هنوز دقایقی از مراسم سوگند اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی در ارگ ریاست جمهوری نگذشته بود که موجی از نگرانی‌ها و دغدغه‌ها از هر سو به گوش رسـید. شماری از نهادهای آگاه به مسایل انتخاباتی، حداقل دو مورد بسیار مهم را در معرفی اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی برجسته کردند. نخست این‌که اکثر اعضای جدید بر اساسِ روابط سیاسی برگزیده شده‌اند، و دوم این‌که تجربۀ لازم در عرصۀ انتخابات ندارند. این نهادها می‌گویند بی‌تجربه‌گی و وابسته‌گی‌های سیاسی و تیمیِ اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی، سبب می‌شوند که بارِ دیگر انتخابات با مدیریتِ ناسالم مواجه شود. هرچند در روزِ سوگند اعضای جدید کمیسیون‌های انتخاباتی، رییس‌جمهوری با تأکید به این مسأله پرداخت که پس از این، کمیسیون‌های انتخاباتی کاملاً به دور از نفوذ و تأثیرِ نهادها و دولت‌مردان عمل خواهند کرد.
رییس‌جمهوری در بخشی از سخنرانی خود، با اشاره به روند گزینش اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی، گفت که آن‌ها در یک پروسۀ شفاف به این سمت‌ها انتخات شده اند و اگرچه انتخاب از میان فهرست ارسالی از سوی کمیتۀ گزینش فقط در صلاحیتِ رییس جمهوری بوده، ولی برای این‌که همۀ طرف‌ها مطمین شوند که در گزینش اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی هیچ غرضی وجود ندارد، پیش از انتخابِ آن‌ها با شخصیت‌های سیاسیِ کشور مشوره‌های لازم صورت گرفته است. با این حال، کیست که باور کند که همین نهاد ریاست جمهوری هیچ تلاشی برای نفوذ در کمیسیون‌های انتخاباتی نخواهد کرد؟
در گذشته همواره تلاش برای نفوذ در کمیسیون‌های انتخاباتی وجود داشته و ما بارها خلافِ آن‌چه را که دولت‌مردان وعده داده اند، در عمل شاهد بوده‌ایم. پس اکنون نیز این نگرانی به قوتِ خود باقی است که کمیسیون‌های انتخاباتی نتوانند به وظایفِ خود بر اساسِ قانون عمل کنند. اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی ضمن این‌که مسوولیت بسیار کلانِ مدیریتِ انتخابات‌های آینده را دارند، باید چنان چهره‌یی از این کمیسیون‌ها به نمایش بگذارند که اعتماد از دست رفتۀ مردم به نهادهای انتخاباتی و در مجموع به روند انتخابات دگرباره اعاده شود.
هیچ ضمانتی وجود ندارد که در صورت عدم توفیقِ اعضای جدید کمیسیون‌های انتخاباتی برای اعادۀ حیثیتِ تباه‌شـدۀ کمیسیون‌های انتخاباتی، مردم بارِ دیگر به پای صندوق‌های رای بیایند. مردم این‌بار با چه دل‌خوشی‌یی از انتخابات استقبال خواهند کرد اگر بدانند که هیچ تغییری در شیوۀ مدیریتِ آن به وجود نیامده است؟ وقتی از درونِ صندوق‌های رای آرای تقلب‌شده بیرون شوند، آن‌گاه چگونه می‌توان از شفافیت و عدالتِ انتخاباتی سخن گفت؟
فراموش نکنیم که مردم افغانستان هر بار با قبولِ قربانی به پای صندوق‌های رای رفته اند. این قربانی، کوچک و کم‌بها هم نبوده است، در مواردی حتا جان‌های خود را بر سرِ انتخابات گذاشته اند. حالا اگر قرار باشد که یک بارِ دیگر دولت انتخاباتی را برگزار کنـد که هیچ تفاوتی را با انتخابات‌های پُرتقلبِ گذشته به نمایش نگذارد، بدون شک تصمیم خواهند گرفت که به انتخابات “نه!” بگویند.
ژوزه ساراماگو نویسندۀ رمان معروفِ “کوری”، رمان بعدی‌اش را به نام “بینایی” نوشته است. او می‌گوید رمان “بینایی” داستانِ مردمی است که به پای صندوق‌های رای می‌روند ولی از آن‌جایی که به نتایج انتخابات باور ندارند، رای سفید به صندوق‌ها می‌ریزند. او می‌گوید این بهترین روش برای مقابله با نظام‌هایی‌ست که از دموکراسی کاریکاتوری ساخته‌اند برای تأمین منافع فردیِ خود. اما در افغانستان حتا همین روشِ ساراماگو نیز جواب نمی‌دهد، چون اربابانِ قدرت در این کشور چنان از دایرۀ اخلاقِ سیاسی بیرون شده اند که حتا اگر مردم رای سفید به صندوق‌ها بریزند، آن‌ها رای‌های سفید را به نفعِ خود مصادره خواهند کرد.
اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی واقعاً اگر می‌خواهند که تاریخ این کشور را از تقلب و جعلِ سازمان‌یافته نجات بخشند، باید صرف به وظایفِ خود در دایرۀ قانون عمل کنند. هرگونه مصلحت‌گرایی و مصلحت‌اندیشی در انتخابات، افغانستان را همچنان در برزخِ بلاتکلیفی و بحران نگاه خواهد داشت.
از جانب دیگر، حالا کاملاً واضح شده که اکثر اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی، وابسته‌گی‌های سیاسی و جناحی دارند. فهرست این وابسته‌گی‌ها منتشر شده و همۀ مردم می‌دانند که کی به کدام جناح سیاسی و دولتی تعلق دارد. شاید کسی را نتوان یافت که واقعاً با بردن درخواستیِ خود و اتکا به توانایی‌های علمی و مدیریتی‌اش به این سمت‌ها گزینش شده باشد. این اتفاقی است که افتاده و نمی‌شود هم که تغییری در آن به وجود آورد، ولی یک کار را می‌توان کرد و آن این‌که، از کارِ اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی نظارتِ دقیق و همه‌جانبه صورت داد. در این راستا البته نهادهای مرتبط با انتخابات و جامعۀ مدنی می‌توانند اساسی‌ترین نقش را بازی کنند. نباید گذاشت که این بار هم انتخابات در کشور دستخوشِ بحران و تقلب شود.
و اما نکتۀ آخرین در مورد اعضای پیشینِ کمیسیون‌های انتخاباتی است. شایعاتی به گوش می‌رسند که ریاست جمهوری این افراد را می‌خواهد در بخش‌های دیگری به کار بگمارد. اگر چنین اتفاقی بیفتد که زیاد بعید هم نیست، واقعاً فاجعه‌یی کلان رخ خواهد داد؛ چون اعضای جدیدِ کمیسیون‌های انتخاباتی با درس گرفتن از سرنوشت گذشته‌گان، می‌توانند به وظایف‌شان چنان‌که لازم است عمل کنند. اما اگر قرار باشد که دولت در مورد انتخاباتِ گذشته خاموشی اختیار کند، بدون شک فرهنگِ معافیت همچنان در کشور در عرصۀ انتخابات باقی خواهد ماند.
در انتخابات گذشتۀ ریاست جمهوری، افغانستان نزدیک بود که با بحرانِ جنگ و نابسامانی‌های داخلی مواجه شود، دلیلِ آن‌هم بسیار روشن و واضح بود: مدیریتِ ناسالمِ انتخابات از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی. این مدیریتِ ناسالم را کسانی از سیاره‌های دیگر نیامدند که انجام داده باشند، بل اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی صورت دادند. این افراد باید پاسخ‌گوی کارکردهای‌شان باشند. در غیر این صورت، حیثیتِ انتخابات در کشور به هیچ صورت اعاده نخواهد شد.