احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
گزارشگر:یحیا فکری/ 12 قوس 1392 - ۱۱ قوس ۱۳۹۲
پس از آنکه جناب حامد کرزی رییسجمهور افغانستان، فیصلۀ لویهجرگۀ مشورتی را مبنی بر امضای قرارداد امنیتی دفاعی نپذیرفت، خانم رایس مشاور امنیت ملی امریکا به کابل سفر کرد و از آقای کرزی خواست تا این قرارداد را تا پایان سال جاری میلادی امضا کند؛ در غیر آن، امریکا ناچار است تمام نیروهایش را از افغانستان خارج سازد. اما حامد کرزی به پیشنهاد خانم رایس، پاسخ منفی داد و برای امضای موافقتنامۀ امنیتی دفاعی، سه شرط جدید را پیش کرد: ۱ـ آزادی زندانیان طالب از زندان گوانتانامو؛ ۲ـ توقف عملیات امریکاییها در قریهجات و خانههای مردم؛ و ۳ـ تحققِ صلح با طالبان ظرف مدت یک ماه.
شروط جدید آقای کرزی بیشتر از پیش، امضای موافقتنامۀ امنیتی و دفاعی را با بنبست مواجه ساخت. پافشاری جناب رییسجمهور بر شروط یاد شده، نگرانیهای زیادی را هم در داخل افغانستان و هم بیرون از کشور خلق کرد. به جز گروه طالبان و متحدین آن، تقریباً اکثریت مطلقِ جامعۀ افغانستان به شمول تمام اقوام ساکن در کشور، جامعۀ مدنی، احزاب سیاسی، اعضای پارلمان و سنای کشور، این شروط آقای کرزی را مخالف با منافع ملی افغانستان خواندند و از ایشان تقاضا کردند که هرچه زودتر این موافقتنامه را امضا کنند.
فرمانده کل نیـروهای خارجی ناتو در افغانستان نیز جنرال جوزف دانفورد، به روزنامۀ والاستریت ژورنال گفت که تأخیر رییسجمهور کرزی در امضای موافقتنامۀ امنیتی و دفاعی با ایالات متحدۀ امریکا، امید به آیندۀ افغانستان را خدشهدار ساخته و حمایت بینالمللی از این کشور را با تردید و آزمون مواجه ساخته است. جنرال جوزف هشدار داد که ناکامی آقای کرزی در امضای موافقتنامۀ همکاریهای امنیتی و دفاعی امریکا، اقتصاد افغانستان را ضعیف و همسایهگانش را در فرو ریختن ساختار امنیتی افغانستان جسور میسازد. همچنین، بسیاری از تحلیلگران خارجی و داخلی به این عقیده استند که اگر موافقتنامۀ امنیتی و دفاعی امضا نشود و امریکا گزینۀ صفر را عملی کند، در آن صورت ولایات جنوب و جنوب شرق افغانستان بهدست طالبان سقوط خواهد کرد که با سقوط آن ولایات، افغانستان در معرض تجزیه و فروپاشی قرار خواهد گرفت.
پس از اینهمه جار و جنجال در مورد امضای موافقتنامۀ امنیتی و دفاعی که تقریباً مدت دو سال را در بر گرفت، پرسش مهمی که مطرح میشود این است: چرا جناب کرزی خود را در برابر خواست ملت و خواست جامعۀ جهانی قرار داده و حاضر نیست این سند را امضا کند؟
در این مورد، نظریات مختلفی از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی شنیده میشود. برخی به این عقیده استند که جناب رییسجمهور با وجود کمکهای بینالمللی و حمایت مردم افغانستان از دولت او، در انجام وظایف و مسوولیتهایش بهخصوص در تأمین امنیت و تحکیم ثبات در افغانستان، ناکام مانده و حالا اینگونه میخواهد در پایان دورۀ مأموریتش، تمامی ناکامیهای خود را به دوش امریکا بیندازد و با مقصر خواندن این کشور، خود را نزد ملت افغانستان برائت دهد. تعداد دیگری نیز به این باور استند که آقای کرزی در صدد امتیاز گرفتن از امریکا برای خودش و یا هم برای نامزد انتخابات ریاستجمهوری مورد نظرش است.
اینکه این نظریات تا چه حد درست و یا غلط استند، تحولات بعدی آن را واضع خواهد ساخت؛ اما برای اینکه نیت اصلی رییسجمهور در انکار از امضای موافقتنامۀ امنیتی و دفاعی درست فهمیده شود، بهتر آن است شروطی را که او برای امضای این سند به امریکا پیشنهاد کرده، مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهیم.
۱ـ جناب رییسجمهور از امریکا میخواهد که محبوسین طالب از زندان گوانتانامو رها شوند. اما او تصریح نمیکند که رهایی محبوسین چه دستاوردی در مبارزه علیه تروریسم به بار خواهد آورد. آیا رهایی محبوسین میتواند تشویقی برای پیوستن طالبان به پروسۀ صلح باشد؟
پیش از این نیز، صدها تن از زندانیان طالب به دستور آقای کرزی از زندانهای افغانستان رها شدند، اما این کار نه تنها هیچ تأثیر مثبتی در پروسۀ صلح نداشت و طالبان را متقاعد به مذاکره نکرد، بلکه برعکس اکثر زندانیان رهاشده، دوباره به صفوف جنگ برگشتند که در نتیجه، عملیاتهای هراسافگنانه شدت بیشتر یافت. نظر به این تجربه، آیا بازهم طالبانی که شاید از زندان گوانتانامو رها شوند، دوباره به صفوف جنگ و ویرانگری باز نخواهند گشت و به عملیاتهای هراسافگنانۀ خود ادامه نخواهند داد؟
۲ـ حامد کرزی از امریکا میخواهد که حمله بالای خانهها و قریهجات افغانها را متوقف سازد. اما چنان به نظر میرسد که این شرط آقای کرزی در حقیقت مصونیت بخشیدن به طالبان است؛ زیرا وقتی طالبان اطمینان پیدا کنند که از هیچ طرف بالای آنها حمله صورت نمیگیرد، در آن صورت به تحرکات و عملیاتهای هراسافگنانۀ خود بدون ترس و خوف شدت میبخشند.
اگر حملات نظامی امریکاییها به مناطق مسکونی و قریهجات صرفاً به بهانۀ حضور طالبان ولی به قصد کشتن مردم بیگناه باشد، در آنصورت امریکا جنایت بزرگی را مرتکب میشود که هیچ افغانستانییی نمیتواند آن را تحمل کند. ولی اگر طالبان خانهها و قریهجاتِ مردم را سپری انسانی برای خود ساخته باشند و از این سپر برای تحرکات و عملیاتهای دهشتافگنانه استفاده کنند، بدیهیست که باید نیروهای امریکایی و یا هم سکتورهای امنیتی افغانستان نسبت به دستگیری و یا کشتنِ آنها بهنحوی که هیچ آسیبی به مردم نرسد، اقدام کنند. پیش از این نیز آقای رییسجمهور دستور توقف عملیاتهای شبانه را که از طرف نیروهای امریکایی بالای طالبان اجرا میشد، داده بود. در حالی که قرار گزارشهایی که از منابع موثق بهدست میآمد، عملیاتهای شبانۀ نیروهای امریکایی بالای طالبان، در تضعیفِ این گروهِ دهشتافگن نقش چشمگیری داشت و طالبان بسیاری از افراد خود را بر اثر این نوع عملیاتها از دست میداد.
۳ـ رییسجمهور کرزی از امریکا میخواهد که ظرف مدت یک ماه زمینۀ صلح با طالبان را در افغانستان فراهم سازد. اما خانم رایس در پاسخ به این درخواست گفته است که «امریکا عصای معجزه در دست ندارد که بتواند طی این مدت یادشده طالبان را به صلح راضی سازد». چنانکه جناب کرزی نیز در مدت دوازده سال با وجود مصارف هنگفت، به صلح و آشتی دست نیافت و تمام پیشنهادهای صلحجویانۀ ایشان از طرف گروه طالبان رد گردید و طالبان همچنان بر پیششرطهایشان برای مذاکره که عبارت بود از خروج بدون قیدوشرط نیروهای خارجی از افغانستان و لغو قانون اساسی ـ تأکید ورزیدند. آیا رییسجمهور قبول این پیششرطها را از امریکا میخواهد؟ زیرا یگانه راهِ متقاعد ساختنِ طالبان به صلح در ظرف یک ماه، قبول پیششرطهای یادشده است. اگر چنین است، بدون شک ملت افغانستان و جامعۀ جهانی هرگز نمیتوانند این درخواستِ آقای کرزی را بپذیرند.
در یک نگاه کلی به نظر میرسد که تمام شروطی را که آقای کرزی برای امضای سند امنیتی و دفاعی به امریکا پیش کرده است، به سود طالبان و حامیانِ آن میباشد و پذیرش این شروط توسط امریکا، نه به حال افغانستان فایدهدارد و نه به جامعۀ جهانی. اما اگر خود رییسجمهور کرزی در شروط یادشدهاش سودی برای مردم افغانستان و جهان میبیند، لطفاً واضح آن را بیان کند تا همه از نگرانی و تشویش نجات یابند.
رهایی زندانیان سیاسی و مصونیتبخشی به طالبان و گرفتن امتیاز بزرگ از امریکا به نفع این گروه، همه میرسانند که آقای کرزی پروژۀ مشترکی را با طالبان و پاکستان زیرِ سر دارد؛ زیرا شروط آقای کرزی برای امضای سند امنیتی و دفاعی جز اینکه به نفع طالبان و پاکستان تمام شود، دیگر هیچ نفعی به افغانستان و جامعۀ جهانی ندارد و به صلح و امنیت هیچ کمکی رسانده نمیتواند. چنانکه قبل بر اینهم قایل شدن دهها نوع امتیاز به طالبان تحت عنوان «سیاست مدارا و مصالحه»، به غیر اینکه پروسۀ مبارزه علیه تروریسم را به انحراف کشانید و به طالبان مشروعیت بخشید، در جلوگیری از گسترش فعالیتهای دهشتافگنانۀ این گروه هیچ نقشی بازی نکرد.
Comments are closed.