گزارشگر:احمد عمران/ شنبه 11 میزان 1394 - ۱۰ میزان ۱۳۹۴
شهر کنـدز پس از سه روز که در تصرف طالبان قرار داشت، سرانجام در روز پنجشنبه با اعزام نیروهای تازهنفس به این ولایت از اختیار طالبان بیرون ساخته شد. در شام همین روز، ارگ ریاست جمهوری با برگزاری نشست خبریِ فرمایشی تلاش کرد که وقایع و حوادثِ کندز را به گونۀ دیگری بازگو و مسایل را به شکلی که میخواهد، ماستمالی کند. در این نشست خبری، رییس جمهوری و مسوولان امنیتی کشور همراه با رییس ارگانهای محلی حضور داشتند. سخنرانی رییس جمهور غنی و همراهانش در این نشست خبری، بسیار تماشایی و قابل تأمل بود.
آقای غنی با چهرۀ بشاش و خندان در حالی که در برخی موارد صدای خنـدۀ او تمام فضا را پُر میکرد، در این نشست خبری ظاهر شد؛ مثل اینکه آب از آب تکان نخورده و حوادث کندز یک نمایش تلویزیونی برای سرگرمی مردم بوده است. به یاد گفتۀ معروفِ ژان بودریار فیلسوف پستمدرن در مورد جنگ خلیج افتادم که آن را نمایش تلویزیونی خوانده بود و با تمسخر گفته بود که چنین جنگی در واقعیت اتفاق نیفتاده است.
آقای غنی در حالی در نشست خبریاش خندۀ هاههاه سر میداد که حداقل دهها تن در جنگهای کندز کشته، صدها تن مجروح و هزاران تن آواره شدهاند و به عدهیی تجاوز صورت گرفته است. آقای غنی در این نشست بدون آنکه به مشکلات و آسیبشناسی وضعیت بپردازد، از اقدامهای خود و همکاران نزدیکش در شورای امنیت کشور در رابطه با فجایعِ کندز دفاع کرد. او یک بارِ دیگر به همان عبارت معروفش «اوضاع کندز تحت مدیریت قرار دارد»، متوسل شد و گفت که جنگ کندز چیزی نبوده است که باعث نگرانی او باشد.
مسوولان امنیتی نیز که به نوبۀ خود در این نشست خبری صحبت کردند، بدون آنکه به جوانب مختلفِ جنگ و آنچه که در کندز انجام شده اشاره داشته باشند، با لکنتِ زبان و جملههای فاقد معنا و از هم گسیخته، فقط از موفقیتها و ابتکار عملِ خود سخن گفتند.
یگانه مشکلی هم که در این مورد برجسته شد، اقدامهای غیرمسوولانۀ رسانهها در قبال مسایلِ کندز بود که به گفتۀ مسوولان بدون درنظرداشت مصالح و منافع ملی کشور، فضای رعب و وحشت را در جامعه بهوجود آوردند.
آقای غنی در برابر پرسشهایی که از او شد، از همان ترفندهای معمول و آشنا استفاده کرد که هماره در چنین لحظاتی به کارش میآیند. سرانجام از کل نشست خبریِ آقای غنی و همکارانش مشخص نشد که حالا وضعیت در کندز چهگونه است؛ پیشروی نیروها تا کجا بوده؛ عوامل و انگیزههای اصلی سقوط یک شهر بهدست عدهیی تفنگدارِ غیرمسوول چه بوده؛ و سرانجام چرا والییی که ایشان بر این ولایت گماشته بودند، تاجیکستان را به مقصد بریتانیا، کشوری که تابعیت آن را دارد، ترک گفته است!
آقای غنی سروصداهای نمایندهگان مردم در شورای ملی و جامعۀ مدنی مبنی بر اینکه عدهیی در حوادث کندز مسوول شناخته میشوند و گویا ستون پنجم در داخل ارگ و شورای امنیت حضور دارد، با کمال مباهات رد کرد و گفت که به هیچ صورت نمیتواند بر اساس شایعات و آوازهها عمل کند و کسانی که از ستون پنجم سخن میگویند، بیایند و اسناد و مدارکِ خود را در اختیار نهادهای اطلاعاتی کشور قرار دهند.
این سخنان در حالی گفته میشود که یک روز پیش از این، مجلس نمایندهگان مسوولان امنیتی کشور را به این شورا برای ارایۀ توضیحات در مورد وضعیت کندز فرا خواند و در پایان آن، برخی نمایندهگان توضیحات مسوولان امنیتی را ناکافی، تکراری و ماستمالی وضعیت عنوان کردند. در این نشست که به خواست رحمتالله نبیل رییس عمومی امنیت کشور سری اعلام شده بود، حرفهایی گفته شده است که به باور برخی نمایندهگان پرده از رازهای سقوط شهر کندز برمیدارد. گویا در این نشستِ مجلس نمایندهگان، آقای نبیل به اعضای مجلس گفته است که او اطلاعاتِ دقیق در مورد حمله به این شهر داشته و به همین دلیل عملیات گستردهیی قرار بوده که راهاندازی شود، اما این عملیات به دستور شورای امنیت انجام نمیشود و نیروها از حالت آمادهباش بیرون میشوند.
آقای غنی اما اینگونه سخنان را نیز بیاساس خواند و عملاً خلاف آنچه که از زبان رییس امنیت ملی او در پارلمان گفته شده بود، جنگ کندز را نتیجۀ حضور نیروهای خارجی (چیچنی، ازبکستانی، پاکستانی، چینی و عربی) در کشور عنوان کرد.
از حال و هوای نشست خبریِ آقای غنی به گونۀ روشن میشد فهمید که او حرفی برای گفتن ندارد و حتا نخواست که به عوامل اصلیِ سقوط کنـدز که بیشتر از همه آنها را میشناسد، اشاره کند.
مسالۀ کندز چیزی نیست که بتوان آن را مخفی کرد. رازهای کندز از پرده بیرون افتاده و عملاً نتیجۀ بیکفایتی در ردههای مختلفِ قدرت در کشور است. اینجا بحث بر سرِ نیروهای امنیتی که با فداکاری در برابر دشمنان ایستادهگی میکنند نیست، مسلماً این نیروها خود قربانی وضعیتیاند که حلقاتی در قدرت آن را مدیریت میکنند.
اگر واقعاً «مدیریت وضعیت» چیزی است که آقای غنی به آن میبالد، باید نگران آیندۀ کشور بود؛ چون مدیریت وضعیت میتواند به سقوط و بربادی یک شهر منتهی شود.
آقای غنی بهجای اینکه در نشست خبری خود از مردم افغانستان پوزش میخواست (کاری را که شجاعانه رییس امنیت ملی در مجلس نمایندهگان انجام داد) و عدهیی از بلندپایهگانِ قدرت را خلع وظیفه میکرد، با قاطعیت تمام از مردم خواست که در امور امنیتی دخالت نکنند. این در حالیست که به گفتۀ بسیاری از آگاهان مسایل نظامی، غفلتهای عمدی و غیرعمدی در وضعیت کندز که از سوی مسوولان ردهبالای امنیتی اعمال شده، تراژیدی این شهر را رقم زده است.
وقتی سخنانِ آقای غنی را در نشست خبری با آن هاههاه خندههایش دنبال میکردم، به یاد این سخن عبرتآموزِ برتولت برشت افتادم که گفته است «آنکس که میخندد، هنوز خبر شوم را نشنیده است!»