دولت وحدت ملی نباید با تصویر ذهنی هر یک از رهبران آن به شکل جداگانه مجسم شود؛ بلکه با روح و ماهیت درونی آن و با درنظرداشت شرایط کشور، در یک قالب کلان و جمعی به نمایش گذاشته شود.
رهبری دولت وحدت ملی هرچه سریعتر پارادوکس ذهنی خودشان را در خود و میان خود حل نمایند و به خاطر داشته باشند که هر مشکلی، به حساب مشکل هردوی‌شان محاسبه خواهد شد. افتادن یکی، دیگری را به طور طبیعی از مدار خارج خواهد ساخت و این بازی سرانجام برنده و بازنده‌یی نخواهد داشت.
توام با بحران انتخاباتی، از اعلام دولت وحدت ملی، اکنون چهل روز می‌گذرد و این کم کم دغدغه‌های ذهنی را میان قشر سیاسی کشور به وجود آورده است. عده‌یی با منظومۀ فکری همیشه‌گی در مقایسۀ این دولت با دولت‌های قبل از آن برآمده اند؛ جمعی عاجز از فهم دقیق و ضرورت تاریخی آن به آسانی از کنار آن رد شده به جان کرکترهای آن افتاده و هویت بازیگران آن را نشانه رفته اند و نزد عد‌ه خوش قلبی هم سر و ته این دولت گم است. به هر رو، آنچه عینیت دارد و به اعتقاد ما معیار است، نفس پدیدۀ نو ظهور دولت وحدت ملی در کشور می‌باشد که کاملاً کتاب جدیدیست در حیات سیاسی کشور و هیچ بدیلی ندارد و نخواهد داشت.
اگر انتظار میکانیزم تصمیم‌گیری جمعی را داشتیم، از همین کانال می‌گذرد، اگر نوع نظام سیاسی آینده را معین می‌سازیم، باید از همین کانال عبور نمود، اگر به ثبات و صلح پایدار می‌اندیشیم، فقط از همین مسیر ممکن است، اگر وحدت ملی و عدالت اجتماعی درکار است از همین رهگذر به آن باید رسید.
هیچ لویه جرگه‌یی، نظام تک قطبی، تقسیم بندی‌ها، انحصارگرایی‌ها، مرز کشیدن‌ها حتی تا سرحد انتخابات عادلانه و شفاف، بدون استقرار دولت وحدت ملی، مشکل تاریخی قدرت، رهبری و نظام را حل نخواهد کرد، عدالت اجتماعی برپا نخواهد شد و توسعۀ سیاسی به وجود نخواهد آمد. چنانچه تجربۀ سیزده سال حاکمیت نظام سیاسی تک محور به نتیجه نرسید، مشروعیت کسب نکرد و چه بسا که به بحران نیز انجامید.
همین که قهرمان ملی با درک عمیق شرایط عینی و ذهنی جامعه به این نتیجه می‌رسد که «در افغانستان سیستمی به وجود بیاوریم که بتوانیم هم با خود زنده‌گی کنیم هم با جهان بیرون» و با این اشاره شهید مسعود نوع سیستم سیاسی را مشخص نمی‌سازد بلکه تفاهم همگانی را ارجح می‌داند و با ژرف‌ترین اندیشه تصمیم را به جمع واگذار می‌شود.
پس دولت وحدت ملی بازتولید واقعیت‌های ساختاری جامعه ما، از بطن تاریخ و فرهنگ و سیاست ما، در نتیجه مبارزات عدالتخواهانۀ مردمان این سرزمین می‌باشد، هیچگاهی در هیچ مقطع تاریخ ما همچو اتفاقی که نیروهای مختلف و مخالف، حق دار و حق طلب، با دیدگاه‌های کاملاً متفاوت و متضاد، آنهم پس از جدل‌های دامنه دار تاریخی، در یک فضای آرام، به حیث صاحبان این سرزمین و این خانۀ مشترک بنشینند و دولت مشترک تشکیل دهند، نیافتاده است. مرحلۀ بزرگ تاریخی که با هیچ دور زمان قبلی‌اش همخوانی ندارد و فرصت حیاتی دیگری برای افغانستان که نباید از دست رود.
جمعی با نظریات مخالف به هر دلیل خوب و بد شاید با نظر ما کاملاً دست رد بکشند و آن را از بیخ ناکام به حساب آورند. فقط در یک نقطه با ایشان می‌شود هم نظر بود و آن جریان روش شکل‌دهی دولت وحدت ملی و مدیریت و رهبری آیندۀ آن می‌باشد.
رهبران دولت وحدت ملی به یاد داشته باشند که اگر زودتر از تناقضات درون ذهنی خود بیرون نشوند، اصل پروسه را زیر سوال خواهند برد. به عبارۀ دیگر در صورتی‌که هریک تلاش نمایند تا ساختمان این دولت را به ذایقه و روحیه خود بسازد، بدون تردید این طرز فکر با روح دولت وحدت ملی شدیداً منافات دارد و به راحتی تکانه‌های جدیدی را به وجود خواهد آورد و روحیه عمومی را تضعیف خواهد کرد.
قابل تذکر است این‌که ظهور این دولت در یک مقطع بسیار حساس، از ناچاری حلقاتی در خارج و ناباوری عناصری در داخل، موقع یافته است که این فرصت نباید دوباره به دست آنان بیافتد.