثیر و نتیجه‌ای از این کار قرار است گرفته شود؟ بعد از آن مشخصات فردی باید پرسیده شود و این بخش پرسش‌ها را از اصل سوالات جدا کرده و داخل یک چوکات قرار باید داد و در آن سن، جنس، شغل، تحصیلات و سایر مشخصات درج شود. علاوه بر آن پرسش‌نامه ها باید در برگیرنده موارد زیر باشد:

• تعیین موضوع،
• بیان موضوع و تعیین هدف،
• مطالعه مقدماتی، بررسی منابع از طریق کتاب‌خانه، مقاله، مصاحبه، مشاهده، بررسی مطالعات پیشین،
• فرضیه سازی،
• تنظیم پرسش‌نامه،
• تعیین جامعه آماری و نمونه‌گیری،
• جمع آوری اطلاعات،
• تحلیل اطلاعات،
• تهیه گزارش نهایی،

با توجه به این‌که مباحث مربوط به این بخش جز موضوعات روش تحقیق است، اما روش تنظیم پرسش‌نامه مختصر بیان و توصیه می‌گردد که برای طراحی دقیق فورمه نظر سنجی باید به اصول و معیارهای جهانی عمل شود.

ادامه دارد …