در یک هفتۀ اخیر بیش از ۳۵ هزار مهاجر از کشورهای ایران و پاکستان به افغانستان برگشته اند.
مسوولان در وزارت مهاجرین می‌گویند که در شش ماه گذشته ۲۰۰ هزار مهاجر به کشور عودت کرده‌اند؛ اما این آمار در این اواخر افزایش چشمگیری یافته است.
آنان می‌گویند که عودت مهاجرین داوطلبانه صورت می‌گیرد و برای هر فرد عودت کننده ۴ – ۵ صد دالر امریکایی و کرایه راه‌شان از طرف سازمان بین‌المللی مهاجرت پرداخته می‌شود.
در همین حال، برخی از نمانیده‌گان ولایات شرقی با نگرانی از وضیعت عودت کننده‌گان در این ولایت می‌گویند: عودت کننده‌گان در این ولایات به خدمات اولیه صحی دسترسی ندارند.
این درحالی است که افغانستان با داشتن بیش از چند میلیون مهاجر پس از سوریه دومین مقام پناهنده‌گان را در جهان دارد که بیشتر مهاجرین در کشورهای ایران و پاکستان مستقر می‌باشند.
اسلام الدین جرأت سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان در مصاحبه با روزنامۀ ماندگار می‌گوید: پس از رویداد‌های اخیر در پاکستان و بالا گرفتن تنش‌ها میان این دو کشور؛ راهبرد دولت پاکستان در برابر مهاجرین افغانستان تغییر کرد و مهاجرین مورد آزار و ذیت قرار گرفته‌اند.
آقای جرأت افزود: به‌خاطر حل مشکل مهاجرین در پاکستان دولت افغانستان هیأتی را به ریاست وزیر مهاجرین به پاکستان فرستاد و این هیأت طی صحبت‌هایی با حضور نماینده‌ کمیشنر سازمان ملل در امور مهاجرین با مقامات پاکستانی، مقامات آن کشور تعهد کرده‌اند که مهاجرین را اذیت نکرده تا شش ماه اسناد مهاجرت آنان را تمدید کنند.
به گفتۀ آقای جرأت، برای حل مشکلات مهاجرین کمیسیون با حضور نماینده وزارت مهاجرین، کنسولگری افغانستان و نماینده ایلات‌های مختلف پاکستان تشکیل شده و به مشکلات مهاجرین رسیده‌گی‌ می‌کنند.
او گفت که پس از تعهد کشورهای کمک‌ کننده به افغانستان امیدواری مهاجرین به عودت بیشتر شده است، این در حالی است که در سال‌های پیشین چنین امیدواری وجود نداشته است.
سخنگوی وزارت مهاجرین خاطر نشان کرد: در یک هفتۀ گذشته بیش از ۳۰ هزار مهاجر از کشورهای ایران و پاکستان به‌شکل داوطلبانه به کشور عودت کرده‌اند، در حالی که در شش ماه گذشته ۲۰۰ هزار تن به کشور عودت کرده‌اند که نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد.
آقای جرأت تصریح کرد: مهاجرینی که اسناد رسمی مهاجرت دارند و به کشور عودت می‌کنند، علرغم کرایه‌ راه برای هر فردی عودت کننده چهار الی پنچ‌صد دالر امریکایی از طرف سازمان جهانی مهاجرت و کشورهای کمک کننده داده می‌شود، در حالی که برای افراد فاقد مدرک مهاجرت‌اند تنها از ۱۰ درصد کمک‌های سازمان جهانی مهاجرت مستفید می‌شوند.
آقای جرأت با بیان این‌که عودت به کشور داوطلبانه صورت می‌گیرد؛ گفت: برخی گزینه‌ها در داخل کشور برای عودت کنننده‌گان درنظر گرفته شده است و وزارت مهاجرین در تفاهم به وزارت‌خانه‌های مسوول برای ادامۀ تحصیل و آموزش زمینه‌های را برای عودت کننده‌گان مساعد کرده و در ولایات برای‌شان نمرات ‌رهایشی زمین توزیع می‌گردد.
او گفت: بیشتر عودت کننده‌گان از ولایت شرقی و جنوبی افغانستان بوده‌اند که رقم درشت‌شان مربوط ولایات ننگرهار، لغمان، کنر می‌شود؛ اما از ولایات قندهار هلمند، نمروز، غور بادعیس و کندز و تخار با آمارهای متفاوت به کشور عودت کرده‌اند.
آقای جرأت اضافه کرد: در مرز افغانستان شانزده نهاد، سازمان مهاجرت جهانی، ماین پاکی، دوکتوروان بدون سرحد، کمیشنر سامان ملل در امور مهاجرین، یونیسف و…، به‌خاطر حل مشکلات و رسیده‌گی عودت کننده‌گان با وزارت مهاجرین همکاری می‌کند و یکی این نهاد‌ها که از طرف کشورهای کمک کننده تمویل می‌شود با همکاری وزارت صحت پولیو و سایر واکیسن‌ها و موارد پزشکی را برای کودکان و بزرگان تطبیق می‌کند.
اما، برخی از نماینده‌های مردم کنر و ننگرهار در مجلس نماینده‌گان وضیعت عودت کننده‌گان را در این ولایات نگران کننده خوانده می‌افزایند که عودت کننده‌گان در ولایات مشرقی به خدمات اولیه صحی دسترسی ندارند.
فریدون مومند نماینده مردم ننگرهار در مجلس نماینده‌گان می‌گوید: بیش از پنج هزار مهاجر به این ولایت عودت کرده است که با مشکلات و چالش‌های فراوان دچار هستند.
آقای مومند افزود: مهاجرین از ولایت کنر، لغمان، نورستان و لوگر به علت بهتر بودن اوضاع امنیتی جلال‌آباد در این اینجا باقی‌مانده‌اند به مشکلات عدم دسترسی به خدمات صحی، آموزش و لوازم زنده‌گی دچار هستند.
به گفتۀ او، وزارت‌خانه‌های مسوول هیچ راهبردی برای سرپناه این مهاجرین ندارند و همۀ روزه شمار زیاد این افراد که در هوا آزاد و زیر خیمه‌ها زنده‌گی می‌کنند به علت گرمی هوا کودکان‌شان به امراض زیاد دچاراند.
هم‌چنان، صالح محمد نماینده مردم کنر، با بیان این‌که برگشت مهاجرین در اوضاع فعلی که دولت آماده‌گی برای پذیرفتن آ‌نها ندارد، دشوار است، گفت: مهاجرینی که از پاکستان به کشور عودت می‌کنند با بی‌سرپناهی، بی‌سرنوشتی دچار هستند، چون افراد که صاحب زمین هستند، توانایی ساختن خانه‌ را ندارند.
آقای صلح افزود: بیشتر کسانی که عودت می‌کنند در منازل بسته‌گان‌شان بودباش می‌کنند؛ اما دولت راهبردی برای توزیع زمین و رسیده‌گی به مشکلات این افراد ندارد.
این نماینده مردم کنر خاطر نشان کرد که عودت کننده‌گان از برگشت خود به کشور خوش اند؛ اما دولت نسبت فساد اداری نمی‌تواند به مشکلات آنها رسیده‌گی‌ کند.
آقای صلح ارایه خدمات صحی برای مرد و عودت کننده‌گان در ولایت کنر را ناچیز توصیف کرده افزود: یک بیمارستان در ولایت کنر وجود دارد که به دو ولایت نوستان و کنر رسیده‌گی کرده نمی‌تواند و مهاجرین نیز به مشکلات عدم دسترسی به خدمات صحی دچار هستند.
آقای صلح عدم دسترسی به آموزش و پرورش را از چالش‌های فرا راه مهاجرین خوانده افزود: دولت بیشتر به پروژه کاری و خویش خوری مصروف است تا رسیده‌گی به مشکلات مردم.
آقا صالح تصریح کرد: پس از آن‌که دولت پاکستان مهلتی برای خروج‌شان از پاکستان تعیین کرده همه روزه شماری زیاد از مهاجرین به کشور عودت می‌کنند که تنها به ولایت کنر ده تا دوازده موتر روزانه می‌رسد.