احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
گزارشگر:احمد عمران/ دو شنبه 12 میزان 1395 - ۱۱ میزان ۱۳۹۵
سیاستهای دولت وحدت ملی در دو سال گذشته در هیچ زمینهیی اگر کارآیی و موثریت نداشته، اما در یک عرصه به موفقیتهای نسبی دست یافته و آن رابطهاش با پاکستان بوده است؛ همسایهیی که از سوی بسیاری از دولتمردانِ فعلی و پیشین، عامل اصلیِ ناامنیهای منطقهیی خوانده میشود.
دولت وحدتِ ملی از آغاز ایجاد تا به حال با یک رشته اقدامهای موثر توانست موقف و وضعیتِ خود را در برابر پاکستان نه تنها مشخص کند، بل دیگر کشورهای جهان و منطقه را نیز متوجه خطری که از این کشور آنها را تهدید میکند، بسازد. حالا به نظر میرسد پاکستان در بدترین وضعیتِ ممکن در ظرفِ سی سال گذشته قرار گرفته است. هند به عنوان رقیبِ اصلیِ پاکستان در منطقه تدابیری را روی دست گرفته که بتواند این کشور را وارد فهرستِ سیاهِ کشورهای حامیِ تروریسم سازد. این اقدام بدون شک میتواند برگِ تازهیی در سیاستهای منطقهیی به وجود آورد و همزمان جامعۀ جهانی را برای اتخاذ یک رشته اقدامهای موثر علیه این کشور تشویق کند.
رهبران دولت وحدت ملی بهخوبی تشخیص دادهاند که بدون یافتن راهحلِ منطقهیی، خطر تروریسم همچنان گریبانگیرِ این کشورها خواهد بود. مبارزۀ پانزدهساله با تروریسم نشان داده است که بدون پرداختن به ریشههای این پدیده، نابودی آن اگر غیرممکن نباشد، ولی بسیار زمانبر و پُرهزینه خواهد بود. افغانستان در پانزده سال گذشته در صف نخستِ مبارزه با تروریسم قرار داشته و بیشترین آسیب را از این ناحیه متحمل شده است. تجربۀ افغانستان بهخوبی نشان داده که تروریسم با سیاستِ مماشات و گذشت از میان برداشته نمیشود. اگر چنین چیزی مقدور میبود، بدون شک در طی این سالها با مصارف و هزینههایی که صورت گرفت، تهدید تروریسم کاهش مییافت. ولی هیچ نشانهیی دال بر کاهش خطر تروریسم در منطقه وجود ندارد. حلقۀ مفقوده در این مبارزه، بدون تردید اجماعِ منطقهیی و توجه به ریشههای این پدیده بوده است؛ کاری که اکثر کشورهای منطقه در پانزده سال گذشته در این مبارزه صورت دادند، عدم نفوذ تروریسم به داخل خاکشان بوده، که موفقیتِ چندانی در پی نداشته است. بیشتر کشورهای منطقه فکر میکردند که خطر تروریسم در مرزهای افغانستان و پاکستان باقی خواهد ماند و اگر گردی هم به دامنِ این کشورها بنشیند، چندان قابل اعتنا نخواهد بود.
اما واقعیت چنین نیست، حالا پس از پانزده سال میدانیم که تروریسم و حامیانِ آن خطرناکترین پدیده برای منطقه میتوانند باشند. افغانستان بسیار تلاش کرد که رابطۀ خود با پاکستان را در حدِ معمول حفظ کند، اما از آن طرف نه تنها که پیامِ دوستی مردم افغانستان جدی تلقی نشد، بل زمینۀ دخالتهای بیشتر را نیز فراهم کرد. دولت وحدتِ ملی در یک فرصتِ بسیار مناسب به بازتعریفِ رابطۀ خود با پاکستان پرداخت و برای نخستینبار ظرف پانزده سال اخیر، این رابطه مورد تجدیدِ نظر واقع شد.
افغانستان برای رها شدن از اسارت جغرافیایی، که آن را به امکاناتِ پاکستان محتاج نگه میداشت، به جستوجوی راههای تازۀ ترانزیتی پرداخت و چهابهار ایران از درونِ همین تلاشهای منطقهیی سر بیرون کرد که سه کشور منطقه را به یکدیگر وصل میکنـد. از آن طرف، هند نیز افزون بر تعهد کمکهای تازۀ نظامی و بشردوستانه به افغانستان، مواضع قوی را در برابرِ پاکستان به نمایش گذاشت. نرندرا مودی نخستوزیر این کشور در تازهترین هشدارِ خود به پاکستان اعلام کرد که هند همۀ تلاشهای خود را برای منزوی کردنِ این کشور به کار خواهد گرفت. در همین حال، هند در یک اقدام کمسابقه، مواضع مخالفانِ مسلحِ خود را درخاک پاکستان مورد حملۀ هوایی قرار داد که به گفتۀ ناظران، پیامدهای چشمگیری برای هند داشته است.
هند در آینده تصمیم دارد که به مدیریت منابع آبیِ خود نیز در مسیرهایی که به پاکستان منتهی میشود هم اقدام کند؛ موضوعی که از حالا بهشدت باعث نگرانیِ این کشور شده است. پاکستانیها هراس دارند که در صورت مدیریت منابع آبی از سوی هند، این کشور در باتلاق مشکلات اقتصادی فرو رود.
مهمتر از همه اینکه ایران هم به عنوان یکی دیگر از همسایههای پاکستان، در وضعیتِ خوبی در تعاملاتِ خود با این کشور قرار ندارد. ایرانیها نیز از نفوذ دامنۀ داعش به خاکِ خود از طریق پاکستان زیگنالهایی را دریافت کردهاند. بر اساس برخی گزارشها، درگیرهای مرزی نیز میان دو کشور در روزهای اخیر صورت گرفته که میتواند ناشی از همین نگرانیهای کشور ایران باشد.
و البته بر این طومار باید تحریم نشست سارک در پاکستان را از سوی کشورهای منطقه به عنوان اصلیترین برگ برندۀ سیاستهای افغانستان اضافه کرد. تحریم نشست سارک از سوی کشورهای منطقه به اندازۀ کافی به حیثیت سیاسیِ پاکستان صدمه وارد کرده است.
مسلماً خطر تروریسم که از سوی پاکستان کشورهای منطقه را تهدید میکند، در همینجا پایان نخواهد پذیرفت. دولت افغانستان نیاز دارد که این سیاست را بهصورتِ دوامدار پیگیری کند تا به نتایجِ مثبت بینجامد. حالا حداقل اجماع منطقهیی در رابطه با خطر تروریسم شکل گرفته ولی تا رسیدن به نتایج ملموس، هنوز سفر طولانی در پیش است.
Comments are closed.